На денешен ден
На денешен ден: 14 јануари
1742.- Умре англискиот астроном и геофизичар Едмунд Хали, директор на опсерваторијата Гринич и кралски астроном, по чие име е наречена Халеевата комета. Тој бил првиот што утврдил дека кометите забележани во 1682, 1601 и 1551 година се всушност истото тело што се појавувало периодично. Тој го направи првиот каталог на светли ѕвезди на јужното небо и првата метеоролошка карта.
1784.- Соединетите држави го ратификуваа мировниот договор со Британија, со што формално заврши американската војна за независност.
1809.- Англија и Шпанија склучија сојуз против францускиот император Наполеон I.
1826.- Во Пешта е основана Матица Српска на иницијатива на Јован Хаџиќ (Милош Светич) и со помош на богатите српски трговци од Пешта и Буда. Тоа книжевно и културно друштво одигра огромна улога во процутот на науката и културата на Србите во Војводина. Набргу по основањето, започна со издавање на „Летопис Матице српске“, најстарото српско книжевно списание. Таа се преселила во Нови Сад во 1864 година.
1840.- Савиндан е прогласен за училишен празник во Кнежевството Србија, празник во спомен на големиот српски просветител и заштитник на просветата Свети Сава. Првата прослава на Савиндан се одржала во 1812 година во Земун, а химната на Свети Сава за прв пат била изведена во 1839 година во Сегед.
1867.- Во рамките на Балканскиот националноослободителен сојуз против Отоманската империја, српската влада склучила договор со Бугарскиот револуционерен комитет во Букурешт за создавање заедничка држава наречена бугарско-српска или српско-бугарска, со српскиот принц Михаило Обреновиќ како нејзин владетел.
1892.- Роден е српскиот класичен филолог Милош Ѓуриќ, член на Српската академија на науките и уметностите, претседател на Српското книжевно друштво и уредник на списанието „Жива антика“. Објавил повеќе од 200 дела од класичната литература и филозофија, ги превел Платон, Аристотел, Тукидид и други писатели и сите големи антички трагичари („Историја на хеленската книжевност“, „Историја на хеленската етика“).
1897.- Роден е српскиот историчар Васа Чубриловиќ, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. Како учесник во атентатот на австроунгарскиот престолонаследник Франц Фердинанд (Франц) во 1914 година во Сараево, бил осуден на 16 години затвор и бил во затвор до распадот на Австро-Унгарија во Првата светска војна. За време на Втората светска војна бил затворен во логорот Бањица. По ослободувањето на земјата бил директор на Балканскиот институт и министер во владата на ФНРЈ.
1898.- Умре англискиот писател и математичар Луис Керол, автор на бајките „Алиса во земјата на чудата“ и „Алиса во земјата на чудата“.
1907.- Земјотрес го опустоши градот Кингстон на Јамајка и уби околу 1.000 луѓе.
1941.- Роден е словенечкиот политичар и државник Милан Кучан, претседател на Словенија во клучните моменти од распадот на СФР Југославија (1991). Во негово време, Словенија прогласи независност (25 јуни 1991 година) и стана една од најуспешните поранешни комунистички земји во спроведувањето радикални политички и економски реформи. Тој беше реизбран за претседател на Словенија во 1994 и 1998 година.
1943.- Во Казабланка започна конференцијата на сојузничките водачи Рузвелт, Черчил и Гол. На конференцијата, која заврши на 26 јануари, беше заклучено дека силите на Оската мора безусловно да капитулираат, а беше наведен и датумот на истоварувањето на сојузниците во Италија.
1953.- Народното собрание на ФНРЈ донесе уставен закон со кој се воведува социјална сопственост и самоуправа на производителите. Наместо влади и министерства, воведени се извршни совети и државни секретаријати. Јосип Броз Тито стана првиот претседател на Сојузниот извршен совет.
