На денешен ден
На денешен ден: (28 ноември)
1520.- Португалскиот морепловец Фернандо Магелан заплови во Тихиот океан, минувајќи од Атлантскиот Океан низ теснецот што сега го носи неговото име.
1632.- Роден е францускиот композитор со италијанско потекло Жан Батист Лули, творец на класичната француска опера, со балет, хорови, арии и сценски ефекти. Со Молиер создаде нов вид драма и музика – балет на комедија. Тој беше главната фигура на музичкиот живот на дворот на Луј XIV и на целиот Париз. Нему му се припишува првата употреба на спроводен стап.
1757.- Роден е англискиот сликар, гравер и писател Вилијам Блејк, поет на интуицијата и имагинацијата. Книжевната слава ја стекна со стихозбирките „Песни на искуството“ и „Песни на невиноста“, а како сликар е познат по 21 илустрација за „Книгата на Јов“ и илустрации за Чосеровите „Кентербери приказни“. Неговата поезија стана позната и ценета дури на крајот на 19 век и значително влијаеше на многу поети, особено на надреалистите.
1820.- Роден е германскиот филозоф Фридрих Енгелс, еден од основачите на научниот социјализам и близок соработник на Карл Маркс. Основните принципи на материјалистичката концепција на светот ги претставил во делото „Антиелен“, а во соработка со Маркс ги напишал „Германската идеологија“ и „Манифестот на Комунистичката партија“.
1821.- Панама прогласи независност од Шпанија и се приклучи на Колумбија.
1829.- Роден е рускиот виртуоз на пијано и композитор Антон Григориевич Рубинштајн, основач на Конзерваториумот во Санкт Петербург. Припаѓал на т.н космополитски правец, спроти „Големата петорка“. Компонирал опери, композиции за пијано, соло песни.
1830.- Во Белград на Тасмајдан, во присуство на кнезот Милош и белградскиот паша, свечено беше прочитан хатишерифот на турскиот султан Махмуд II за автономија на Србија. После тоа Турците им го продале имотот на Србите и го напуштиле Белград.
1858.- На барање на опозициските водачи на Обреновиќ и на либералите, во Кнежеството Србија е свикано собрание, прво во парламентарната историја на Србија што било свикано врз основа на посебно усвоен закон. Претходните собранија се засновале на обичајното право. Андрејскиот собор, чие заседание започна на 30 декември, ги смени династиите во Србија – Александар Караѓорѓевиќ беше соборен, а Милош Обреновиќ беше вратен на српскиот трон.
1878.- Умре Ѓура Јакшиќ, најголемиот лиричар на српскиот романтизам и еден од најталентираните сликари во 19 век. Покрај поезијата, која е највредна во неговото книжевно творештво, пишувал раскази и херојски песни („На Липару“, „Поноќ“, „Паѓате Браќо“, „Отаѓбина“, „Сеоба Србија“, „Станоје Главаш“ ).
1905.- Ирскиот политичар Артур Грифит ја основал партијата Шин Феин во Даблин, која ги собрала поддржувачите на ирската независност од Велика Британија.
1907.- Роден е Алберто Моравија, еден од најистакнатите и најплодните италијански писатели во 20 век. Авторот на „Ќоќаре“, „Римљанке“, „Римских прича“ се прослави со својот прв роман „Рамнодушни луѓе“ (1929).
1912.- По 400 години турско владеење, Албанија прогласи независност, признаена на конференцијата на амбасадорите на големите сили во Лондон на 20 декември и Лондонскиот мировен договор на 30 мај 1913 година. Во Валона е формирана првата привремена влада.
1919.- Ненси Астор е првата жена избрана во британскиот парламент.
1920.- Во Кралството на Србите, Хрватите и Словенците се одржаа првите избори за Уставотворно собрание. Најмногу гласови освоија демократите кои освоија 92 од 419 места, а радикалите со 91 пратеничко место, а изненадувањето го приредија комунистите од 50 пратенички места. Право на глас немаа жените, војниците и офицерите, како и припадниците на националните малцинства.
