Следете не

На денешен ден

На денешен ден – 1 јули

Објавено пред

на

1569 година – Создаден е Сојузот на Лублин, обединувајќи ги Литванија и Полска. Со поделбата на Полска во 1795 година, поголемиот дел од Литванија и припаѓаше на Русија.

1804 година – Роден е францускиот писател Georgeорџ Санд, претходник на феминизмот, автор на сентиментални, социјални и рурални романи и приказни („Индијана“, „Лили“, „ondаволско езерце“, „Мајстори трубачи“, „Приказната за мојот живот“) . Таа, исто така, остави обемна преписка и мемоари.

1835 година – Во Пешта излезе првиот број на „Српска народна листа“ на илустрираниот литературен неделник на Србите во Унгарија, инициран од публицистот и уредник на „Хроника“ на Матица Српска, Теодор Павловиќ. Трудот беше објавен со кратки прекини до 1848 година.

1839 година – Умре турскиот султан Махмуд Втори, последниот владетел на османлиското освојување. Тој дојде на власт во 1808 година и со реформи се обиде да го запре падот на Отоманската империја. Тој спроведе реформи во армијата според европскиот модел и ги укина јаничарите. Тој признал проширена автономија на Србија (хатишериф од 1830 година).

1860.- Умре американскиот индустријалец Чарлс Гудјер.Во 1839 година тој го откри процесот на вулканизација од гума, што придонесе за брзиот развој на индустријата за гума, особено за производство на автомобилски гуми.

1867 година – Онтарио, Квебек, Нова Шкотска и Newу Бранзвик прогласија федерална унија на Канада, на која му е доделен статус на власт со „Северноамериканскиот закон“ на британскиот парламент.

1872 година – Роден е францускиот инженер и пилот Луис Блериот, основач на француската авијација. Тој беше првиот што прелета преку Ла Манш во 1909 година.

1876 ​​година – Умре рускиот револуционерен анархист Михаил Александрович Бакунин. Поради ширењето на либералните идеи, рускиот Сенат го лиши од благородни титули во 1844 година и го осуди на затвор во Сибир, од каде успеа да избега во Западна Европа, каде што ги продолжи своите револуционерни активности.

1887 година – Првата астрономска и метеоролошка станица во Србија, организирана од професорот на Големата школа Милан Недеjковиќ, започна со работа во неговата куќа во Врачар, Белград. Во 1902 година, тој започна да ја објавува првата општа временска прогноза.

1896 година – Умре американската писателка Хариет Елизабет Бичер Стоу.

1902 година – Роден е германскиот филмски режисер Вилијам Вајлер, добитник на Оскар за „Госпоѓа Минивер“, „Бен Хур“ и „Најубавите години од нашите животи“. Тој се прослави и со филмовите „Мали лисици“, „Кери“, „Одмор во Рим“. 1921 година – На таен состанок во Шангај, Комунистичката партија на Кина е основана и ја презема власта во 1949 година.

1921 година – Вакцината против ТБ прво се администрира на деца. 1942 година – Германските трупи во Втората светска војна по осуммесечна опсада го окупираа Севастопол, најважното руско црноморско пристаниште на полуостровот Крим.

1946 година – Атомска бомба на САД е тестирана на Атол на бикини во Пацификот.

1960 година – Гана стана република, со првиот претседател Кваме Нкрума.

1961.- Роден е американскиот атлетичар Карл Луис, еден од најуспешните спортисти на 20 век. Освои четири златни медали на Олимписките игри во 1984 година.

1962. година – Африканската Република Руанда и Кралството Бурунди се здобија со независност, бидејќи Генералното собрание на ООН ја подигна контролата над двете земји во февруари.

1966 година – се одржа Брионискиот пленум на Централниот комитет на Сојузот на комунистите на Југославија, на кој Александар Ранковиќ, потпретседател на СФР Југославија и Светислав Стефановиќ, федерален секретар за внатрешни работи, беа отстранети од раководството на партијата, што значи и отстранување од државните функции. Како одговорни за работата на Службата за државна безбедност, тие се обвинети за прислушување на претседателот на СФРЈ, Јосип Броз Тито и за шовинистичката политика кон Албанците на Косово.

