На денешен ден
На денешен ден (14 септември)

1219.- Прогласена е автокефалноста на Српската православна црква, која ја постигна Сава Немањиќ, тогашниот прв српски архиепископ, со седиште во манастирот Žижа, под римскиот (византиски) цар Теодор I Ласкарис и никејскиот патријарх Маноел I Харитопулус. Во 1346 година, цар Душан ја подигнал српската црква на ранг на патријаршија. 1262 година – Кралот Алфонсо од Кастилија го зазеде пристаништето Кадиз на атлантскиот брег, со што заврши пет -вечната окупација на Мавританците на градот.
1321.- Умре Данте Алигиери, најголемиот италијански поет.Во својата работа, тој ја синтетизира средновековната култура и навестува нов дух што ќе се афирмира во ренесансата. Тој исто така беше прозаист, теоретичар на книжевност, филозоф и политичар. Неговата „Божествена комедија“ се смета за едно од најзначајните дела во светската литература.
1812.- Француските трупи под Наполеон Бонапарта влегле во Москва, која била запалена од Русите во повлекување.
1829.- Потпишан е нуклеарен мировен договор со кој се става крај на Руско -турската војна. Врз основа на мирот во Одрин во 1830 година, Србија доби хетишериф за самоуправа и независност на Грција.
1852.- Умре англискиот фелдмаршал Артур Велесли Велингтон.Тој стана познат по победата над Наполеон во 1815 година во Ватерло.
1852 година – Роден е српскиот писател Симо Матавуj, член на Српската кралска академија, еден од најистакнатите претставници на српскиот реализам („Бакоња фр Брне“, „Ускок“, збирки раскази „Од крајбрежниот живот“, „Од море и планини “,„ Белградски приказни “).
1860.- Во Белград умре српскиот принц Милош Обреновиќ, водач на Второто српско востание од 1815 година. Тој освои автономија за Србија во 1830 година, а за себе наследната титула принц. Тој бил соборен во 1839 година, но се вратил на српскиот престол во 1858 година.
1911.- Рускиот премиер Петар Аркадиевич Столипин е смртно ранет во обид за атентат врз театар во Киев. Починал четири дена подоцна.
1927.- Исидора Данкан, позната американска танчерка, која се смета за основач на модерниот балет, умре во Ница кога шамијата што ја носеше околу вратот се заплетка во тркалата на отворениот автомобил што го возеше.
1930.- Национал -социјалистичката партија на Адолф Хитлер стана втората по големина партија во германскиот парламент (Рајхстаг).
1937.- Умре чешкиот државник и филозоф Томаш Гариге Масарик, професор на Универзитетот во Прага. Основач и идеолог на либералната Чешка народна партија (1900-2020), која се бореше за автономија на Чешка во рамките на Австро-Унгарија. Тој беше првиот претседател на Чехословачка од 1918 до 1935 година.
1939.- Хеликоптерот „ВС -300“ на рускиот дизајнер Игор Иванович Сикорски, кој емигрирал во Соединетите држави, го направи својот прв успешен лет.
1959.- Советскиот Луна 2 е првото вселенско летало што слетало на Месечината.
1960.- Во Конго беше извршен воен удар под полковник Josephозеф Мобуту, а премиерот Патрис Лумумба беше ставен во домашен притвор во Леополдвил.
1960.- Состанокот на претставници на земјите производители на нафта во Багдад ја основа Организацијата на земјите извознички на нафта (ОПЕК).
1975.- Во Амстердам, невработен наставник го пресече „Ноќен часовник“, една од најскапоцените слики на Рембрант, со кујнски нож.
1982 – Еден ден по сообраќајна несреќа, почина принцезата Грејс од Монако (Грејс), поранешна американска филмска актерка Грејс Кели, која освои Оскар за улогата во „Провинциски“.
1982.- Во експлозија на бомба во близина на седиштето на Христијанската партија Фаланж во источен Бејрут, загина либанскиот претседател Башир Гемајел и 20 други лица.
