На денешен ден
На денешен ден: 22 декември

640 – Александрија била заземена од Сарацените, две години по инвазијата на Египет.
1639.- Роден е Жан Расин, француски поет и драматург, истакнат претставник на класицизмот, кој ја усовршил француската трагедија. Од 1667 година бил дворски историчар на Луј XIV („Андромаха“, „Федра“, „Британик“, „Бериника“, „Митридат“, „Аталија“).
1666.- Умре италијанскиот сликар Гуерчино, член на Болоњската школа за сликарство и водечки барокен мајстор. Тој е особено познат по композицијата „Аурора“ во римската палата Казино Лудовизи.
1790.- Руските трупи под команда на Александар Суворов од Турците го презеле градот Исмаил, важно пристаниште во делтата на Дунав.
1858.- Роден е Џакомо, заедно со Верди, најважниот италијански оперски композитор. Со операта „Бохемија“ создаде прототип на италијанска опера со лирско-сентиментален, граѓански карактер од крајот на 19 век („Тоска“, „Мадам Батерфлај“, „Турнадот“, „Манон Леско“).
1880.- Умре англиската писателка Мери Ен, позната како Џорџ Елиот, една од основачите на англискиот психолошки и социјален роман („Силас Марнер“, „Милница за флос“).
1894.- Францускиот артилериски капетан Алфред Драјфус беше осуден на доживотен затвор поради лажни обвиненија за продавање воени тајни на Германци и испратен во затвор на Ѓаволските острови во Француска Гвајана. Под притисок на јавното мислење, во кое бил вклучен и писателот Емил Зола, тој бил рехабилитиран во 1906 година.
1917.- Во Брест-Литовск за време на Првата светска војна започнаа мировните преговори меѓу силите на Оската и новата руска влада формирана со Октомвриската револуција. Силите на Антантата не ја прифатија поканата на Русија да учествува во тие преговори, кои завршија во март 1918 година со потпишување на многу неповолен мировен договор за Русија.
1941.- Во Рудо, Босна, за време на Втората светска војна, основана е Првата пролетерска бригада на ЈНА. По војната тој датум се прославува како Ден на ЈНА.
1942.- Американски бомбардери го нападнаа бурманскиот главен град Рангун, кој беше окупиран од Јапонците за време на Втората светска војна.
1956.- Последните британски и француски војници го напуштија египетскиот пристанишен град Порт Саид по Суецката војна.
1968.- По 11 месеци во заробеништво, Северна Кореја ослободи 82 членови на екипажот на американскиот шпионски брод Пуебло.
1969 година – Американскиот филмски режисер со австриско потекло Џозеф фон Стернберг, најпознат по неговиот филм Син ангел, беше признат од актерката Марлен Дитрих (Мароко), Мароко, Шангај експрес и Макао.“
1975.- По 20-часовна опсада на седиштето на ОПЕК во Виена, палестинските терористи земаа заложници во авионот што им го даде австриската влада во правец на Блискиот Исток.
1979.- Умре американскиот филмски продуцент Дерил Френсис Занук, основач на „Твенти век Фокс“ (1933) и продуцент на голем број значајни филмови како „Плодови на гневот“, „Се за Ева“, „Вива Запата“. „Најдолгиот ден“, „Корени на Рајот “,” Млад г-дин Линколн “.
1988.- Јужна Африка, Куба и Ангола потпишаа договор со ОН за независност на Намибија на последната колонија во Африка. Со поранешната германска колонија владее Јужна Африка уште од Првата светска војна.
1989.- Плашејќи се од бунтовниот народ, романскиот претседател Николае Чаушеску со хеликоптер побегнал со неговата сопруга Елена од Букурешт, ставајќи крај на неговото 24-годишно диктаторско владеење. Биле фатени и застрелани три дена подоцна во Трговиште.
1989.- Умре ирскиот писател Семјуел Бекет, заедно со Јонеско и Жене, најважниот претставник на „театарот на апсурдот“. Неговите драми, синтеза на песимизам, апсурд и нихилизам, имаа огромно влијание врз развојот на современиот европски театарски израз. Добитник е на Нобеловата награда за литература во 1969 година („Чекајќи го Годо“, „Крајот на играта“, „Среќни денови“).
1990.- Водачот на синдикатот „Солидарност“, Лех Валенса, ја презеде функцијата претседател на Полска по изборната победа.
1990.- Хрватскиот парламент го усвои новиот Устав со кој Република Хрватска ја прогласи за „национална држава на хрватскиот народ“.
1993.- Белиот јужноафрикански парламент стави крај на ерата на апартхејдот, со мнозинство од 237 „за“ 45 гласови во преодниот устав на земјата, што и овозможи на Јужна Африка да ги одржи своите први полноправни избори.
1993.- Алина Фернандез Ревуелта, ќерка на кубанскиот претседател Фидел Кастро, ја напушти Куба за политички азил во Соединетите држави.
1993.- Умре југословенскиот писател и ликовен критичар Ото Бихаљи Мерин, кој заедно со неговиот брат Павле во 1928 година ја основал издавачката куќа „Нолит“ и го уредувале литературното и политичкото списание „Нова литература“. (роман „Збогум во октомври“, есеи и уметничка критика „Освојување на небото“, „Градетели на модерната мисла“, „Продор на модерната уметност“).
1994.- Италијанскиот премиер Силвио Берлускони поднесе оставка поради обвиненијата за корупција седум месеци откако беше на чело на коалициската конзервативна влада, 53-та од Втората светска војна.
1996.- Герилите на перуанското левичарско движење Тупак Амару ослободија 22 заложници во јапонската амбасада во Лима со „божиќен гест“, како што го нарекоа, и задржаа уште 140.
1996.- Умре Миодраг Миќа Поповиќ, сликар, ликовен критичар, писател, филмски режисер и академик.
2000 – Светската здравствена организација предупредува на можноста за ширење на „кравјото лудило“ надвор од Европа. Оваа болест, која се смета за веројатна причина за нова варијанта на смртоносната мозочна болест Кројцфелд-Јакоб кај луѓето, е откриена во 1986 година во Велика Британија.
2002.- Умре поранешниот претседател на Гвајана Дезмонд Хојте, кој беше шеф на државата од 1985 до 1992 година и ја направи транзицијата во земјата.
2004 – Усвојувањето на Законот за дискриминација во Франција официјално го забрани сексистичкиот и антихомосексуалниот говор.
2009.- Српскиот претседател Борис Тадиќ во Стокхолм поднесе барање за кандидатура на Србија за ЕУ до шведскиот премиер Фредерик Рајнфелд, чија земја претседаваше со ЕУ во период од шест месеци.
2014.- Умре Џо Кокер, британски поп и блуз пејач, познат по својот длабок, лут глас. Во кариерата долга повеќе од 40 години, тој сними 40 албуми, беше на турнеја низ светот и продуцираше многу хитови, од кои најпознати се „You Are So Beautiful“, „Unchain My Heart“ и „Up Where We Belong“ – на тема на филмот „ Офицер и господин “- како и интерпретација на песната на Битлси „Со мала помош од моите пријатели“.
2016 – Со заминувањето на последниот конвој автобуси со бунтовници и цивили од Алепо, сириската армија воспостави целосна контрола врз градот, некогаш најголемиот и економски најважен во Сирија.
2019 година – На изборите во Авганистан, актуелниот претседател Ашраф Гани го доби вториот мандат.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт7 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт18 часа
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп4 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин15 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин15 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн