Следете не

На денешен ден

На денешен ден (19 октомври)

Објавено пред

на

1216.- Починал англискиот крал Џон Лакланд, помладиот син на Хенри II, кој во 1215 година морал да попушти во конфликт со благородништвото и да ја потпише Големата повелба за слободи („Магна карта“).

1745.- Англискиот писател со ирско потекло Џонатан Свифт, еден од најострите сатиричари во европската литература и значајна личност во политичкиот и јавниот живот на Лондон („Патувањата на Гуливер“, „Приказната за бурето“, „Писмата на облеката“ ) починал.

1812 – Војниците на Наполеон почнаа да се повлекуваат од Москва.

1813.- Заврши „Битката на народите“ кај Лајпциг, во која обединетите војски на неколку европски држави, предводени од Русија, Прусија и Австрија, го победија Наполеон и го принудија да се повлече преку Рајна.

1841.- Роден е црногорскиот крал, војсководец и писател Никола Први Петровиќ Његош. За време на неговото владеење (1860-1918), Црна Гора водеше ослободителни војни и се здоби со меѓународно признание и значително проширување на својата територија (Берлински конгрес 1878). Во ноември 1918 година, Големото народно собрание во Подгорица го собори од власт и прогласи припојување на Црна Гора кон Кралството Србија. Починал во Франција во 1921 година. Посмртните останки на кралот Никола и кралицата Милена биле донесени во земјата во октомври 1989 година и погребани во Цетиње. Пишува драми и песни, од кои најпознати се стиховната драма „Балканска карица“ и патриотската песна „Онамо, намо“.

1864.- Роден е францускиот хемичар и индустријалец Огист Лумиер, кој со својот брат Луј ја направи првата филмска камера. Браќата Лимиер го открија процесот на снимање во природни бои и на 28 декември 1895 година во париската таверна „Гран кафе“ ја поставија првата филмска претстава во светот („Возот влегува во станицата“, „Работниците излегуваат од фабриката “).

1872.- Во Нов Јужен Велс, Австралија, пронајдена е „грутката Холтерман“, плоча од шкрилци тешка 235,14 килограми, која содржи 82,11 килограми злато, што е најголемата количина досега пронајдена.

1875.- Умре англискиот физичар Чарлс Витстон, пионер на телеграфијата. Тој измислил метод за одредување на електричен отпор („Витстон мост“) и истражувал електрична енергија, светлина и звук.

1915.- Во Првата светска војна Русија и Италија и објавија војна на Бугарија, која освен што објави неутралност, на 6 октомври ја нападна српската војска и со тоа им се приклучи на Централните сили.

1918.- Во Загреб, за време на Првата светска војна, Националниот совет на Србите, Хрватите и Словенците донесе Декларација за обединување на сите Јужни Словени во една држава.

1932.- Во Белград бил отворен националниот универзитет Коларц, донација на Илија Милосављевиќ Коларц, кој во својот тестамент оставил околу 50.000 дукати за оваа намена. Зградата на Универзитетот Коларч е проектирана од српскиот архитект Петар Бајаловиќ.

1935.- Друштвото на народите воведе санкции против Италија поради инвазијата на Етиопија.

1937.- Умре новозеландскиот физичар со англиско потекло Ернест Радерфорд (Радерфорд), добитник на Нобеловата награда за хемија во 1908 година, еден од основачите на модерната атомска теорија. Тој открил три типа на зрачење кои ги нарекол алфа, бета и гама зраци.

1954.- Склучен е англо-египетски договор за повлекување на британските трупи од зоната на Суецкиот канал во рок од 20 месеци.

1964.- Во несреќата на советскиот авион „Иљушин-18“, кој се урна на Авала, загинаа сите патници, меѓу кои и шестчлената делегација на советската армија предводена од маршалот Сергеј Бирјузов. Делегацијата беше испратена во Белград за да учествува на прославата на 20-годишнината од ослободувањето на Белград.

1984.- Припадниците на полската безбедносна служба („одреди на смртта“) го киднапирале варшавскиот свештеник Јержи Попјелушко и откако го мачеле го фрлиле во вештачко езеро во близина на Влоцлавек. Јавното судење на убијците предводено од функционерот на службата за безбедност Гжегож Пјотровски во 1985 година одигра значајна улога во процесот на распаѓање на комунистичкиот режим во Полска.

1986.- Претседателот на Мозамбик, Самора Машел и 30 негови придружници загинаа во авионска несреќа во близина на границата со Јужна Африка.

1994.- Во експлозија на бомба, која беше активирана од бомбаш самоубиец во градски автобус во Тел Авив, загинаа 22 лица, а повеќе од 40 беа повредени.

