На денешен ден
На денешен ден: 25 ноември

1560.- Почина Андреа Дориа, средновековниот херој на Џенова, кој до крајот на својот живот, на 87-годишна возраст, успешно се бореше против Турците и Берберските пирати во Средоземното Море. Со помош на Карло V, тој ја ослободи Џенова од Французите во 1528 година и воспостави независна република.
1562.- Роден е Лопе де Вега, реформатор на шпанскиот театар и еден од најзначајните драматурзи во европската литература. Големиот поет и добар прозаист, со 1.800 комедии и драми, повеќе од 3.000 сонети, епови, романи, историски записи, се смета за најплодниот литературен творец во историјата на литературата („Витез Олмеда“, „Севилска ѕвезда“, „Перибањеш“, „Генијална девојка“).
1783 – Последните британски трупи го напуштија Њујорк, по крајот на американската револуционерна војна.
1828.- Роден е хрватскиот свештеник, историчар и политичар Фрањо Рацки, еден од идеолозите на илирското движење и поддржувач на јужнословенското единство. Бил основач на Народната партија со Јосип Штросмаер (1860) и прв претседател на Југословенската академија на науките и уметностите (1866).
1835.- Роден е американскиот индустријалец со шкотско потекло Ендрју Карнеги, кој вложил многу во добротворни цели, главно во основање народни библиотеки во САД и во други земји. Ја објавил книгата „Евангелие на богатството“ (1900). Во 1926 година, Фондацијата Карнеги помогна во изградбата на Универзитетската библиотека во Белград со 100.000 американски долари.
. Востанието беше задушено на 29 ноември, а од 70 учесници обвинети за велепредавство, 24 беа осудени на смрт, од кои седум беа застрелани.
1884 – Џон Мајенберг патентирал млеко во прав во Сент Луис, Мисури.
1884.- Во Големата школа во Белград е отворен првиот курс по англиски јазик.
1914.- Умре српскиот и словенечкиот композитор Даворин Јенко, автор на словенечката химна „Напред, знаме на славата“ и на српската „Бог на правдата“. Бил член на Српската кралска академија, хор-мајстор и капелан на Народниот театар во Белград. Направил музика за околу 90 „пејачки дела“ и е автор на првата српска оперета „Врачар“.
1915.- Врховната команда на српската војска во Првата светска војна одлучила да ги повлече војниците преку Црна Гора и Албанија. Повеќе од 240.000 луѓе ги загубија животите при повлекувањето на војниците во придружба на бегалци. 135.000 војници биле префрлени на Крф со сојузничките бродови, кои закрепнале и се реорганизирале и ги продолжиле борбите на Солунскиот фронт следната година.
1936.- Германија и Јапонија го потпишаа Антикоминтернскиот пакт, ветувајќи дека ќе се борат против ширењето на комунизмот.
1941 – 848 британски морнари загинаа кога германска подморница го потопи британскиот воен брод Барам во Втората светска војна.
1952.- Во Лондон за првпат е изведена „Стапица за глувци“ на Агата Кристи, претстава која сè уште се игра во кината ширум светот. Континуирано се изведува во театарот Сент Мартин во Лондон веќе 50 години.
1959.- Умре францускиот филмски и театарски актер Жерар Филип, еден од најпопуларните актери по Втората светска војна („Ѓаволот во телото“, „Картуски манастир во Парма“, „Фанфан Лала“, „Црвено-црно“, „Опасна врски“).
1965.- Со воен удар беше соборен генералот Џозеф Касавубу во Конго под водство на генералот Џозеф Мобуту. Подоцна, беше прогласена Демократска Република Конго, во 1971 година името беше сменето во Република Заир, а нејзиниот претседател го зеде името Мобуту Сесе Секо.
1969.- Членот на Битлси Џон Ленон ја врати титулата Орден на Британската империја од кралицата Елизабета Втора во 1965 година во знак на протест поради британската поддршка за американската агресија во Виетнам и британската политика во нигериската провинција Биафра.
1970.- Јапонскиот писател Јукио Мишима изврши јавно ритуално самоубиство (харикири) во знак на протест против „западната“ Јапонија.
1974.- Умре бурманскиот дипломат У Тант, генерален секретар на ОН од 1962 до 1971. Кризата во Конго, Берлин и Куба, Виетнамската војна, блискоисточниот конфликт и индиско-пакистанската војна беа драматични настани со кои се соочи за време на мандатот.
1992.- Чешкиот парламент изгласа поделба на Чехословачка на посебни држави, Чешка и Словачка, на 1 јануари 1993 година.
1996.- Повеќе од 100.000 луѓе протестираа на улиците на Белград поради судското поништување на победата на опозициската коалиција „Заедно“ на локалните избори, обвинувајќи го претседателот Слободан Милошевиќ за кражба на изборите.
2001.- Американската компанија „Advanced Cell Technology“ објави дека клонирала човечки ембрион. Според научниците, достигнувањето ќе се користи во медицината, а не за клонирање на човечко суштество.
2002.- Црногорскиот претседател Мило Ѓукановиќ поднесе оставка, а еден ден подоцна беше номиниран за мандатар на новата црногорска влада.
2003.- Во Тенеси (САД) умре еден од водечките кантри музичари, Теди Вилбурн.
2005.- Умре Ричард Брнс, единствениот Британец кој победил на светскиот шампионат во рели.
2007.- Умре поранешниот шеф на руската безбедносна служба КГБ, Владимир Крјучков, кој беше клучна личност во неуспешниот пуч во 1991 година против тогашниот советски претседател Михаил Горбачов.
2010 – Бројот на сиромашни земји во светот е двојно зголемен во изминатите 40 години, според извештајот на ОН од 2010 година.
2011 – Мароко одржува парламентарни избори, први според новиот устав на земјата изгласан на референдумот на 1 јули.
2013 – Умре Форестсторн Чико Хамилтон (Чико), американски џез-тапанар и композитор, кој соработуваше со познати џез музичари за време на неговата долга кариера, вклучувајќи ги Рон Картер, Ерик Долфи, Чарлс Лојд, Лери Кориел и Габор Сабо.
2018 – Европскиот совет го одобри повлекувањето на Обединетото Кралство на Велика Британија и Северна Ирска од Европската унија и Европската заедница за атомска енергија. Беше усвоена и „Политичката декларација“ за основите на идните односи. Лондон и Брисел постигнаа договор за разделба по 17 месеци преговори.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август

На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август

На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни

На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Хроника2 дена
Кичево и кичевско во тага по страшната трагедија која се случи вчера, каде по пад од четирицикл две малолетнички ги изгубија своите животи
-
Кичево12 часа
Кичево: Најавени градежни работи кон месност Крушино, за тоа време ќе има времен прекин на сообраќај
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (23 август)
-
Македонија1 ден
Времен прекин на сообраќај утре и задутре поради меѓународниот ФИС ролер-ски натпревар „Тодор Проески“
-
Македонија2 дена
Уште една измама со лажна сообраќајка, тетовчанка измамена за огромна сума на евра и швајцарски франци
-
Спорт1 ден
Утре започнува првото коло во втората македонска фудбалска лига, според новите правила само шампионот обезбедува место во ПМФЛ
-
Хроника13 часа
Уште една трагедија на македонските патишта, загина украинец пешак, го удрил жител на Косово од Германија
-
Хороскоп3 часа
Хороскоп за недела (24 август)