На денешен ден
На денешен ден: 14 февруари

269 - За време на прогонството на христијаните, за време на владеењето на императорот Клавдиј II, римскиот свештеник и лекар Валентин, подоцна христијански маченик св. Валентин. Католиците го слават овој датум како Ден на вљубените.269 – За време на прогонството на христијаните, за време на владеењето на императорот Клавдиј II, римскиот свештеник и лекар Валентин, подоцна христијански маченик св. Валентин. Католиците го слават овој датум како Ден на вљубените.
869.- Умре словенскиот просветител познат по монашкото име Кирил, Грк од Солун, роден Константин. Заедно со неговиот брат Методиј е основоположник на словенската писменост и литература, а се смета дека Кирил е творец на тркалезната глаголица. Браќата превеле голем број библиски текстови и црковни ракописи на словенски.
1468.- Умре германскиот печатар Јохан Гутенберг, изумител на типографијата, изум кој означи пресвртница во цивилизацијата. Ја усовршил печатницата и основал печатница во родниот Мајнц. Во 1455 година, тој ја отпечатил Библијата во повеќе од 100 примероци, од кои околу четириесет се зачувани.
1663 – Канада стана француска кралска провинција.
1779.- Англискиот морепловец и истражувач Џејмс Кук е убиен во ненадејна пресметка со островјаните на Хаваи. Неговите патувања и откритија значително придонесоа за проширување на британската колонијална империја.
1797.- Британската флота командувана од адмиралот Џон Џервис и Хорацио ја порази шпанската армада кај Кејп Сент Винсент во јужна Португалија.
1804.- На соборот на српските старешини во Орашац кај Аранѓеловац било донесено решение за кревање востание против Турците. За лидер е избран Караѓорѓ Петровиќ.
1835.- На иницијатива на драматургот Јоаким Вујиќ, со финансиска помош на кнезот Милош Обреновиќ, во Крагуевац бил основан првиот театар во Србија. „Књажевско-српски театар“ поставуваше претстави за принцот и неговите службеници и гости еднаш неделно и на празници, а на репертоарот беа драмите на Вујиќ или неговите преводи на странски дела.
1922.- Италијанскиот инженер Гуљелмо Маркони го започнал првото редовно радио емитување од Англија.
1929.- Гангстерите на Ал Капоне убиле седум членови на ривалската банда Багс Моран во Чикаго за да спречат кражба на шверцувано виски. Тој настан беше наречен „Масакрот на Денот на Свети Валентин“.
1943.- Советската Црвена армија го ослободи Ростов од Германците во Втората светска војна.
1946.- На Американскиот универзитет во Пенсилванија е лансиран електронски мозок – компјутер кој ги претвора нормалните пресметковни часови во секунди. Се нарекува ENIAC (Електронски нумерички интегратор и компјутер).
1956.- Во Москва започна 20. Конгрес на Комунистичката партија на СССР, на кој лидерот на партијата Никита Хрушчов ја осуди политиката на Сталин и го отвори патот за процесот на десталинизација на Советскиот Сојуз.
1958.- Кралот Фајсал од Ирак и Хусеин од Јордан го објавија обединувањето на двете кралства во Арапската федерација со Фејсал како шеф на државата. Монархијата во Ирак беше соборена во јули истата година, кралот беше убиен и Федерацијата се распадна.
1972.- Советскиот вселенски брод Луна 20 беше лансиран на Месечината, од каде 11 дена подоцна извади примероци од лунарната почва.
1989.- Иранскиот верски водач ајатолахот Рухолах Хомеини нареди смртна казна на англискиот писател со индиско потекло Салман Ружди за неговото дело „Сатански стихови“, кое се смета за богохулење на исламот во Иран. Во 1998 година, иранската влада јавно се огради од смртната казна.
1997 – Меѓународната арбитражна комисија одлучи да ја стави спорната област на градот Брчко во Босна под меѓународен надзор до март 1998 година.
1998.- Босанските Срби Мирослав Тадиќ и Милан Симиќ доброволно му се предале на Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг. Ова беа првите обвинети за воени злосторства извршени за време на војните во поранешна СФРЈ во 1991-95 година. кои доброволно му се предале на Хашкиот трибунал.
2000.- Во обид да го изолира југословенскиот претседател Слободан Милошевиќ, Европската унија го прошири списокот од 600 на 900 имиња на претседателски помошници и луѓе блиски до неговиот режим на кои им е забранет влезот во земјите на ЕУ.
2001.- Српскиот парламент го укина Законот за информации од јавен карактер, според кој режимот на Слободан Милошевиќ ги репресираше слободните и независни медиуми во Србија. Од октомври 1998 година, кога беше донесен законот, до септември 2000 година, медиумите беа казнети со над 30 милиони динари, а на еден број му беше изречена забрана за работа.
2002 – Истражувачите од Американскиот универзитет во Тексас A&M успешно клонираа мачки од шест различни раси на мачки.
2002.- Умре германскиот диригент Гинтер Ванд, познат по својот напорен стил на работа и големиот број концерти на Брукнер, Бетовен и Моцарт.
2003.- Хашкиот трибунал го обвини водачот на Српската радикална партија (СРС) Воислав Шешељ за злосторства против човештвото и кршење на законите или обичаите на војната. Шешељ доброволно му се предаде на тој суд на 24 февруари истата година.
2004.- Српскиот претседател Борис Тадиќ ги посети српските енклави во Косово и разговараше со шефот на УНМИК Сорен Јесен-Петерсон во Приштина. Тој е првиот српски претседател што го посети Косово од 1999 година, кога ОН ја презеде власта во покраината.
2005.- Во експлозија на бомба во Бејрут загина поранешниот либански премиер Рафик ал Харири.
2009.- На Самитот во Рим, министрите за финансии и гувернерите на Г7 и на руската централна банка се согласија да работат заедно за да го поттикнат економскиот раст и вработеноста и да го зајакнат банкарскиот систем за да ја надмине најголемата финансиска криза во светот во последните 50 години.
2012.- На 76-годишна возраст во Загреб почина доајенот на хрватскиот театар Златко Црнковиќ. Има остварено повеќе од 150 театарски улоги, има глумено во бројни филмови, а ја освои и Златната арена во Пула за улогата во филмот „Таму“.
2015.- Исламскиот екстремист Омар ал-Хусеин испука серија истрели во културен центар во Копенхаген, Данска, каде што се одржа состанок за слободата на говорот, при што уби двајца цивили и рани тројца.
2018 – Во вооружен напад врз средно училиште во Паркленд на источниот брег на Флорида загинаа 17 луѓе.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Македонија2 дена
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Македонија2 дена
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Македонија12 часа
Во автобус со турски државјани во Охрид починал турист кој бил дел од групата
-
Македонија9 часа
Од вечерва бензин 95 и дизел поскапуваат, ова е новата цена за литар
-
Македонија13 часа
МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч
-
Временска прогноза2 дена
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци
-
На денешен ден2 дена
Времеплов: На денешен ден (18 мај)