1992.- Советот за безбедност на ОН усвои резолуција за зголемување на бројот и проширување на мандатот на меѓународните мировни сили во Босна и Херцеговина (УНПРОФОР).
1996.- Камбоџанскиот крал Нородом Сиханук му даде амнестија на еден од водачите на Црвените Кмери, Јенг Сари, за неговата улога во „полето на смртта“ (1975-78), кога меѓу еден милион и два милиони луѓе беа убиени во Камбоџа.
1996.- Во Босна се одржаа првите општи избори по потпишувањето на Дејтонскиот мировен договор во декември 1995 година. Победија три национални партии, Срби, Хрвати и Муслимани, предводени од нив за време на вооружениот конфликт три и пол години.
2001.- Американскиот Сенат усвои резолуција со која се овластува претседателот Georgeорџ В. Буш да ги „преземе сите потребни и соодветни мерки“ во врска со терористичките напади на 11 септември. Претседателот Буш одобри мобилизација на 50.000 резервисти.
2001.- Ахмад Шах Масуд, легендарниот командант на авганистанските герилци во борбата против Талибанците, почина од повреди во самоубиствен бомбашки напад на 9 септември.
2003.- На референдум во Шведска, граѓаните гласаа против пристапувањето на земјата во Европската монетарна унија, додека Естонија гласаше на референдум за нејзиниот влез во ЕУ истиот ден.
2007.- Со масовното повлекување на депозитите од малата британска банка „Северна Рок“, што беше прв таков случај во таа земја по 150 години, започна големата светска финансиска криза, која траеше со години.
2009.- Хашкиот трибунал ја осуди Флоренс Хартман, поранешна претставничка на главното обвинителство на тој суд, Карла дел Понте, на парична казна од 7.000 евра, за непочитување на судот, за објавување на две доверливи судски одлуки од судењето против Слободан Милошевиќ.
2009.- Холивудскиот актер Патрик Свејзи, најпознат по улогите во „Валкан танц“ и „Дух“, почина на 57 -годишна возраст.
2012 – Десетици илјади муслимани демонстрираа низ Блискиот Исток и Азија против филмот произведен во Соединетите држави, кој се смета за антиисламски. Филмот „Невиноста на муслиманите“ е снимен од непознат автор под псевдонимот Сем Василиј, а протести избија кога делови од филмот беа објавени на Интернет.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (25 август)

1530 – Роден е рускиот цар Иван IV Василевич, познат како Иван Грозни. Тој го добил прекарот поради суровоста со која го потиснувал самоволието на бојарите. За време на неговото владеење бил основан Архангелск, Сибир бил припоен кон Русија, а во 1553 година започнала да работи првата печатница во земјата.
1718 – Француски емигранти во Луизијана го основале градот Њу Орлеанс, именуван по францускиот војвода од Орлеанс.
1744 – Роден е германскиот писател, филозоф и теолог Јохан Готфрид фон Хердер. Неговото дело влијаело врз германскиот романтизам, особено врз Гете и движењето „Штурм унд Дранг“. Во својата збирка „Гласови на народот во песните“ вклучил и српски народни песни, меѓу кои и „Хасанагиница“ во превод на Гете.
1819 – Роден е Ален Пинкертон, американски детектив од шкотско потекло, основач на Националната детективска агенција „Пинкертон“ (1850).
1822 – Починал англискиот астроном Вилијам Хершел, откривачот на планетата Уран (1781).
1825 – Уругвај ја прогласил својата независност од Шпанија.
1839 – Во Ужице е основано средно училиште, кое го посетувале истакнати личности како Радован Драговиќ, Димитрије Туцовиќ, Душан Поповиќ, Љубомир Давидовиќ и Милан Предиќ.
1842 – Во Крагуевац избувнал бунт на селани против зголемените даноци, предводен од Томо Вучиќ-Перишиќ. Принц Михаило Обреновиќ бил соборен, а за принц бил прогласен Александар Караѓорѓевиќ. Михаило повторно станал владетел во 1860 година, до неговото убиство во 1868 година.
1867 – Починал англискиот физичар и хемичар Мајкл Фарадеј, откривач на законот за електромагнетна индукција (1831) и законите за електролиза.
1875 – Капетан Метју Веб станал првиот човек што го препливал Ламанш.
1900 – Починал германскиот филозоф Фридрих Ниче, татко на нихилизмот и автор на дела како „Така зборуваше Заратустра“ и „Надвор од доброто и злото“.
1921 – САД потпишале мировен договор со Германија, со што формално завршила воената состојба меѓу двете земји по Првата светска војна.
1930 – Роден е шкотскиот актер Шон Конери, светски познат по улогата на Џејмс Бонд.
1940 – Британското воздухопловство ги фрлило првите бомби врз Берлин во Втората светска војна.
1944 – Сојузничките сили го ослободиле Париз.
1961 – Бразилскиот претседател Јанио Квадрос поднел оставка, повикувајќи се на „окултни сили“.
1964 – Кенет Каунда станал првиот претседател на Замбија.
1965 – Лавина во Швајцарските Алпи закопала 108 лица.
1972 – Кина за првпат го искористила своето право на вето во Советот за безбедност на ООН, спротивставувајќи се на приемот на Бангладеш.
1989 – Американската сонда „Војаџер 2“ стигнала до Нептун и неговиот сателит Тритон, испраќајќи снимки на Земјата.
1999 – Во Виена е уапсен генерал-потполковник Момир Талиќ, началник на Генералштабот на Армијата на Република Српска, по обвинение од Хашкиот трибунал.
2000 – Во Белград исчезнал Иван Стамболиќ, поранешен претседател на Србија и критичар на Слободан Милошевиќ. Неговото тело било пронајдено во 2003 година на Фрушка Гора.
2001 – Мете-Марит Тјесем Хојби се омажила за норвешкиот престолонаследник Хакон.
2003 – Во Руанда биле одржани први повеќепартиски претседателски избори од независноста. Победил Пол Кагаме.
– Во Мумбаи, Индија, експлодирале две автомобил-бомби; загинале 52 лица, а над 150 биле повредени.
2004 – Во Јужна Африка е уапсен Марк Тачер, син на поранешната британска премиерка Маргарет Тачер, под сомнение за вмешаност во државен удар во Екваторска Гвинеја.
2010 – Починал јапонскиот режисер и автор на аниме Сатоши Кон („Совршено сино“, „Паприка“).
2012 – Починал Нил Армстронг, американски астронаут и првиот човек што зачекорил на Месечината (1969).
2014 – Миро Церар, победник на јулските избори, станал премиер на Словенија.
2021 – Починал Милан Лане Гутовиќ, театарски и филмски актер, популарен по улогите во „Буба у уху“ и ТВ-серијата „Бела лаѓа“.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август

На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август

На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
-
Кичево2 дена
Кичево: Најавени градежни работи кон месност Крушино, за тоа време ќе има времен прекин на сообраќај
-
Кичево4 часа
Утрово на бул. „Ослободување“ во Кичево од автомобил бил удрен повозрасен пешак, веднаш интервенирала екипа на Брза Помош
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (24 август)
-
Хороскоп14 часа
Дневен Хороскоп за понеделник (25 август)
-
Временска прогноза2 дена
Попоски со нова метео анализа, септември надпросечно топол
-
Спорт2 дена
Роналдо стана единствен фудбалер во историјата кој постигнал најмалку 100 голови во четири различни клубови
-
Македонија22 часа
Во Куманово по пожар на сува трева, се зафатил плац со паркирани возила, камиони и автобуси
-
Македонија1 ден
Добра вест: До моментов само 3 активни пожари, состојбата со пожарите се смирува