1943.- Во Техеран започна конференцијата на американскиот претседател Рузвелт, британскиот премиер Черчил и советскиот водач Сталин, на која се разговараше за натамошната војна со Германија и повоениот европски поредок.
1945.- Умре американскиот тенисер и политичар Двајт Дејвис, кој го основаше Дејвис купот на тениските нации во 1900 година. Тој исто така беше воен секретар на САД од 1925 до 1929 година и генерален гувернер на САД на Филипините од 1929 до 1932 година.
1950.- Во Белград е основан Музејот на театарската уметност на Србија.
1971.- Припадниците на палестинската терористичка организација „Црн септември“ го убиле јорданскиот премиер Васфи Тел во Каиро, каде што пристигнал да учествува на Арапската конференција.
1975.- Фретилин (Револуционерен фронт за независност на Источен Тимор) прогласи независност од Индонезија и ја основа Демократската Република Источен Тимор.
1979.- Новозеландски авион DC-10 удри во планината Еребус на Антарктикот. Сите 257 патници и членови на екипажот загинаа.
1994.- Норвешкиот референдум одби да влезе во Европската унија.
1996.- Генералот Ратко Младиќ, обвинет од Меѓународниот кривичен трибунал на 25 јули 1995 година, формално беше сменет од функцијата командант на Генералштабот на војската на Република Српска. Младиот човек е на таа позиција од 12 мај 1992 година.
2000.- Холандскиот парламент го одобри законот со кој се дозволува евтаназија и самоубиство со помош на лекар. Така, Холандија стана првата земја која легализираше таква практика.
2001.- Стотици заробени борци на Ал Каеда загинаа во Авганистан откако Северната алијанса ја презеде контролата врз тврдината во близина на Мазар-е-Шариф на крајот на крвавиот бунт.
2010 – Њујорк Тајмс, Гардијан, Ле Монд, Шпигел и Ел Паис објавија илјадници доверливи документи на американската тајна служба на нивните веб-страници, напишани на крајно „недипломатски јазик“ кои ги покажуваат ставовите на Вашингтон за голем број светски лидери, што предизвика остра реакција од Бела.куќи и Пентагон и бурни реакции низ светот. Текстовите се пренесени од веб-страницата Викиликс, чиј основач е австралискиот државјанин Џулијан Асанж.
2011.- Умре Анте Марковиќ, последниот премиер на поранешната Социјалистичка Федеративна Република Југославија (СФРЈ).
2014.- Бомбаш самоубиец нападна голема џамија во нигерискиот град Кано, при што загинаа 64 лица, а 126 беа повредени. Боко Харам ја презеде одговорноста за нападот, во кој од почетокот на годината загинаа повеќе од 2.000 луѓе.
2015.- Истакнатиот турски адвокат и активист за човекови права Тахир Елчи, кој е обвинет за поддршка на курдските бунтовници, беше убиен во југоисточна Турција додека даваше изјава за медиумите.
2018 – Претседателот на Украина Петро Порошенко потпиша указ заснован на законот за воена состојба, кој беше воведен во Украина откако Русија заплени три украински воени бродови неколку дена претходно.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (9 декември)
На денешен ден 9 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред:
1824
- Во Перуанската војна за независност, силите на Симон Боливар ја победија шпанската војска во битката кај Ајакучо – клучна за независноста на Перу.
1825
- Константин стана нов цар на Русија; веднаш беа ковани монети со неговиот лик – познатата Константинова рубља.
1890
- Започна третото официјално светско првенство во шах (1890/91) помеѓу Штајниц и Гунсберг.
1905
- Премиера на едночинката „Салома“ од Рихард Штраус во Дрезден, шокирана публика.