1974.- Умре аргентинскиот генерал и политичар Хуан Доминго Перон (Хуан), основач на движењето Перонистички. Како претседател на Аргентина (1946-55 и 1973-74), тој владееше автократски, потпирајќи се на војската, синдикатите и исклучителната популарност на неговата сопруга Ева, која го замени како претседател.

1991 година – На состанокот во Прага, источноевропските лидери го укинаа воениот сојуз Варшавскиот пакт, основан во 1955 година.

1994 година – Лидерот на палестинската ослободителна организација Јасер се врати во Палестина по 27 години во егзил.

1997 година – Хонг Конг е вратен во Кина како посебен административен регион по 150 години под англиска власт.

1999 година – Умре политичарот од Јужна Родезија Jошуа, борец против расистичкото бело правило во јужна Родезија (Зимбабве) и лидер на движењето за независност (1950-70). Тој го формираше Патриотскиот фронт со Роберт Мугабе.

2000 година – По состанокот на шефовите на држави во Пјонгјанг (13-15 јуни), претставниците на двете Кореи потпишаа договор за повторно обединување на семејствата кои биле разделени скоро половина век поради војната.

2000 година – Најдолгиот мост на светот што ги поврзува Шведска и Данска е отворен за сообраќај. 2001 година – Пронајден е масакр врз 27 тела во Ачех, Индонезија. За време на сепаратистичката војна на бунтовниците, членови на Движењето за ослободување на Ацех, над 870 луѓе се убиени на тоа место од средината на 1970-тите.

2002 година – Соединетите држави официјално го одбележаа започнувањето на Постојаниот меѓународен трибунал за воени злосторства, што го оспоруваат Соединетите држави. Тој суд беше основан на 17 јули 1998 година во Рим и со почетокот на неговата работа, Римскиот статут беше ратификуван од 86 држави, вклучително и СРЈ. 2003 година – САД ја откажаа воената помош за околу 50 земји, вклучително и Србија и Црна Гора. Тие земји не потпишаа билатерален договор со Вашингтон за неекстрадиција на американски граѓани до Меѓународниот кривичен суд во Хаг до одреден рок.

2007 година – почина во Калифорнија, Милан Оклопџиќ (59), автор на романи, претстави и сценарија („Видео“, „Метро“, „Без коњ“, „CA Blues“). 2009 година – американски актер со српско-чешко потекло Карл Малден (Младен Секуловиќ), познат по улогите во филмовите „Трамвај наречен желба“, „На доковите на Newујорк“, „Кој е закопан во мојот гроб“ и сериите „ Улици на Сан Франциско “и„ Западно крило “.

2012 година – Олафур Рагнар Гримсон е реизбран за претседател на Исланд, по петти пат по ред, што го прави најдолг на функцијата во исландската историја. Силно критикуван по финансиската криза, Гримсон ја врати поддршката од своите сограѓани со отфрлање на договорот што ќе ги оптоварува даночните обврзници на неговата земја за пет милијарди долари.

2013 година – Хрватска стана 28-та полноправна членка на Европската унија. 2014 година – Новиот свикување на ирачкиот парламент влезе во блокада по помалку од два часа работа, бидејќи пратениците на малцинските сунити и Курди ја напуштија салата, што спречи формирање на нова влада што требаше да го зачува единството на земјата против офанзивата на сунитските екстремисти. Според Обединетите нации, повеќе од 2.400 луѓе биле убиени во судирите во Ирак во текот на јуни.

2014 година – Германскиот социјалдемократ Мартин Шулц е реизбран за претседател на Европскиот парламент.

2018 година – Главната железничка станица во центарот на Белград престана да работи по 134 години.

На денешен ден

Светот „На денешен ден“ – 30 октомври

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.

1817Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.

1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.

1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.

1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.

1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.

1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).

1918Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.

1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.

1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.

1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.

1974Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.

1975Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.

1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.

1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.

1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.

2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.

2001Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.

2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.

2006Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.

2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.

2011Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.

2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.

2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.

2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.