1999.- На 97-годишна возраст во Париз почина француската писателка Натали Саро, творец на новиот француски роман („Тропизми“, „Портрет на непознатото“, „Златен плод“.

2000.- Меѓународниот суд за воени злосторства во Руанда го осуди поранешниот премиер на таа земја Жан Камбанда на доживотен затвор за геноцидот извршен во 1994 година, кога беа убиени околу половина милион членови на племињата Тутси и Хуту.

2001.- Најмалку 350 луѓе загинаа кога преполниот брод со ирачки емигранти потона во близина на Јава на пат од Суматра кон Австралија.

2002.- На референдумот во Ирска беше прифатен Договорот од Ница за проширување на Европската унија со 12 нови членки. На претходно одржаниот референдум на 7 мај 2001 година, овој договор беше отфрлен од 54 отсто од гласачите.

2003.- Умре Алија Изетбеговиќ, поранешен претседател на Босна и Херцеговина и долгогодишен лидер на Партијата за демократска акција (СДА).

2005.- Во Багдад започна судењето на соборениот ирачки претседател Садам Хусеин и седуммина негови соработници, за убиство на повеќе од 140 шиити во селото Дуџаил, северно од Багдад.

2007.- Уставното собрание на Црна Гора со двотретинско мнозинство го усвои највисокиот правен акт на државата. Уставот за првпат формално го воведува црногорскиот јазик во официјална употреба во Црна Гора, а во употреба се и српскиот, босанскиот, албанскиот и хрватскиот јазик.

2008.- Умре Сије Џин, ветеран на кинеската кинематографија и познат критичар на ултралевичарската културна револуција. Тој е најпознат по неговата трилогија филмови за жртвите на Културната револуција од 1966-1976 година, кога милиони луѓе, осомничени дека се спротивставуваат на комунистичкиот режим, беа прогонувани.

2016 – Индонезија донесе закон со кој се одобрува хемиска кастрација за педофилите.

2022 – Светската здравствена организација предупредува на зголемени епидемии на болести кои се пренесуваат преку вода кои влијаат на недостигот на вакцини против колера и препорачува привремено да се користи само една доза од вакцината, наместо две како и обично.

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (22 мај)

Објавено пред

на

На денешен ден 22 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

📜 Историски личности и настани:

  • 337 – Смртта на Константин I Велики, првиот римски император што го прифатил христијанството.

  • 1455Битката кај Сент Албанс – почеток на „Војната на розите“.

  • 1833 – Уставот во Чиле ја зајакнува власта на претседателот и ја прогласува римокатоличката религија за државна.


🎵 Култура и уметност:

  • 1813 – Роден е Рихард Вагнер, германски композитор и реформатор на операта.

  • 1859 – Роден е Артур Конан Дојл, креаторот на Шерлок Холмс.

  • 1873 – Почина Алесандро Манцони, италијански писател влијателен во Ризорџименто.

  • 1885 – Смрт на Виктор Иго, автор на „Клетници“ и „Ѕвонарот“.

  • 1907 – Роден е Лоренс Оливие, голем англиски глумец и режисер.

  • 1970 – Почина Бојан Ступица, значаен југословенски театарски режисер.

  • 2016 – Смрт на Бата Живојиновиќ, иконска фигура на југословенскиот филм.


⚔️ Воени и политички настани:

  • 1939 – Потпишан е Челичниот пакт меѓу Хитлер и Мусолини.

  • 1943 – Распуштање на Коминтерната од страна на СССР.

  • 1972Никсон го посетува Советскиот Сојуз – прва ваква посета од американски претседател.

  • 1992Словенија, Хрватска и БиХ примени во ОН.

  • 1994 – Бунтовниците во Руанда преземаат клучни позиции.

  • 2014 – Воен удар во Тајланд предводен од генерал Прајут.


🌍 Современи настани и социјални промени:

  • 1998 – Мировен договор за Северна Ирска добива поддршка од гласачите.

  • 2000 – Израелски суд укинува забрана за жени кај Западниот ѕид.

  • 2012 – Првата жена командант на британски воен брод – Сара Вест.

  • 2012 – SpaceX го лансира првото приватно вселенско летало до МВС.

  • 2024Шпанија, Норвешка и Ирска ја признаваат Палестина како независна држава.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (20 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com

Светот виден на денешен ден, 20-ти мај

📜 Среден и нов век

  • 1349 – Цар Душан го прогласува Душановиот законик, еден од најважните правни документи во српската историја.
  • 1498Васко де Гама пристигнува во Индија (Каликут), отворајќи нов морски пат околу Африка.
  • 1506 – Почина Кристофоро Колумбо, откривачот на Америка.