- Франција донесе декрет за одвојување на црквата од државата.
1917
- Турските трупи го предадоа Ерусалим на Британците во Првата светска војна.
1935
- Во Загреб е основана Федерацијата за лизгање на мраз и хокеј.
1941
- Кина им објавува војна на Јапонија, Германија и Италија во Втората светска војна.
1944
- Даниловград е ослободен по неколкудневни борби од фашистичкиот окупатор.
1961
- Тангањика добива независност во рамките на Британскиот Комонвелт со Јулиус Њерере за премиер.
(1962 – станува република, ист ден)
1967
- Николае Чаушеску станува претседател на Романија.
1978
- Се игра првиот натпревар од Женската професионална кошаркарска лига (WBL) – Чикаго Хасл vs. Милвоки Доус.
1985
- Поранешните аргентински лидери Хорхе Видела и Емилио Масера осудени на доживотен затвор.
- ГС на ОН едногласно усвојува резолуција за осуда на сите терористички акти.
1987
- Протестите во Појасот Газа ја започнаа Првата Интифада; потоа се прошири во Западен Брег и Ерусалим.
1990
- Лех Валенса победува на претседателските избори во Полска.
- На првите повеќепартиски избори во Србија победи Социјалистичката партија; Милошевиќ станува претседател.
1991
- Касарните на Трсат и командата на Риечкиот корпус предадени на хрватската армија; последниот војник на ЈНА ја напушта Риека.
1992
- ФИФА ѝ забранува на Југославија да учествува во квалификациите за СП 1994, согласно санкциите на ОН.
1994
- Шин Фејн започнува мировни преговори со британската влада по повеќе од 70 години.
1995
- Врховниот суд на Полска ја потврдува победата на Квашњевски и ја отфрла жалбата за Валенса.
1996
- ОН го одобрува договорот „нафта за храна“ – Ирак се враќа на светскиот нафтен пазар по 1990.
1999
- Српските власти ја осудуваат Флора Бровина на 12 години затвор; ослободена во 2000 по заминувањето на Милошевиќ.
2000
- Југославија и Словенија воспоставуваат дипломатски односи.
2002
- „Јунајтед ерлајнс“ поднесува барање за банкрот – најголем во историјата на авиоиндустријата.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (1 декември)
На денешен ден 1 декември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
-
1640 – Португалија ја враќа својата независност по востанието што ја собори шпанската влада. Две недели подоцна, војводата од Браганца е крунисан за крал на Португалија под името Јован IV. Шпанија не ја признава независноста на Португалија сè до 1668 година.
-
1803 – Во Франција стапија на сила нови закони за труд, кои бараа работниците да имаат дозвола за работа заверена од полицијата или градските службеници. Овој документ, без кој никој не можеше да добие работа, дозволуваше државна контрола врз работната сила.
-
1813 – По неизвесниот одговор на францускиот император Наполеон I на мировните услови на сојузниците, Русија, Прусија и Австрија одлучија да ја нападнат Франција.
-
1821 – Доминиканската Република, која ги опфаќа источните две третини од карипскиот остров Хаити, тогаш познат како Хиспаниола, прогласи независност од Шпанија.
-
1822 – Основачот на Бразилското Царство, Дом Педро, беше крунисан за прв император на Бразил под името Педро I.
-
1835 – Ханс Кристијан Андерсен ја објави својата прва книга со бајки.
-
1903 – Прикажан е првиот вестерн филм, „Големиот грабеж на воз“.
-
1906 – Во Париз е отворено киното „Омнија Пате“, првото наменски изградено кино во светот кое прикажувало филмови.
-
1918 – Исланд добил независност со одлука на данскиот парламент.
-
1918 – Со обединувањето на државите на Србите, Хрватите и Словенците со Кралството Србија и Кралството Црна Гора е создадена првата заедничка југословенска држава, Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, подоцна Кралство Југославија.
