На денешен ден
На денешен ден (1 септември)

1159.- Умре папата Адријан IV, роден како Николас Брикспир, единствениот Англичанец избран за поглавар на Католичката црква. Тој бил избран во 1154 година.
1531.- Во Швајцарија избувна војна помеѓу Цирих, центарот на швајцарската реформација и католичките кантони. Откако подобро организираните католички кантони ја добија битката кај Капела, седиштето на протестантизмот беше преместено во енева.
1715.- Умре францускиот крал Луј XIV, познат како „Кралот на сонцето“. Се искачи на престолот во 1643 година како петгодишно дете, регент беше неговата мајка Ана од Австрија, но вистинската моќ ја користеше кардиналот Мазарин (Мазарин) до неговата смрт (1661 година). За време на неговото владеење, Франција стана економска и колонијална сила и центар на европската култура. Го изградил Версај, симбол на апсолутистичката монархија.
1822.- Роден е американскиот политичар и свештеник Хирам Родос, првиот црнец кој стана член на американскиот Конгрес.
1870 година – Во битката кај Седан во Француско -пруската војна, Прусите, под команда на Хелмут фон Молтке, нанесоа тежок пораз на трупите на францускиот император Наполеон III, што доведе до пад на Втората империја.
1875.- Роден е американскиот писател Едгар Рајс Бароуз, познат по серијата популарни авантуристички романи за Тарзан, преведени на околу 60 јазици.
1900 година – Британија ја анектираше Република Јужноафриканска Република.
1916.- Бугарија, како германски соработник во Првата светска војна, и објави војна на Романија.
1923 година – Земјотрес го уништи јапонскиот град Јокохама и речиси го уништи Токио, убивајќи најмалку 142.000 луѓе, а 2,5 милиони останаа без покрив над главата.
1928 – Албанија е прогласена за кралство со Зогу I на престолот.
1939 година – Германија ја нападна Полска без да објави војна, започнувајќи ја Втората светска војна, која траеше шест години со учество на 61 земја. Околу 50 милиони луѓе загинаа, а повеќе од 35 милиони беа повредени.
1945.- Српскиот парламент го усвои Законот за административна поделба на Србија, воспоставувајќи автономна покраина Војводина и Косово -Метохија.
1953.- Во авионска несреќа загина францускиот виолинист quesак Тибо, член на славното трио со Алфред Корто и Пабло Казалс.
1961 година-Во Белград започна првата конференција на шефови на држави и влади на неврзаните земји, на која присуствуваа претставници од 25 земји и 40 антиколонијални и ослободителни движења. По шест дена работа, собирот усвои документи за принципите на неусогласеност како независен неврзан фактор.
1962 година – Земјотрес во северозападен Иран уништи повеќе од 300 села и уби 12.000 луѓе.
1967.- Умре рускиот писател Илја Григориевич Еренбург. Неговиот роман „Кравjenење“ (1954) се смета за едно од првите дела што сугерира десталинизација во руската литература, а обемните мемоари „Луѓе, години на живот“ (1961-63) содржат елементи на контроверзија со времето на Сталин.
1969.- Група офицери предводени од полковникот Моамер Гадафи го соборија либискиот крал Идрис I и прогласија република.
1972.- Американскиот велемајстор Роберт Фишер го победи рускиот велемајстор Борис Василиевич Спаски во натпревар во Рејкјавик и стана 11 -тиот светски шампион во шах. Тој ја загуби титулата без натпревар на 3 април 1975 година, кога одби да ги прифати условите на Меѓународната шаховска федерација, а рускиот велемајстор Анатолиј Карпов беше прогласен за светски шампион.
1974.- Анастасио Сомоза е избран за претседател на Никарагва.
1982.- Умре поранешниот полски лидер Владислав Гомолка, водач на Полската работничка партија од 1943 до 1948 година и од 1956 до 1970 година.
1983.- Советски борбен авион го урна јужнокорејскиот Боинг 747 во близина на полуостровот Сахалин, при што загинаа сите 240 патници и 29 членови на екипажот.
1993.- Преговорите за ставање крај на 17 -месечната војна во Босна и Херцеговина пропаднаа во Geneенева, бидејќи претставниците на босанските муслимани го отфрлија мировниот план на меѓународните посредници.
1999.- УНХЦР вели дека од јуни, кога завршија конфликтите на Косово, околу 200.000 Срби и Роми ја напуштија српската провинција, и дека 772.300 Албанци се вратиле во Косово во текот на неколкумесечните конфликти.
2000.- На предизборна конвенција во белградскиот Сава центар, пред повеќе од 3.000 граѓани, лидерите на Демократската опозиција на Србија (ДОС) потпишаа документ „Договор со Србија“, со кој се ветија дека ќе воспостават демократско владеење во Србија, доколку дојдат во моќ ..
2003.- Холандија стана првата земја во светот што продава марихуана и може да се купи како лек за пациенти со рак или СИДА.
2004.- Група киднапери заземаат училиште во Беслан, Северна Осетија, Русија и земаат ученици, наставници и родители како заложници. Во тридневната акција за драма и заложништво беа убиени повеќе од 300 цивили, меѓу кои 172 деца, а повеќе од 1.200 беа повредени.
2010.- Во говорот пред нацијата, американскиот претседател Барак Обама објави дека американската борбена мисија во Ирак е завршена и дека одговорноста за безбедноста во таа земја се префрла на Ирачаните. Во седумте години од војната во Ирак, загинаа нешто повеќе од 4.400 американски војници.
2012 година – помина Хал Дејвид, авторот на стиховите на познатите песни „Walk on By“ и „Raindrops Keep Falin’ on My Head “од филмот„ Butch Cassidy and the Sundance Kid “, кој го освои Оскарот за најдобра песна далеку Заедно со Барт Бахарах напиша над 40 хитови и нивните песни покрај Дион Ворвик, ги изведоа и Барбара Стрејсенд, Френк Синатра, Тома onesонс и Арета Френклин.
2013 – Спогодбата за стабилизација и асоцијација (ССА) меѓу Србија и ЕУ стапи на сила, осум години по почетокот на преговорите. Со стапувањето во сила на ССА, Србија доби статус на земја -членка на ЕУ.
2018 година – Висок изборен суд на Бразил; ја поништи кандидатурата на поранешниот претседател на таа земја, Луис Инасио Лула да Силва, за претседателските избори на 7 октомври. Мнозинството од седум судии гласаа против некогаш многу популарниот претседател, кој од април е во затвор поради корупција.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (25 август)

1530 – Роден е рускиот цар Иван IV Василевич, познат како Иван Грозни. Тој го добил прекарот поради суровоста со која го потиснувал самоволието на бојарите. За време на неговото владеење бил основан Архангелск, Сибир бил припоен кон Русија, а во 1553 година започнала да работи првата печатница во земјата.
1718 – Француски емигранти во Луизијана го основале градот Њу Орлеанс, именуван по францускиот војвода од Орлеанс.
1744 – Роден е германскиот писател, филозоф и теолог Јохан Готфрид фон Хердер. Неговото дело влијаело врз германскиот романтизам, особено врз Гете и движењето „Штурм унд Дранг“. Во својата збирка „Гласови на народот во песните“ вклучил и српски народни песни, меѓу кои и „Хасанагиница“ во превод на Гете.
1819 – Роден е Ален Пинкертон, американски детектив од шкотско потекло, основач на Националната детективска агенција „Пинкертон“ (1850).
1822 – Починал англискиот астроном Вилијам Хершел, откривачот на планетата Уран (1781).
1825 – Уругвај ја прогласил својата независност од Шпанија.
1839 – Во Ужице е основано средно училиште, кое го посетувале истакнати личности како Радован Драговиќ, Димитрије Туцовиќ, Душан Поповиќ, Љубомир Давидовиќ и Милан Предиќ.