1957.- Умре Хемфри, еден од најпопуларните американски филмски актери во 1950-тите. Добитникот на Оскар од 1951 година за филмот „Африканска кралица“, тој стекна легендарна популарност во филмовите „Казабланка“ и „Малтешки сокол“.
1969.- Лансиран е советскиот вселенски брод „Сојуз 4“ со космонаутот Владимир Шаталов, а еден ден подоцна „Сојуз 5“ ги вклучи Борис Вољанов, Алексеј Јелисејев и Евгениј Крунов. Двете табли потоа се споија, космонаутите Јелисеев и Крунов се приклучија на „Сојуз 4“. Тоа беше првото спојување на вселенски летала со човечки екипаж во орбитата на Земјата.
1991.- Умре српскиот филолог Михаило Стевановиќ, професор на Универзитетот во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. Објавил повеќе од 600 дела, меѓу кои и монументалното дело „Современ српскохрватски јазик“.
1991.- Во Тунис беа убиени тројца блиски соработници на Јасер, меѓу кои и Абу Ијад, еден од основачите на Палестинската ослободителна организација.
2003.- Во најголемите демонстрации во историјата на кипарските Турци, десетици илјади луѓе во Никозија побараа крај на децениската изолација.
2004.- Италијанската и египетската полиција ја уапсија Рита Алгранати, членка на левичарската терористичка група Црвена бригада вмешана во киднапирањето и атентатот на поранешниот италијански премиер Алдо Моро во 1978 година.
2008.- Умре Ангел Гонзалес, еден од најголемите шпански поети и припадник на генерацијата писатели за кои е познато дека се борат против диктатурата на Франциско Франко.
2009.- Умре истакнатиот хрватски скулптор Душан Џамоња.
2009.- Судот во Париз ослободи шест лекари и фармацевти за смртта на 117 деца кои биле лекувани со хормон за раст во 1980-тите, а потоа заболеле од болеста Кројцфелд-Јакобс.
2010.- Умре американскиот пејач и текстописец Боби Чарлс, автор на познатите хитови „See You Later Alligator“ и „Walking to New Orleans“.
2014.- Во бродска несреќа го премина Нил, при што загинаа 200 луѓе кои бегаа од вооружениот конфликт во Јужен Судан. Во Јужен Судан, приврзаниците на претседателот Салва Сајрус и неговиот поранешен заменик Рик Мачар се судрија и прераснаа во конфликт од етнички размери – народот Нуери против народот Динка.
2016 – Македонскиот премиер Никола Груевски поднесе оставка за да формира преодна влада чија задача е да се подготви за предвремени парламентарни избори, како дел од пржинскиот политички договор поддржан од Социјалдемократскиот сојуз на Македонија, ВМРО ДПМНЕ, Демократската унија за интеграција (ДУИ) и Демократски сојуз.Албанска партија (ДПА).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
-
Кичево2 денаОВР Кичево поднесе кривична пријава против поранешниот градоначалник, постапувал спротивно на законот за пожарникарство
-
Кичево22 часаОВР Кичево го пронајде возачот кој предизвика сообраќајна несреќа во Кичево и го напушти местото на настанот
-
Македонија16 часа„ЛУКОИЛ Македонија“ во своите малопродажни објекти го враќа купувањето со „VISA“ дебитните и кредитни картички, од денес во целосна функционалност може да се користат услугите за плаќање
-
Хороскоп1 денХороскоп за среда (26 ноември)
-
Хороскоп11 часаХороскоп за четврток (27 ноември)
-
Хроника2 денаМлад затвореник од струшко починал, откако во тешка здравствена состојба бил донесен во Општата болница во Охрид
-
Временска прогноза2 денаОд утре повторно нови обилни врнежи од дожд и засилен ветер, снегот ќе биде застапен на повисоките места од државата
-
Временска прогноза9 часаПопоски: Врнежите од дожд не престануваат, особено внимание во недела, каде можни се врнежи од снег и на превоите до 1000 нмв.
