На денешен ден
На денешен ден – 17 мај

1102 година – Првиот унгарски крал на династијата Арпадовиќ беше крунисан во Биоград за крал на Хрватска и Далмација.
1395 година – Умре Марко Краjeевиќ, најстариот син и наследник на кралот Вукашин, најпопуларната личност во српските народни песни. Според несигурни податоци, тој починал како турски вазал во борбата против влашкиот војвода Мирче во Ровин. Во народните песни тој е идеализиран како модел на херојство и како заштитник на сиромашните од угнетување и насилство.
1510 година – Умре италијанскиот сликар Сандро Ботичели. Неговите дела „Пролет“ и „Раѓање на Венера“ се сметаат за олицетворение на ренесансниот дух. По наредба на Лоренцо Медичи, тој беше првиот италијански сликар кој направи илустрации за „Божествената комедија“ на Данте
1749 година – Роден е англискиот лекар Едвард enенер, пронаоѓач на вакцината за сипаници.
1814 година – Норвешка прогласи независност од Шведска и донесе нов устав.
1838 година – Умре Морис де Талејран, француски свештеник и политичар Морис, Талејран, Перигорд, еден од највештите дипломати во историјата. Благодарение на неговата вештина, Франција, иако поразена страна, успеа да ги задржи границите од 1792 година на Конгресот во Виена (1814-15).
1861 година – Томас Кук го организира првиот туристички „договор за пакети“ во светот, шестдневно патување од Лондон до Париз.
1866 година – Роден е францускиот композитор и пијанист Ерик Сати, автор на „Гимнапедија“. Тој се прослави по скандалот што го предизвика изведувајќи го балетот „Парада“ на текстот на Кокто и со сценографијата на Пикасо, кој беше прикажан во 1916 година како „кубистички манифест“.
1900 година – Роден е иранскиот верски водач ајатолахот Рухолах Хомеини. Тој се врати во Иран од егзил во 1979 година откако Шах Реза Пахлави беше симнат од власт во „Исламската револуција“, воспостави теократска диктатура и управуваше со Иран сè до неговата смрт во 1989 година.
1903 година – Црковниот имот е национализиран во Шпанија, а црковните училишта се укинати.
1906.- Роден е хрватскиот пејач Зинка Кунц, шампион на Загребската опера (1928-36) и солист на Метрополитен опера (1937-66).
1917.- Во Ница умре српскиот војвода Радомир Путник, славен воен водач во Балканските војни и Првата светска војна. Тој го предводеше повлекувањето на српската армија во 1915 година и успеа да ги спречи намерите на Германската врховна команда да ја опколи и уништи.
1939 година – Шведска, Норвешка и Финска го отфрлија предлогот на Хитлер за потпишување пакт за неагресија. Пактот го потпишаа Данска, Естонија и Литванија.
1940 година – Нацистичките германски трупи влегоа во Брисел за време на Втората светска војна.
1946. година – Премиерот на Романија, Митри Антонеску, е осуден на смрт и погубен за соработка со германските нацисти.
1949 година – Велика Британија ја призна независноста на Република Ирска и ја потврди поврзаноста на Северна Ирска со Велика Британија.
1954 година – Врховниот суд на САД оспори регулатива од 1896 година дека образованието треба да биде „одвоено, но еднакво“, со што формално се отфрла расната сегрегација во системот на јавните училишта.
1965 година – Првата колор ТВ-програма е пренесена од Велика Британија во САД. Тоа беше емитување на емисијата на американската ТВ мрежа Ен-Би-Си „Нов поглед на Стара Англија“ преку американскиот комерцијален телекомуникациски сателит „Рана птица“.
1973 година – Специјалниот комитет на американскиот Сенат започна истрага за аферата Вотергејт, во која приврзаниците на републиканците се обвинети за упад во седиштето на Демократската партија пред да ги шпионираат претседателските избори во 1972 година. Администрацијата на тогашниот претседател на САД, Ричард Никсон, беше обвинета за попречување на истрагата, затоа беше покрената постапка за отповикување на претседателот. Никсон поднесе оставка во август 1974 година, а претседателскиот претседател го презеде тогашниот потпретседател eraералд Форд.
1974 година – Експлозија на автомобил-бомба близу центарот на Даблин, уби 32 и рани стотици.
1987 година – Ирачки воен авион Ф-И Мираж истрела две „егзотични“ ракети на американскиот воен брод Старк, кој патролирал во Заливот. Загинаа 37 морнари, а 62 беа ранети.
1997 година – Лоран Кабила влезе во Киншаса со своите војници, ја презеде власта во Заир и го смени името на земјата во Демократска Република Конго. Кабила беше убиен во обид за воен удар во јануари 2001 година, а неговиот син Josephозеф ја презеде власта.
1998 година – Членови на сепаратистичкото движење „Тамилски тигри“ извршија атентат врз Сароџини Јогесваран, градоначалник на Јафна, град во северна Шри Ланка.
1999 година – На изборите во Израел победија лидерот на лабуристите Ехуд Барак, со што заврши тригодишното владеење на премиерот Бенјамин Нетанјаху, водачот на десничарската Ликуд.
2000 година – Српската влада го презеде белградското радио и телевизија „Студио Б“ со полициски рации во редакциите. Во следните месеци, властите на различни начини ја спречија работата на независни електронски медиуми во Србија и истовремено отворија нови под државна контрола и контрола на владејачките партии.
2000 година – Во Индонезија се одржа првото судење за човекови права. Во тој процес, 24 војници и цивили беа обвинети за убиство на десетици селани во масакрот во провинцијата Асех во 1999 година.
2001 година – Сите 30 патници, вклучувајќи го и иранскиот министер за транспорт Рахман Дадман и замениците министри од неговата делегација, загинаа кога руски Јак-40 се урна во северен Иран.
2003 година – Најголемата поплава во последните 50 години, што ја погоди Шри Ланка по обилните дождови, уби 250 лица, целосно уништи околу 55 000 куќи и избрише некои села. Се проценува дека околу 150.000 луѓе останале без покрив над главата.
2004 година – Масачусетс стана првата американска држава што дозволи истополови бракови.
2006 година – Умре Си Феер, ветеран на холивудска продукција и композитор.
2009 година – По парламентарните избори во Кувајт, четири жени за прв пат ќе седнат во националниот парламент меѓу 50 пратеници. Во Кувајт во 2005 година, жените добија право на глас и да бидат избрани, а досега тие никогаш не биле пратенички.
2010 година – Официјалниот среден курс на динарот за прв пат надмина 100 динари за едно евро, што е најниска вредност од воведувањето на еврото во 2002 година.
2011 година – Британската кралица Елизабета Втора пристигна во историска посета на Ирска. Тоа е прва посета на британски монарх откако Ирска се стекна со независност од Лондон во 1922 година.
2012 година – Умре американската пејачка Дона Самер, добитничка на пет Греми награди. Таа ја обележа историјата на диско музиката со хитовите „Лоши девојки“, „Последен танц“ и „Hotешки работи“, а нејзините хитови доминираа на топ листите од седумдесеттите години на минатиот век.
2019 година – Советот на Европа усвои декларација со која на Русија и се враќа правото на глас одземено по анексијата на Крим во 2014 година.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Скопје2 дена
(ВИДЕО) Снимка од подметнувањето на пожарот во Пинтија, каде ние човечноста?!
-
Музика20 часа
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Свет2 дена
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија
-
Временска прогноза2 дена
По ладни утра проследени со ладен воздух од северен правец
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Магазин2 дена
iOS 26 е тука! 10 големи нови функции и три модели на iPhone без поддршка