1842 – Во Крагуевац избувнал бунт на селани против зголемените даноци, предводен од Томо Вучиќ-Перишиќ. Принц Михаило Обреновиќ бил соборен, а за принц бил прогласен Александар Караѓорѓевиќ. Михаило повторно станал владетел во 1860 година, до неговото убиство во 1868 година.
1867 – Починал англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, откривач на законот за електромагнетна индукција (1831) и законите за електролиза.
1875 – Капетан Метју Веб станал првиот човек што го препливал Ламанш.
1900 – Починал германскиот филозоф Фридрих Ниче, татко на нихилизмот и автор на дела како „Така зборуваше Заратустра“ и „Надвор од доброто и злото“.
1921 – САД потпишале мировен договор со Германија, со што формално завршила воената состојба меѓу двете земји по Првата светска војна.
1930 – Роден е шкотскиот актер Шон Конери, светски познат по улогата на Џејмс Бонд.
1940 – Британското воздухопловство ги фрлило првите бомби врз Берлин во Втората светска војна.
1944 – Сојузничките сили го ослободиле Париз.
1961 – Бразилскиот претседател Јанио Квадрос поднел оставка, повикувајќи се на „окултни сили“.
1964 – Кенет Каунда станал првиот претседател на Замбија.
1965 – Лавина во Швајцарските Алпи закопала 108 лица.
1972 – Кина за првпат го искористила своето право на вето во Советот за безбедност на ООН, спротивставувајќи се на приемот на Бангладеш.
1989 – Американската сонда „Војаџер 2“ стигнала до Нептун и неговиот сателит Тритон, испраќајќи снимки на Земјата.
1999 – Во Виена е уапсен генерал-потполковник Момир Талиќ, началник на Генералштабот на Армијата на Република Српска, по обвинение од Хашкиот трибунал.
2000 – Во Белград исчезнал Иван Стамболиќ, поранешен претседател на Србија и критичар на Слободан Милошевиќ. Неговото тело било пронајдено во 2003 година на Фрушка Гора.
2001 – Мете-Марит Тјесем Хојби се омажила за норвешкиот престолонаследник Хакон.
2003 – Во Руанда биле одржани први повеќепартиски претседателски избори од независноста. Победил Пол Кагаме.
– Во Мумбаи, Индија, експлодирале две автомобил-бомби; загинале 52 лица, а над 150 биле повредени.
2004 – Во Јужна Африка е уапсен Марк Тачер, син на поранешната британска премиерка Маргарет Тачер, под сомнение за вмешаност во државен удар во Екваторска Гвинеја.
2010 – Починал јапонскиот режисер и автор на аниме Сатоши Кон („Совршено сино“, „Паприка“).
2012 – Починал Нил Армстронг, американски астронаут и првиот човек што зачекорил на Месечината (1969).
2014 – Миро Церар, победник на јулските избори, станал премиер на Словенија.
2021 – Починал Милан Лане Гутовиќ, театарски и филмски актер, популарен по улогите во „Буба у уху“ и ТВ-серијата „Бела лаѓа“.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август

На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август

На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
-
Кичево2 дена
Кичево: Најавени градежни работи кон месност Крушино, за тоа време ќе има времен прекин на сообраќај
-
Кичево4 часа
Утрово на бул. „Ослободување“ во Кичево од автомобил бил удрен повозрасен пешак, веднаш интервенирала екипа на Брза Помош
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (24 август)
-
Хороскоп14 часа
Дневен Хороскоп за понеделник (25 август)
-
Временска прогноза2 дена
Попоски со нова метео анализа, септември надпросечно топол
-
Спорт2 дена
Роналдо стана единствен фудбалер во историјата кој постигнал најмалку 100 голови во четири различни клубови
-
Македонија22 часа
Во Куманово по пожар на сува трева, се зафатил плац со паркирани возила, камиони и автобуси
-
Македонија1 ден
Добра вест: До моментов само 3 активни пожари, состојбата со пожарите се смирува