-
1918 – Покраината Трансилванија, претходно дел од Унгарија, т.е. Австро-Унгарија, е обединета со Романија. Романскиот дел од Банат и некои други покраини исто така станале дел од Романија. Романците го слават овој датум како национален празник, Ден на обединувањето.
-
1925 – Во Локарно, Швајцарија, се потпишани договори меѓу европските земји со кои се гарантира мирот и неповредливоста на границите. Рајнскиот пакт се смета за најважен, со кој Германија, Франција и Белгија се обврзаа да ги почитуваат границите, а Германија ја прифати демилитаризацијата на Рајнската област. Овие договори беа прекршени од Хитлер во 1936 година, кога ја окупираше Рајнската област, а потоа ги нападна Чехословачка и Полска.
-
1941 – Црногорскиот одред на НОП за операции во Санџак, под команда на Арс Јовановиќ, го нападна италијанскиот гарнизон во Плевља. По тешките борби, партизаните беа принудени да се повлечат од Плевља, со тешки загуби од околу 500 убиени и ранети.
-
1971 – Во Караѓорѓево, на седница на Претседателството на Сојузот на комунисти на Југославија, дел од раководството на Сојузот на комунисти на Хрватска, носители на политиката на таканареченото масовно движење. Потоа следеа чистки на политичките и економските лидери во Србија, Словенија и Македонија, што ги спречи обидите за политички и економски реформи во СФРЈ.
-
1976 – Ангола стана членка на Обединетите нации.
-
1981 – Во најлошата катастрофа во историјата на југословенската авијација, авион DC-9 Super 80 управуван од љубљанската компанија Inex-Adria Avio-Promet се урна во планина во близина на Ајачо, Корзика. Сите 178 патници и членови на екипажот загинаа.
-
1988 – Беназир Буто стана премиер на Пакистан, првата жена што водеше исламска земја.
-
1989 – Михаил Горбачов, првиот советски лидер, го посети Ватикан и се согласи со папата Јован Павле II да воспостави дипломатски односи меѓу СССР и Ватикан.
-
1991 – На референдум во советската република Украина, огромното мнозинство гласачи гласаа за независност од СССР.
-
1992 – Основан е 6-тиот полк на Домостражата, Сплит.
-
2000 – Лидерот на Националната акциона партија, Винсент Фокс, е инаугуриран за претседател на Мексико, со што се стави крај на 71-годишното владеење на Институционалната револуционерна партија. Тоа беше првиот пораз на партијата од 1929 година.
-
2001 – 10 Израелци се убиени во два палестински самоубиствени бомбашки напади во Ерусалим, а 30 се убиени во експлозија на автобус во Хаифа. Повеќе од 200 луѓе се повредени во нападите.
-
2002 – Поранешниот премиер Јанез Дрновшек е избран за претседател на Словенија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 ноември
На денешен ден 27 ноември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по векови:
19. век
1879
-
Францускиот парламент бил преместен од Версај во Париз.
1895
-
Алфред Нобел во Париз го напишал својот тестамент, оставајќи големо богатство за развој на науката, литературата и мирот. Нобеловата награда се доделува од 1901 година.
20. век
1910-1930
1912
-
Шпанија воспоставила протекторат над Мароко.
1919
-
Во Неџија, Бугарија по Првата светска војна потпишала договор со кој:
-
Добруџа ѝ припаднала на Романија,
-
Источна Тракија на Грција,
-
Струмица, Димитровград и Босилеград на Кралството СХС.
-
1926
-
Ахмед Бен Зогу во Тирана потпишал договор со Италија, ставајќи ја Албанија под италијански протекторат.
1930-1950
1940
-
Нацистичка Германија ја анектирала француската покраина Лорена.
-
Во Романија, профашистичката „Железна гарда“ убила над 60 соработници на кралот Карол II, меѓу кои и поранешниот премиер Николае Јорго.
