На денешен ден
На денешен ден: 10 јануари
49 п.н.е – Гај Јулиј Цезар ја изговорил познатата реченица „Alea iacta est“ (Коцките биле фрлени) и ја преминал реката Рубикон (според една варијанта денешната река Фиумичино во горниот дел на Италија, според друга Писатело кај Равена, границата меѓу Италија и Галија). , кој означи нов период во историјата на Римската империја – започна граѓанската војна против Помпеј и Сенатот, која заврши со воведувањето на диктатурата на Цезар. Членови на републиканската опозиција го убиле Цезар во 44 п.н.е.
1356.- Во Народното собрание во Нирнберг бил усвоен голем дел од Златниот бик на императорот Чарлс IV, големиот уставен закон на Германската империја, кој траел до 1806 година.
1778.- Умре шведскиот натуралист Карл фон Лине. Тој ја воведе бинарната номенклатура според која секое растение и животно имаат име на род и вид. Основач е на Природонаучниот музеј во Упсала и прв претседател на Шведската академија на науките (1973).
1863.- Во Лондон е отворена првата линија на метрото во светот.
1882.- Почна Херцеговско-боканското востание на Србите и муслиманите против Австро-Унгарија, како одговор на воведувањето на регрутирање и регрутирање. Востанието, кое тајно го поддржувала Црна Гора, било задушено по неколку месеци.
1889 – Франција воспостави протекторат над Брегот на Слоновата Коска.
1890.- Умре српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ, кој со девет раскази, колку што вкупно напишал, се вбројува меѓу најзначајните прозни творци на српската литература. Важи за творец на српската психолошка приказна и еден од најдобрите стилисти „Прв пат со татко му наутро“, „Народот сето тоа ќе го позлати“, „Ветер“, „Кај бунарот“, „Училиште икона“, „Во добро време хајдуци“, „Вертер“, „Швапски“, „Тој сè знае“).
1909.- Роден е српскиот физичар и хемичар Павле Савиќ, кој се здоби со светска слава кога заедно со Ирена Жолиот Кири во Париз во 1937 и 1938 година открија изотопи на познати елементи со бомбардирање на атоми на ураниум со бавни неутрони. Од 1947 година раководел со изградбата на Нуклеарниот институт во Винча, а до 1960 година бил директор на институтот. Од 1971 до 1981 година бил претседател на Српската академија на науките и уметностите.
1917.- Умре Фредерик Коди, познат како Бафало Бил, јавач на пони на Пони експрес, водич и трагач во американската армија, платен антииндиски борец, професионален ловец на биволи и биволи. Во 1883 година, легендарната личност во американската историја го организираше шоуто за каубојски вештини „Шоу на Дивиот Запад“, во кое настапуваше како главна ѕвезда. Подоцна настапуваше во Европа и гостуваше во Србија.
1920.- Во Женева е избрана големата лига на народите, составена од Франција, Италија, Јапонија и Обединетото Кралство. Подоцна, Германија и СССР станаа членови на Советот. Поради политички неуспех, Лигата на народите престана да постои во 1939 година, иако формално беше укината во 1946 година, кога во Лондон се одржа првото заседание на Генералното собрание на ОН.
1922.- Артур Грифит стана првиот претседател на Ирска по стекнувањето независност од Велика Британија.
1934.- Маринус ван дер Лубе е погубен во Германија, откако бил прогласен за виновен за запалување на Рајхстагот на 27 февруари 1933 година.
1969.- Шведска стана првата западна земја која воспостави дипломатски односи со Северен Виетнам.
1971.- Умре француската модна дизајнерка Габриел Коко Шанел, една од најпознатите во 20 век, која владееше со високата париска мода речиси шест децении.
1996.- Израел ослободи стотици Палестинци, неколку дена пред првите палестински национални избори во Газа и на Западниот Брег.
1997.- Арнолдо Алеман стана претседател на Никарагва со првата демократска и мирна промена на власта во модерната историја на земјата.
1997.- За време на антивладините протести во Софија, демонстрантите го пробија полицискиот кордон, упаднаа во зградата на парламентот и ја демолираа.
2001.- Поранешната претседателка на Република Српска Билјана Плавшиќ доброволно му се предаде на Меѓународниот суд на правдата во Хаг, каде што беше обвинета за геноцид и други злосторства извршени во 1991-1992 година. за време на босанската војна. Откако ја признала вината, на 27 февруари 2003 година била осудена на 11 години затвор.
2002.- Израелски тенкови и булдожери израмнија 73 палестински домови во Рафах откако вооружени Палестинци ги нападнаа израелските војници.
2007.- Умре италијанскиот филмски продуцент Карло Понти, кој работеше со голем број познати режисери, како Федерико Фелини, Јан-Лук Годар и Дејвид Лин. Во текот на својата 50-годишна кариера, тој продуцираше повеќе од 260 филмови.
2009.- Умре Жорж Гравем, творец на најголемата француска филмска награда Цезар.
2011.- Почина поранешниот прославен стрелец и југословенски репрезентативец Боривоје Костиќ. Со селекцијата на Југославија освои златен медал на Олимписките игри во Рим во 1960 година.
2013.- Чилеанскиот сликар, скулптор и керамичар Хорхе Селарон (Хорхе) е пронајден мртов на познатите скали (Ескадарија Селарон) во Рио де Жанеиро, кои овој уметник ги украсувал во последните дваесет години и кои се една од најпрепознатливите атракции на Бразилецот. град.
2015.- Умре филмскиот режисер Франческо Роси, еден од најзначајните италијански автори од втората половина на 20 век, претставник на повоениот неореализам. Негови најпознати филмови се „Раце над градот“, „Аферата Метју“, „Салваторе Џулијано“.
2016.- Умре Дејвид Боуви, британски рок-музичар, пејач, композитор и актер. Тој е познат по неговите вешти музички споеви, како и неколку алтер ега: Зиги Стардаст, Аладин Сане и Тенкиот Вајт Дјук. Светска слава стекна со албумите „Hunky Dory“ и „The Rise and Fall of Ziggy Stardust and The Spiders From Mars“. Два дена претходно, на 8 јануари, на 69-тиот роденден на Боуви, беше објавен неговиот проштален албум Blackstar.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево1 денОВР Кичево лиши од слобода жител на струшко, кај с.Другово „летал“ со 107 км/ч, на место каде дозволено е 50 км/ч максимална брзина
-
Хороскоп2 денаХороскоп за среда (12 ноември)
-
Македонија2 денаТелефони во рака, да му помогнеме на нашиот другар Ивица Попоски од Охрид, треба да оди итно на операција во Турција
-
Хороскоп16 часаХороскоп за четврток (13 ноември)
-
Македонија1 денНов случај на сообраќајна несреќа помеѓу тмв и електричен тротинет во Битола, констатирани биле тешки телесни повреди
-
Временска прогноза7 часаПопоски: Следната седмица ќе имаме чести и обилни врнежи од дожд проследени со повремено силен јужен ветер
-
Здравје и убавина1 денНаправете дома природен „Витамин Ц“ напиток
-
Магазин1 денВашиот WhatsApp станува неосвоив – новата функција целосно ги блокира непознатите контакти