✍️ Култура и филозофија

  • 1799 – Роден е Оноре де Балзак, автор на Човечката комедија.
  • 1806 – Роден е Џон Стјуарт Мил, филозоф, економист и застапник на утилитаризмот.
  • 2005 – Почина Пол Рикер, француски филозоф и хуманист.

⚔️ Војни и политика

  • 1834 – Почина Маркиз Ла Фајет, херој од Американската револуција.
  • 1882 – Потпишан е Тројниот сојуз меѓу Германија, Австро-Унгарија и Италија.
  • 1941 – Италија ја анектира Бока Которска за време на Втората светска војна.
  • 1956 – САД изведуваат прва воздушна експлозија на хидрогенска бомба.
  • 1999 – НАТО напад врз болница во Белград, при што загинаа пациенти.

🌍 Независности и државни промени

  • 1902 – Куба станува република; САД ги повлекуваат трупите.
  • 1927 – Велика Британија ја признава независноста на Саудиска Арабија.
  • 2002Источен Тимор прогласува независност.
  • 2000Тајван инаугурира прв демократски избран претседател од опозицијата.

🧑‍🤝‍🧑 Друштвени и економски настани

  • 1980 – Референдумот во Квебек – 60% против независност од Канада.
  • 1989 – Србија издава заем за економско заживување – никогаш не е вратен.
  • 1995Ебола карантин во Заир.
  • 2015 – Големите банки признаваат вина за валутни манипулации, казна од 5,7 милијарди долари.

🎨 Кражби и културни загуби

  • 2010 – Во Париз одземени, односно украдени 5 слики вредни 100 милиони евра, меѓу нив дела од Пикасо, Матис, Модиљани и други.
Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Објавено пред

на

ФОТО: Unsplash.com / Jakob Braun

Култура и уметност

  • 1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).

  • 1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.

  • 1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.


Политика и конфликти

  • 1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.

  • 1804Наполеон е прогласен за император.

  • 1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.

  • 1996Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.

  • 2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.


Наука и технологија

  • 1974Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.

  • 1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.


Човекови права и меѓународна правда

  • 1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.

  • 2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.

  • 2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.


Родени

  • 1836Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.

  • 1868Николај II, последниот руски цар.

  • 1872Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.

  • 1883Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.

  • 1919Марго Фонтејн, легендарна балерина.

  • 1920Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.

Прочитај повеќе...

Facebook

Последни објави

Без категорија10 минути

5 уреди што трошат струја дури и кога не ги користите

Иако може да изгледа безопасно да оставите полначот од мобилниот телефон во приклучокот, постои уште една причина зошто треба да...

Lifestyle15 минути

Како да откриете дали јаболката се прскани и како безбедно да ги исчистите

Јаболката се едно од најчесто консумираните овошја, но кога се купуваат од продавници, често доаѓаат со сјаен слој кој може...

На денешен ден5 часа

Времеплов: На денешен ден (22 мај)

На денешен ден 22 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве...

Хороскоп12 часа

Хороскоп за четврток (22 мај)

Овен На работа, и покрај лошите аспекти успевате работите да ги завршите на време. Не очајувајте, доаѓаат подобри времиња. Денес,...

Спорт15 часа

Флик останува во Барса до 2027 година

Официјално Барселона потврди, Флик останува до 2027-ма година! Имено, продолжувањето на договорот на Ханси Флик е јасен показател дека клубот...

Временска прогноза15 часа

Попоски истакна дека најмалку до првата седмица од јуни месец ќе имаме слично време, можеби и со пониски температури

Најновиот излез на прогностичките материјали истакнува најмалку до 6 јуни на повидок нема да има никакви температурни покачувања на воздухот....

Технологија16 часа

AMD го претставува „Radeon RX 9060 XT“

AMD, како што вети пред неколку недели, објави неколку важни гејмерски производи за време на својата воведна презентација на Computex...

Македонија19 часа

Приведен измамник: Преку фејсбук страница продавал наводно благословени предмети

На 20.05.2025 во СВР Струмица, претставник на МПЦ – OA – Струмичка Eпископија пријави дека од почетокот на 2025 до...

Спорт22 часа

ФФМ и МВР потпишаа Меморандум за унапредување на безбедноста на фудбалски настани и заштита на интегритетот

Фудбалската федерација на Македонија (ФФМ) и Министерството за внатрешни работи (МВР) потпишаа Меморандум за соработка со кој се зајакнува партнерството...

Кичево22 часа

(ФОТО) Денес во кичевската касарна „Чеде Филипоски – Даме“ – со свеченост беше реализиран 21-ви Мај – „Денот на единицата“

Денес во касарната „Чеде Филипоски – Даме“ – Кичево со воена свеченост припадниците од 1. пешадиски баталјон (1.пб), од 1...

НАЈЧИТАНИ