1941
-
Последните италијански сили во тврдината Гондар (Етиопија) капитулирале пред Сојузниците, кои заробиле 23.000 војници.
1942
-
Француската флота во Тулон била потопена за да не падне во германски раце.
1945
-
Норвешка станала членка на Обединетите нации.
1950-1970
1953
-
Хусо Хоџиќ, учесник во НОБ, прогласен за народен херој.
1968
-
Југословенската армија и полиција ги потиснале албанските демонстрации во Косово, одржани на Денот на знамето, со барање покраината да добие статус на република.
1970-1990
1970
-
Во Манила, колумбиски сликар преправен во свештеник се обидел да го убие папата Павле VI.
1974
-
На Телевизија Белград била емитувана првата епизода од „Коцки, коцки, коцки“.
1978
-
Поранешниот надзорник Ден Вајт ги убил градоначалникот Џорџ Москоне и политичарот Харви Милк во Сан Франциско.
1983
-
Колумбиски Боинг 747 се урнал кај Мадрид; загинале 181 лице.
1989
-
Колумбиски Боинг 727 експлодирал во лет; загинале сите 107 патници и членови на екипажот.
1990
-
Џон Мејџор станал премиер на Велика Британија и лидер на Конзервативната партија.
1990-2000
1991
-
Советот за безбедност на ОН овластил распоредување на УНПРОФОР во поранешна Југославија.
-
Во Пном Пен толпа го нападнала лидерот на Црвените Кмери Кије Самфан, кој бил евакуиран во Бангкок.
1996
-
Поради протестите против изборни фалсификати, властите ги затвориле Радио Б92 и Радио Индекс; работата ја продолжиле на 5 декември.
-
Над 90 рудари загинале во експлозија на гас во јагленокоп во кинеската провинција Шанкси.
1997
-
Судири кај Србица и во селото Резница: убиени двајца полицајци и еден Албанец, четворица полицајци ранети.
21. век
2000
-
Норвешкиот крал Харолд го отворил Лердалскиот тунел, најдолг патен тунел во светот (16.900 м).
-
Агенцијата за СИДА на ОН објавила дека од почетокот на пандемијата починале над 21 милион луѓе.
2001
-
НАСА објавила откривање атмосфера на планета оддалечена 150 милиони светлосни години – прво директно откривање надвор од Сончевиот систем.
-
Официјално бил отворен каспискиот нафтоводен систем за транспорт до Новоросијск.
2004
-
Вселенскиот патријарх Вартоломеј I ги примил моштите на Свети Златоуст и Свети Григориј од папата Јован Павле II.
2005
-
Прва трансплантација на лице извршена во Амиен, Франција.
2006
-
Во Јасеновац бил отворен Образовен центар и Меморијален музеј со нова изложба за жртвите од логорот.
-
Канадскиот парламент го признал Квебек како „посебна нација во рамките на Канада“.
-
Хороскоп1 денХороскоп за вторник (9 декември)
-
Кичево17 часаНоќеска во Кичево европско-медитеранскиот сеизмолошки центар регистрираше слаб земјотрес на длабочина од околу 15 километри
-
Кичево20 часаКнежинскиот манастир денес го слави својот патрон „Св. Ѓорѓија – Победоносец“, за многу години „Св. Ѓорѓија“, Христовиот војник, заштитник на сиромашните
-
Временска прогноза18 часаЗа вистинската зима и снежна идила ќе почекаме, следуваат пролетни температури над просекот за месец декември
-
Хороскоп6 часаХороскоп за среда (10 декември)
-
Македонија1 денЖена од охридското с.Лескоец удрила во полициско „јети“ на охридската полиција, за среќа учесниците поминале со телесни повреди
-
Македонија15 часаНово намалување на дизелот од ноќеска, бензините остануваат непроменети
-
Македонија2 денаПС Франгово и РЦ Запад запленија три торби со 62 паковки со марихуана