2022Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Светот на денешен ден (28 октомври)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com @ Lucian Alexe

1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.

1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.

1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.

1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.

1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.

1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.

1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.

1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.

1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.

1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.

1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.

1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.

1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.

1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.

1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.

1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.

1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.

1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.

1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.

1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.

2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.

2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.

2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.

2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.

2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.

2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.

2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.

2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.

2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.

2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.

2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

  • 1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.

  • 1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.

  • 1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.

  • 1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.

  • 1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.

  • 1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.

  • 1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).


Политика и атентати

  • 1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.

  • 1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.

  • 1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.

  • 1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.

  • 1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.

  • 1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.

  • 2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.

  • 2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.

  • 2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.

  • 2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.

  • 2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.

  • 2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.

  • 2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.

  • 2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.


Култура и личности

  • 1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.

  • 1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.

  • 1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.

  • 1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.

  • 1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.

  • 1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.

  • 2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.


Несреќи и катастрофи

  • 1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.

  • 2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Технологија2 часа

Кичевската корпорација во развој „CvetanskiFootage“со ексклузивен „прашалник“ и мало истражување – Дали работиш или би сакал/а да работиш од дома?

Корпорацијата која потекнува од Кичево, „CvetanskiFootage“ под закрила на „Vangardo Creations“ направи прашалник кое ќе помогне за истражувањето. Одговорете точно...

Македонија5 часа

Автомобил удри велосипедист од Гевгелија, кај велосипедистот констатирана алкохолизирана состојба

На 05.11.2025 во 15:40 часот во ОВР Гевгелија е пријавено дека на ул.,,Моински Пат” во Гевгелија се случила сообраќајна несреќа...

Фото: Mika Baumeister @ unsplash Фото: Mika Baumeister @ unsplash
Магазин6 часа

Google воведува проверка на возраста во Play Store: што значи ова за корисниците?

Google започна со постепено воведување на нов систем за верификација на возраста во Play Store, сличен на оној што веќе...

Фото: Maxim Hopman @ unsplash Фото: Maxim Hopman @ unsplash
Магазин6 часа

Поевтиниот MacBook на Apple пристигнува во 2026 година – со iPhone чип и цена под 1.000 долари

Apple подготвува нов, поевтин MacBook кој ќе ја прошири понудата на лаптопи на компанијата и ќе биде насочен кон корисници...

Фото: Kamil Switalski @ unsplash Фото: Kamil Switalski @ unsplash
Магазин6 часа

Nintendo Switch 2 ја руши историјата: најбрзо продаваната конзола досега

Nintendo Switch 2 постигна историски успех и официјално стана најбрзо продаваната конзола во историјата на Nintendo, надминувајќи ги рекордите што...

Балкан6 часа

Црвена Ѕвезда во Белград убедливо го совлада грчки Панатинаикос во рамки на 9-то коло во Евролига

Црвена Ѕвезда синоќа во Белград извојува убедлива победа над Панатинаикос со резултат 86:68, во рамките на 9. коло од кошаркарската...

Свет7 часа

Гигантот „Амазон“ најави отпуштање на 14,000 вработени од својата корпоративна работна сила

Компанијата Амазон соопшти дека ќе отпушти приближно 14.000 вработени од својата корпоративна работна сила. Претходните извештаи укажуваа дека бројката би...

Временска прогноза8 часа

За зимата 25/26 прогностичките модели укажуваат повеќе снег, но во просек за некој степен потопло време за разлика од претходно, информира Попоски

Изминатиов подолг период во голем број од медиумите читаме и слушаме најави дека пред нас е зима на векот или...

Хороскоп18 часа

Хороскоп за четврток (6 ноември)

Овен Стравовите се вовлекоа во твоето срце. Не сте сигурни дали ве сакаат затоа што вредите како личност или затоа...

Социјални мрежи1 ден

Внимавајте, се шири „спам“ порака преку „Viber“, не одговарајте на пораката, бидејќи може да бидете измамени

Предмалку претседателот на комисијата на Агенцијата за електронски комуникации г-дин Орце Симов на својата социјална мрежа предупреди дека се шири...

НАЈЧИТАНИ