На денешен ден
На денешен ден – 16 јуни

1671 година – Водачот на востанието Дон Козак и селанец, Степан Стењака Тимофејевиќ Разин, беше јавно погубен во Москва. Во руските народни приказни и песни, тој стана симбол на пркос и бунт.
1826 година – По задушување на јаничарската буна, турскиот султан Мехмед Втори го укина воениот поредок и го воведе Низам (редовна војска). Јаничарите ги основал султан Орхан во 1330 година од киднапирани и конвертирани деца на христијански поданици.
1852 година – Во Нови Сад е отпечатен првиот број на весникот „Србски Дневник“, со литературен додаток „Седмица“. Трудот се објавуваше 12 години и беше еден од ретките словенски весници во Австриската империја во тоа време.
1858 година – Роден е шведскиот крал Густаф V, кој го обезбеди неутралниот статус на Шведска во двете светски војни за време на неговото владеење од 1907 година до неговата смрт во 1950 година.
1876 година – Во Цетиње, по преговорите спроведени од октомври 1875 година до февруари 1876 година, беше потпишан договор за сојуз на Србија и Црна Гора против Отоманската империја. Со одлука на Врховниот совет за одбрана на СР Југославија на 25 декември 1993 година, тој датум беше одреден за Денот на југословенската армија.
1890 година – Роден е англискиот филмски актер Стен Лорел, theвезда на смешните комедии во кои, како „слаб“, формираше тандем со Оливер Харди, „дебел“.
1920 година – Во Лондон се одржа првата сесија на Лигата на нациите.
1930 година – Умре политичарот и филолог jубомир Стојановиќ, секретар на Српската кралска академија. Заедно со Јаша Продановиќ, тој ја основаше Републиканската партија во 1921 година и беше нејзин прв претседател.
1941 година – Претседателот на САД, Френклин Рузвелт, нареди затворање на сите германски конзулати во САД до 10 јули.
1944 година – На Вис во Втората светска војна беше склучен Договорот Тито-Субашиќ за односите меѓу Народно ослободителното движење и кралската влада на Југославија во егзил.
1958 година – Унгарскиот премиер Имре Наѓ (Наѓ) е обесен за време на антикомунистичкото востание во Унгарија во 1956 година, кое беше потиснато од советските трупи. Наџи беше осуден на смрт за предавство на монтиран процес. Истиот ден во 1989 година, половина милион Унгарци присуствуваа на неговото повторно погребување во Будимпешта со државни почести.
1960 година – Претседателот на САД Двајт Ајзенхауер ја одложи посетата на Јапонија поради антиамериканските немири во земјата.
1961 година – Рускиот балетски танчер Рудолф Хаметович Нуреев побара азил во Франција за време на посетата на Париз со балетскиот ансамбл Киров. Ја продолжи својата кариера во водечки европски и американски трупи и беше theвезда на британскиот кралски балет.
1963 година – Советскиот сојуз го лансираше леталото Васток 6 со првата космонаутка Валентина Терешкова.
1972. година – Во Хановер е уапсена Улрике Мајнхоф, припадничка на терористичката група Бадер-Мајнхоф.
1976. година – Избувнаа расни немири во Советскиот Сојуз, најголемата црна населба во Јужна Африка, убивајќи најмалку 600 црнци и тројца белци во текот на неколку месеци.
1977. година – Леонид Брежњев, лидер на Советскиот КП, го замени Николај Подгорни за претседател на Президиумот на Врховниот Совет на СССР.
1977. година – Умре германскиот инженер Вернерх фон Браун, дизајнер на ракетите Фау-1 и Фау-2. По војната емигрирал во Соединетите Држави, каде работел за НАСА.
1983 година – Јуриј Андропов е избран за претседател на Президиумот на Врховниот совет на СССР.
1992 година – Претседателите на САД и Русија Georgeорџ В. Буш и Борис Елцин се договорија во Вашингтон да го намалат арсеналот на нуклеарните ракети со долг дострел за две третини до 2003 година.
