На денешен ден

На денешен ден – 26 јуни

Објавено пред

4 години

на

јуни 26, 2021

Од

Порта.мк

1541 година – Во борбата за моќ на шпанските освојувачи, во Лима е убиен освојувачот на Перу и основач на градот Лима (1535) Франциско Пизаро. 1690 година – Во Белград, на Калемегдан, се одржа голем српски народен-црковен собор, на кој беше одлучено да се прифати поканата на австрискиот император Леополд да се борат заедно против Турците, но од територијата на Унгарија.

1810 година – Умре Josephозеф Мишел Монтголфје, француски пронаоѓач кој го изгради првиот загреан воздушен балон со неговиот брат quesак Етјен во 1783 година.

1836 година – Умре францускиот офицер Клод Josephозеф Руже де Лисл. Во 1792 година тој ги напиша зборовите и ја состави француската химна „Марсеј“.

1843 година – Хонг Конг е прогласен за британска кралска колонија, а Хенри Потингер е прв гувернер.

1856 година – почина германскиот филозоф Макс Штирнер, поддржувач и теоретичар на анархизмот. Неговото големо дело „Единствениот и неговиот имот“ (1845) предизвика остри контроверзии и беше забрането за некое време („Историја на реакција“, „Мали писанија“).

1858 година – Британско-кинеската војна заврши со потпишување на мировен договор во Тијанџин. Кина вети дека ќе отвори нови пристаништа за трговија во Европа и ќе го легализира увозот на опиум.

1869 година – Роден е српскиот геолог и палеонтолог со руско потекло Владимир Димитријевиќ Ласкарев, еден од најдобрите познавачи на терцијалното и квартерното. Тој ја истражувал неогената и квартерната и фосилната фауна во Србија.

1867 година – Турското знаме, кое се вееше над градот четири века, беше тргнато од белградската тврдина. Три месеци претходно, Турците му ги предадоа клучевите на Белград на принцот Михаило Обреновиќ, но турското знаме остана на Белградската тврдина покрај српското.

1877 година – Во ослободителната војна на Србија и Црна Гора против Турција (1876-78), Црногорците ја поразија турската војска кај Спуж, предводена од командантот на Скадар, Сулејман Паша.

1881 година – Српскиот принц Милан Обреновиќ склучи „Тајна конвенција“ со Австро-Унгарија, со која се обврза Србија да престане да агитира во Босна и Херцеговина и да не склучува каков било меѓународен договор спротивен на интересите на Виена. За возврат, тој доби поддршка во прогласувањето на кралството и независноста на Српската православна црква од Цариградската патријаршија.

1892 година – Роден е американскиот писател Перл Бак, кој го опишува животот во Кина во своите романи, каде што израснала како ќерка на мисионер („Pavенски павилјон“, „Добра земја“, „Исток-запад“). Таа доби Нобелова награда за литература во 1938 година.

1898 година – Роден е германскиот дизајнер на авиони и индустријалец Вилхелм Месершмит, правејќи го првиот авион во светот со брзина на лет од 1.000 километри на час (1941).

1905 година – почина српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи за руралниот живот („Слики од руралниот живот“, „Селјанка“). 1906 година – Во францускиот град Ле Ман се одржа првото гран при на автомобилите.

1917 година – Во Солун беа застрелани генералот полковник на српската армија Драгутин Димитријевиќ Апис и мајорите Lубо Вуловиќ и Раде Малобабиќ, кои воениот суд ги осуди на смрт за наводно планирање на атентатот врз регентот Александар Караѓорѓевиќ.

1941 година – Финска се приклучи на Германија во Втората светска војна и му објави војна на СССР, во која учествува три години.

1945 година – Претставници на 50 земји, вклучително и Југославија, ја потпишаа Повелбата на ООН во Сан Франциско, која стапува на сила на 24 октомври.

1960 година – Поранешна француска колонија, Мадагаскар, се стекна со независност како Република Малагашка.Британскиот протекторат Сомалиленд стана независна држава и се обедини со италијанска Сомалија на 1 јули.

1970 година – Александар Дубчек, водач на Чехословачкото движење за реформи („Прашка пролет“), беше протеран од Комунистичката партија на Чехословачка.

1977. година – Африканската држава Djибути се стекна со независност по 117 години француско владеење.

1977. година – Американскиот пејач Елвис Присли го одржа својот последен концерт во Индијанаполис. Тој почина два месеци подоцна.

1992 година – За време на босанската војна, генералниот секретар на ООН, Бутрос-Гали, ги повика босанските Срби да ја прекинат офанзивата кон Сараево во рок од 48 часа, а босанските муслимани да го деблокираат аеродромот во Сараево.

2000 година – Научниците од 18 земји декодираат 85 проценти од човечкиот геном, започнувајќи нова ера во медицината за луѓе. Во научните кругови низ светот е проценето дека дешифрирањето на човечкиот геном претставува најголемо откритие во историјата на човештвото.

2001 година – Претставници на седум балкански земји (СРЈ, БиХ, Албанија, Бугарија, Хрватска, Македонија и Романија) потпишаа Меморандум за разбирање за слободна трговија во рамките на Пактот за стабилност за Југоисточна Европа. БиХ, СРЈ и Хрватска потпишаа договор со кој се ветија дека ќе го решат проблемот со 1,2 милиони бегалци и раселени лица за време на војните во поранешна СФРЈ (1991-95).

2004 година – По пауза од 14 години, првиот воз од Белград пристигна во хрватскиот град Сплит.

2006 година – Српскиот претседател Борис Тадиќ беше во прва официјална посета на независна Црна Гора, каде што беше пречекан од црногорскиот претседател Филип Вујановиќ со највисоки државни почести.

2008 година – Врховниот суд на Америка донесе одлука дека американските граѓани можат да поседуваат и да користат огнено оружје, особено во случај на самоодбрана.

2012 година – Советот на министри на ЕУ донесе одлука да го одобри почетокот на преговорите за членство на Црна Гора во унијата.

2012 година – Поделбата на Високиот суд за воени злосторства осуди четиринаесет припадници на поранешната ЈНА и паравоената формација Душан Силни на вкупно 128 години затвор за убиството на 70 хрватски цивили во селото Ловас во Хрватска во 1991 година.

2013 година – По објавувањето на резултатите од парламентарните избори во Албанија, конзервативниот премиер Сали Бериша призна изборен пораз од социјалистите предводен од Еди Рама.

2015 година – Во напад на исламски екстремисти во Тунис загинаа 37 лица, вклучително и странски туристи Во самоубиствен бомбашки напад врз шиитска џамија во Кувајт загинаа 25 лица, а 200 се повредени.

2016 година – Ватерполо репрезентацијата на Србија ја освои четвртата последователна титула во Светската лига, односно својот десетти златен медал на овој турнир.

Тагови:26 Јуни Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден – 27 јуни

Не пропуштај

На денешен ден – 25 јуни

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

5 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.