На денешен ден

На денешен ден – 21 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 21, 2021

Од

Порта.мк

976 – Основана е династијата Бабенберг, која владеела со Австрија до 1246 година. Нивните семејни архиви станале основен фонд на денешните Државни архиви во Виена. 1542 година – папата Павле III формира инквизиција – собрание на кардинали со овластување да прогонува еретици, да ја интензивира борбата против протестантизмот.

1718 година – После турскиот пораз во војната од 1714-18 година, е склучен Мирот во Пожаревац меѓу Турција, Австрија и Венецијанската Република. Турција така и ја отстапи северна Србија, јужно од Сава, Банат и дел од Срем на Австрија.

1773 година – папата Климент XIV го издаде папскиот бик „Доминус ас Редимптор“ кој го распушти редот на језуитите.

1774 година – Склучен мировен договор меѓу Кучук и Каинарџија, со што заврши војната меѓу Русија и Турција во 1768-74 година, во која турската армија е поразена.

1796 година – Умре шкотскиот поет Роберт Барнс, последниот голем шкотски писател кој напишал на шкотски дијалект.

1798 година – Наполеон Бонапарта владее со Египет по победата во Битката за пирамидите.

1816 година – Роден е Julулиус фон Ројтер, основач на британската новинска агенција Ројтерс.

1820 година – Данскиот физичар Ханс Оерстед го претстави своето откритие – електромагнетизмот.

1884 година – роден биолог и физиолог Иван ajaаја, член на Српската академија на науките и уметностите, основач на Одделот за физиологија (1910). Во 1946 година, Париската академија на науките му додели награда Монтион за неговата работа во областа на физиологијата.

1897 година – Принцот од Велс ја отвори галеријата Тејт во Лондон.

1899 година – Роден е американскиот писател Ернест Милер Хемингвеј, добитник на Нобеловата награда за литература во 1954 година. Тој е познат по неговите извонредни романи и раскази и по возбудливиот живот, кој заврши со самоубиство на 2 јули 1961 година. “, „Сонцето повторно се раѓа“, „Старецот и морето“).

1904 година – Заврши 13-годишната изградба на Трансибирската железница, од Москва до Находка кај Владивосток (9.300 километри).

1921 година – Милорад Драшковиќ, министер за внатрешни работи на Кралството Срби, Хрвати и Словенци, беше убиен во Делнице, Хрватска. Атентатот го изврши Алија Алијагиќ, член на левичарската организација „Црвена правда“, во знак на протест против усвојувањето на Обзнана, закон со кој се забранува работата на комунистичките и другите левичарски партии.

1940 година – Воспоставено е советско владеење во балтичките држави Литванија, Летонија и Естонија.

1960 година – Сиримаво Бандаранаи стана премиер на Цејлон, Шри Ланка, како прва жена во светот на чело на владата. Дошла на тоа место по убиството на нејзиниот сопруг Соломон.

1967.- Со воз беше убиен Алберт Johnон Лутули, јужноафрикански политичар и борец против апартхејдот. Добитник е на Нобелова награда за мир во 1960 година.

1973 година – И покрај протестите на светското јавно мислење, Франција започна со низа нуклеарни тестови на Атолот Муроура, во Јужниот Пацифик.

1974 година – Грција усвои резолуција на ООН за прекин на огнот во Кипар, ден по турската инвазија. Следниот ден, резолуцијата беше прифатена од Турција.

1983 година – Во Полска е укината воена состојба, воведена во декември 1981 година.

1985.- Умре Александар Вучо, една од најважните фигури во југословенската литература на 20 век. Поетот, романсиер и активен учесник во надреалистичкото движење, исто така се смета за предвесник на модерната поезија за деца („Глувост“, „Повик до имагинација“, „Мастодони“, „Ако се сетам уште еднаш“).

1985 година – Умре Зоран Радмиловиќ, еден од најголемите југословенски актери. Легенда за животот, тој е запаметен по голем број брилијантни улоги – кралот Иби, Радован III, Тригорин во „Галеб“, Лаза Костиќ во „Санта Марија дела поздрав“.

1993 година – Поплавите и свлечиштата предизвикани од повеќемесечен дожд во Индија, Бангладеш и Непал убија околу 1.000 луѓе и милиони оставија без покрив над главата.

1994 година – Рускиот писател Александар Исаевич Солженицини пристигна во Москва по двомесечно патување во Русија, од каде замина во егзил 20 години порано.

1995 година – Претставници на 16 земји на Меѓународната конференција за Босна и Херцеговина во Лондон ги предупредија босанските Срби дека ако ја нападнат заштитената зона на ООН во Горазде, ќе се соочат со „решителен одговор, користејќи воздушни сили“.

1998 година – Умре американскиот космонаут Алан Шепард, првиот Американец кој полета во вселената (1961) и единствениот човек што играше голф на Месечината.

2000 година – Композитор Станојло Рајичиќ, член на Српската академија на науките и уметностите и директор на Музиколошкиот институт на САНУ (1958-63) (опера „Симонида“, „Караѓорѓе“, балет „Под земјата“, шест симфонии, песни циклуси ) починал.

2003 година – УНИЦЕФ соопшти дека повеќе од 1.000 деца биле убиени или ранети од нагазни мини во Ирак.

2004 година – американски композитор Jerери Голдсмит, автор на музика за многу класични филмови („Патон“, „Осмиот патник“, „Големиот грабеж на возот“, „Момци од Бразил“, „Тотално потсетување“) и популарната ТВ серија „Почина“ “, умира. Д-р Килдер”, “Starвездени патеки”).

2010 година – Словенија официјално стана партнер на Организацијата за економска соработка и развој (ОЕЦД) како 32 земји-членки на таа организација.

2013 година – Кралот на Белгија, Алберт Втори, абдицираше по скоро 20 години владеење, во корист на неговиот син Филип.

2017 година – Почина Предраг Гојковиќ Цуне, популарен пејач на севдалинка, староградски, народни и забавни песни.

Тагови:21 Јули Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден – 22 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 19 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.