На денешен ден

На денешен ден – 26 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 26, 2021

Од

Порта.мк

1847 година – Либерија, држава на ослободени американски робови кои имигрираат во Африка, стана првата независна република на континентот.

1856.- Во Даблин е роден англискиот драматург, новинар и критичар Georgeорџ Бернард Шо. Својата книжевна кариера ја започна со пишување романи и театарски прегледи и се прослави со своите многубројни претстави. Добитник е на Нобелова награда за литература во 1925 година („Кандида“, „Занает на г-ѓа Ворен“, „Мајор Барбара“, „Пигмалион“).

1858 година – Лионел Ротшилд стана првиот еврејски член на долниот дом на британскиот парламент.

1875 година – Роден е швајцарскиот психијатар Карл Густав Јунг, основач на „аналитичка“ или „комплексна“ психологија, во која се разликуваат два слоја на потсвеста – индивидуално и колективно („Психолошки типови“, „Психологија и религија“, „Симболика на духот “).,” Студија за архетипите “).

1894 година – Роден е англискиот писател Алдоус Хаксли, еден од најистакнатите европски есеисти. Неговите „романи на идеи“ се базираат на есеистички модели на дискусии и судири на принципи („Контрапункт на животот“, „Храбар нов свет“, „Слепи во Газа“).

1908.- Роден е чилеанскиот државник Салвадор А Alенде Гошен, основач на Социјалистичката партија и прв марксистички претседател на Чиле (1970). Тој беше убиен од воена хунта предводена од генерал Августо Пиноче на 11 септември 1973 година.

1909 година – Обидот на шпанската влада да мобилизира резервисти во Каталонија за борби во Мароко доведува до востание во Барселона, кое е крваво потиснато („Крвава каталонска недела“).

1928 година – Роден е американскиот филмски режисер Стенли Кјубрик, познат по филмови од различни жанрови – „2001 година – Одисеја во вселената“, „Пеколен портокал“, „Д-р Стрејнџлав“ и „Лолита“.

1941 година – Претседателот на САД, Френклин Делано Рузвелт ги замрзнува сите јапонски средства во Соединетите држави, со што се прекинува трговијата меѓу САД и Јапонија.

1943 година – Роден е британскиот музичар Мик agегер, основач и пејач на Ролинг Стоунс.

1945 година – Во британскиот парламент беа победени лабуристичките избори, а нивниот лидер Климент Атли го заменува Винстон Черчил како премиер.

1950 година – Американските трупи масакрираа стотици невооружени бегалци во селото Но Гун Ри за време на Корејската војна.

1952 година – Умре Ева Перон (33), популарната сопруга на аргентинскиот претседател Хуан Перон.

1953 година – Герилски напад врз касарната Монкада во градот Сантијаго де Куба, Фидел Кастро започна борба против режимот на диктаторот Фулгенсио Батиста.

1956 година – Египетскиот претседател Гамал Абдел Насер го национализира каналот Суец, кој беше контролиран од англо-француска компанија.

1963 година – Земјотресот во македонската престолнина Скопје уби повеќе од илјада луѓе и го уништи градот.

1965 година – Малдивите во Индискиот океан, британски протекторат од 1887 година, се здобија со независност.

1974 година – Константин Караманлис, новиот грчки премиер, ја формираше првата цивилна влада, по седумгодишниот воен режим во Грција.

1984 година – Умре американскиот статистичар Georgeорџ Хорас Галуп, директор и основач (1935) на Институтот за истражување на јавното мислење Галуп.

1995 година – Перу и Еквадор се договорија за демилитаризирана зона од околу 500 квадратни километри во пограничниот регион Амазон, со што се стави крај на едномесечната војна меѓу нив.

2001 година – Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг откри обвинение против пензионираниот генерал на хрватската армија Анте Готовина за злосторства над Србите за време и по операцијата „Бура“ во 1995 година во Краина, Хрватска. Готовина беше уапсен кон крајот на 2005 година во Шпанија и екстрадиран во Трибуналот, каде беше осуден на 24 години затвор во 2011 година, но беше ослободен со одлука на Апелациониот совет и ослободен.

2002 година – Умре Бади Бејкер, американски композитор кој компонираше музика за над 200 филмови од Волт Дизни.

2003 година – Умре британскиот режисер Johnон Шлезингер. Неговиот филм „Полноќен каубој“ доби Оскар, а ги снимаше и филмовите „Дарлинг“, „Лажливец Били“, „Далеку од непослушната толпа“ и „Маратонец“.

2008 година – Парламентот на Македонија гласаше за новата влада на премиерот Никола Груевски, чија партија ВМРО-ДПМНЕ победи на изборите на 1 јуни и коалицираше со албанската Демократска унија за интеграција (ДУИ). Опозициските партии, левоцентристичката коалиција Сонце и Демократската партија на Албанците (ДПА) ја бојкотираа собраниската седница.

2010 година – Викиликс објави на својата веб-страница 91.000 извештаи за војната во Авганистан од страна на разни американски воени единици од бојното поле во последните шест години, што исто така открива дека Пакистан тајно им припишувал цивилни и екстремистички жртви на американските трупи. Министерството за одбрана на САД изјави дека последиците од објавувањето на овие доверливи документи се непресметливи.

2011 година – Во јужен Мароко се урна воен авион, предизвикан од лошите временски услови, при што загинаа сите 80 патници.

2016 година – Авионот со соларен погон Солар Импулс 2 слета во Абу Даби и со тоа успешно го заврши патувањето низ целиот свет. Летот околу светот на максимална надморска височина од 8.500 метри траеше повеќе од 16 месеци, со просечна брзина од 80 километри на час, благодарение на батериите што складираат сончева енергија со помош на 17.000 фотоволтаични ќелии на крилјата.

2017 година – Обединетите нации предупредуваат дека скоро два милиони деца се неухранети и се изложени на ризик од заразување со колера во Јемен, земја погодена од двегодишната граѓанска војна.

2018 година – почина Адем Демачи, политичар кој помина 28 години во затвор во поранешна Југославија заради неговите политички ставови и посветеност на независно Косово. Тој е основач на парламентарната партија, а за време на војната во Косово беше политички водач на Ослободителната војска на Косово.

Тагови:26 Јули Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден (27 јули)

Не пропуштај

На денешен ден – 25 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.