На денешен ден

На денешен ден – 23 април

Објавено пред

4 години

на

април 23, 2021

Од

Порта.мк

1564 година – Роден е англискиот драмски писател Вилијам Шекспир. Неговите претстави, од кои многу се прикажани, сè уште се на репертоарите на светските театри („Хамлет“, „Ромео и Јулија“, „Отело“, „Магбет“). Умре на истиот датум во 1616 година.

1616 година – Шпанскиот писател Мигел де Сервантес Саведра умре во Мадрид истиот ден со Вилијам Шекспир во Лондон. Пишувал романи, претстави, комедии, раскази и песни, а влегол во светската литература со романот „Дон Кихот“, кој се смета за претходник на модерниот роман.

1728 година – Катастрофален пожар уништи голем дел од Копенхаген.

1775 година – Роден е англискиот сликар Josephозеф Вилијам Тарнер. Неговата слика има значително влијание врз француските импресионисти.

1850 година – Почина поетот Вилијам Вордсворт, заедно со Колериџ, најважниот претставник на романтизмот во англиската литература. Неговата стихозбирка „Лирски балади“ (1798) го означи почетокот на романтизмот во англиската литература.

1858 година – Роден е германскиот физичар Макс Лудвиг Планк, творец на квантната теорија, за што ја доби Нобеловата награда во 1918 година.

1867.- Роден е српскиот политичар, публицист и писател Јаша Продановиќ, еден од основачите на југословенската републиканска демократска партија. Тој беше заменик-премиер на Сојузна народна Република Југославија од 1946 до 1948 година. Тој ги уредуваше списанијата „Народна мисао“ и „Одјек“, подготви две антологии на народни песни и приказни и цели дела на Јован Јовановиќ Змај, Јова Илиќ, Светислав Вуловиќ и Лаза Лазаревиќ.

1880 година – Роден е рускиот балетски танчер, кореограф и педагог Михаил Михаилович Фокин, реформатор на класичниот балет.

1891 година – Роден е рускиот композитор и пијанист Сергеј Прокофиев, еден од најоригиналните музичари на 20 век.

1897 година – Роден е канадскиот политичар и државник Лестер Боулс Пирсон, шеф на дипломатијата од 1948 до 1957 година и премиер на Канада од 1963 до 1968 година. Застапувајќи се за мирно решение на кризата во Суец ја доби Нобеловата награда за мир во 1957 година.

1899 година – Роден е историчарот Михаило Диниќ, професор на Филозофскиот факултет во Белград, член на Српската академија на науките и уметностите. Објавил голем број дела од средновековната историја на Србија, Босна, Дубровник, Хрватска. Студирал и рударство во средниот век.

1913 година – Турците ја предадоа Скадар на Црногорците во Првата балканска војна. Со одлука на големите сили на 14 мај, Црногорците мораа да се повлечат, а Скадар и припаѓаше на Албанија.

1928 година – Ширли Темпл е родена и станува холивудска филмска starвезда како дете. Подоцна, таа беше американски амбасадор во Гана и Чехословачка.

1938 година – Судетските Германци со поддршка на Хитлер бараат целосна автономија во Чехословачка. Со Минхенскиот договор во септември истата година, Хитлер го анексира Судетска Земја кон Германија, а во 1939 година ја окупираше Чехословачка.

1941 година – Грчката армија се предаде на нацистичка Германија, а кралот и владата бегаа.

1945 година – Советската армија ги ослободи нацистичките концентрациони логори Саксо-Хаузен и Равенсбрук во Втората светска војна.

1975 година – Последната влада на Сајгон поднесе оставка, а американскиот претседател eraералд Форд го призна поразот во Виетнамската војна.

1986 година – Умре Ото Премингер, американски филмски режисер со австриско потекло. Тој се прослави со филмовите „Лора“, „Кармен onesонс“ и „Егзодус“.

1990 година – Кинескиот премиер Ли Пенг пристигна во Москва. Тоа беше прва посета на кинески премиер на СССР по 26 години.

1992 година – Индискиот филмски режисер Сатјајит Реј почина три недели откако освои Оскар за животно дело. („Отец Панхали“, „Камен на мудроста“, „Рабиндранат Тагоре“).

1997 година – Претседателите на Русија и Кина, Борис Елцин и iangианг Земин, потпишаа декларација што се спротивставува на доминацијата на суперсила во ерата по Студената војна.

1998 година – Умре грчкиот државник Константинос Караманлис, премиер од 1955 до 1963 и 1974 година, по падот на воената хунта и претседател на Грција од 1990 до 1995 година.

1998 година – Во Србија, на референдум за странска медијација за решавање на проблемот на Косово, гласаа 73,05 проценти од гласачите. 94,73 проценти гласаа против учеството на странски претставници во решавањето на проблемите на Косово.

1999 година – На триесеттиот ден од воздушните напади на НАТО врз СР Југославија, беше погодена зградата на државната телевизија РТС. 16 вработени беа убиени и 18 повредени. Неколку репетитори на РТС во Србија исто така беа уништени.

2003 година – Првите директни разговори меѓу Соединетите држави и Северна Кореја се одржаа во Пекинг, откако Северна Кореја призна дека работела тајно на подобрување на нуклеарното оружје, кршејќи ги меѓународните обврски.

2005 година – Умре Едуардо Паолози, еден од најистакнатите британски уметници и основач на движењето за поп-арт во Велика Британија. Меѓу неговите најзначајни дела се разнобојниот мозаик на патот Тотенхем Корт во лондонскиот Тубе и монументалната бронзена статуа на Исак Newутн пред Британската библиотека.

2007 година – Умре Борис Елцин, првиот претседател на Русија и клучна личност во посткомунистичка Русија. Тој беше претседател два мандата, од јуни 1991 година до 31 декември 1999 година, кога поднесе оставка и го назначи Владимир Путин за вршител на должноста претседател. Тој одигра клучна улога во спречувањето на државниот удар во август 1991 година. Таа година, тој исто така потпиша указ за забрана на Комунистичката партија.

2009 година – Умре британскиот фотограф и двајца оскаровци Jackек Кардиф, еден од првите мајстори на фотографијата што снимаше во техничка боја.

2009 година – Одлуката на Административниот одбор за укинување на дневниците за пратениците во српскиот парламент го укинува „додатокот за храна“, кој се плаќаше 16 години, од јуни 1993 година.

2013 година – Горниот дом на британскиот парламент усвои закон со кој ќе се стави крај на вековната практика дека момчињата имаат предност пред девојчињата во наследувањето на тронот.

2018 година – Ерменскиот премиер Серж Саркисјан поднесе оставка по неколкудневните антивладини протести во таа земја. Тој беше претседател како 10 години во два мандати (2008-2018), по што помина само седум дена како премиер.

Тагови:23 април На денешен ден

Следно

На денешен ден – (24 април)

Не пропуштај

На денешен ден – 22 април

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

4 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.