1994 година – Швајцарија одбива да му издаде виза на претседателот на СР Југославија, Зоран Лилиќ, и покрај тоа што доби официјална покана да присуствува на меѓународен собир во Кран Монтана. Таквата одлука беше донесена врз основа на препораката на Советот за безбедност на ООН во рамките на мерките за економска блокада на Југославија.
1996 година – Меѓународниот комитет на Црвениот крст објави дека бил во Југославија за време на војните во периодот 1991-1995 година. 20 000 луѓе исчезнаа, од кои 12 000 во Босна и Херцеговина.
1998 година – Талибанската верска армија во Авганистан нареди затворање на повеќе од 100 приватни женски училишта.
1999 година – Амнести Интернешнл ги обвини Соединетите држави за кршење на човековите права за продолжување на спроведувањето на смртната казна, дури и против оние кои извршиле злосторства пред 18-та година од животот.
1999 година – Заклетвата на новиот претседател на Јужна Африка, Табо Мбеки. Тој го замени Нелсон Мандела, борец за правата на црнците, кој мина скоро три децении во затвор.
2001 година – Рускиот претседател Владимир Путин пристигна во Белград во прва посета на шефот на руската држава на СР Југославија.
2001 година – Претседателот на САД, W.орџ В. Буш и неговиот руски колега, Владимир Путин, за прв пат се состанаа во Словенија. Тие се согласија за идна соработка и постојани консултации.
2001 година – Победата на левичарската коалиција на изборите за градоначалник во Берлин им го отвори патот на поранешните комунисти да влезат во градската влада, првпат по падот на Берлинскиот Wallид во 1989 година.
2006 година – Тајван го отвори тунелот Хсуехсан долг 13 километри, најдолг во Азија, кој ги поврзува северните и јужните делови на островот.
2008 година – Умре Стен Винстон, американски мајстор за специјални ефекти и добитник на четири Оскари за неговата работа во филмовите „Осмиот патник“, „Вонземјани“, „Терминатор 2“ и „Парк Јура“.
2009 година – Русија, користејќи го своето право на вето во Советот за безбедност на ООН, го спречи планот на Западот за продолжување на мисијата на ООН, која веќе 16 години го следи прекинот на огнот меѓу Грузија и нејзиниот отцепен регион Абхазија. По грузиско-руската војна во август 2008 година, Русија ја призна независноста на двата отценети региони на Грузија – Јужна Осетија и Абхазија. Грузија инсистира на интегритетот на нејзината територија.
2010 година – Судот на Босна и Херцеговина ги осуди Радоје Лаловиќ и Сонибој Скиjeевиќ на пет и осум години затвор за сторени злосторства во КПД Бутмир, попознат како Кула, во близина на Сараево.
2012 година – Лидерот на опозицијата во Мјанмар, Аунг Сан Су Чи, ја доби Нобеловата награда за мир во Осло, која и беше доделена пред 21 година, додека таа беше во домашен притвор. Сан Су Чи помина повеќе од 17 години во домашен притвор.
2013 година – Турскиот премиер Реџеп Таип Ердоган, во говорот пред 100.000 приврзаници во Истанбул, ја оправда полициската акција за време на која демонстрантите беа растерани од плоштадот Таксим. Причината за протестот во Таксим беше планот за изградба на трговски центар на местото на паркот Гези. Поради бруталната конфронтација меѓу полицијата и демонстрантите, протестот прерасна во две недели масовни антивладини демонстрации кои се проширија низ цела Турција.
2013 година – Чешкиот премиер Петр Нечас поднесе оставка поради скандалот во кој беше уапсена неговата chiefубовница и началник на канцеларијата Јана Наџова за злоупотреба на военото разузнавање и корупција од страна на пратениците.
2017 година – Умре поранешниот германски канцелар Хелмут Кол (Кол), „обединувачот на Германија“. Тој беше избран за шести канцелар на Сојузна Република Германија во 1982 година, помина цели 16 години како канцелар и од 1989 до 1991 година го водеше процесот на обединување на двете германски држави.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт10 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт21 час
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп8 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин19 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин19 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн