На денешен ден
На денешен ден (31 август)

12 – Роден е римскиот император Калигула, запаметен како една од најгротескните личности во историјата. Неговите екстраваганции, како наводната намера да го прогласи својот коњ за конзул, придонесоа тој да се смета за луд. Тој владеел од 37 до 41 година, кога бил убиен во заговор на Претори. 1290 – Кралот Едвард I прогласи протерување на Евреите од Англија.
1422 – Умре англискиот крал Хенри V, продолжувајќи ја Стогодишната војна со Франција за време на неговото владеење од 1413 година до неговата смрт. Тој ги победи Французите во 1415 година во Азенкур и го освои Париз. Тој почина во Франција, а го наследи неговиот деветмесечен син Хенри VI.
1811.- Роден е францускиот писател Теофил Готје, претходник на Парнасијците и протагонист на доктрината „Уметност заради уметност“ (l’art pour l’art). Барањето за автономија на уметноста го наведе во предговорот на романот „Мис де Мопен“ (1836).
1867.- Умрел Шарл Бодлер, еден од најголемите француски поети во 19 век. Неговата поезија отвора нови патишта за лирика и афирмира нови форми на поетско разбирање на светот. Неговата колекција „Цвеќиња на злото“ (1857) е едно од најзначајните лирски дела од 19 век.
1876.- Судската клика го смени турскиот султан Мурат V под изговор дека е луд, неколку месеци откако дојде на власт и го донесе на престолот својот брат Абдул Хамид II.
1887 – Основано е Стрелачкото здружение на Србија, 36 години по формирањето на првиот стрелачки клуб. Алијансата беше примена во Меѓународната унија за пушки во 1909 година. Стрелците од Србија за првпат учествуваа на меѓународни натпревари во Лондон и Хамбург.
1888.- Телото на Мери Ен Поли Николс, првата жртва на масовниот убиец на жени, „Jackек Мевосек“, е пронајдено во Лондон.
1898 година – Писателот Душан Матиќ, еден од најзначајните српски надреалистички поети, член на Српската академија на науките и уметностите (стихозбирка „Будење на материјата“, „Книга на ритуали“, збирка есеи „Ана топка“. ) беше роден.
1907.- Во Санкт Петербург е потпишан договор со кој Велика Британија и Русија делат „сфери на интерес“ во Персија, Авганистан и Тибет.
1920 – Првите радио вести се емитуваат од 8МК во Детроит, Мичиген, САД.
1944.- Советските трупи и тенкови влегоа во романската престолнина, Букурешт, за време на Втората светска војна, каде што беа поздравени со ентузијазам од граѓаните.
1957 – Малаја (Малезија) стекна независност.
1962 година – Тринидад и Тобаго стана независна држава во рамките на Британскиот комонвелт.
1962.- Умре францускиот сликар orорж Брак, една од доминантните фигури на Париската сликарска школа. Заедно со Пикасо, го воведе уметничкиот термин „кубизам“ (1908).
1969.- Во авионска несреќа загина американскиот боксер Роки Марчиано, поранешен светски шампион во тешка категорија. Тој ја освои титулата во 1952 година, со победата над американскиот боксер eо Волкот, и се повлече од рингот без пораз во 1956 година.
1973.- Почина американскиот филмски режисер Johnон Форд, автор на повеќе од 200 филмови и добитник на четири Оскари за филмовите „Покажувач“, „Плодови на гневот“, „Колку е зелена мојата долина“ и „Мирен човек“.
1977 – Претседателот на СФР Југославија Јосип Броз Тито пристигна во прва посета на Кина.
1980 – По двомесечен штрајк, полските работнички лидери потпишаа договор со владата за правото на штрајк и признавање на синдикатот „Солидарност“, а Полска стана првата земја од советскиот блок која дозволи независен синдикат.
1983.- Повеќе од милион луѓе присуствуваа на погребот на филипинскиот опозициски лидер Бенињо Акино во Манила. Тој беше убиен десет дена порано на аеродромот во Манила, кога се врати од тригодишниот егзил во Соединетите држави. Така, филипинскиот диктатор Фердинанд Маркос (Маркос) го отстрани најсериозниот противник на изборите во 1984 година.
1986.- Умре Урхо Кеконен, најистакнатиот фински политичар по Втората светска војна. Како претседател на Финска (1956-1982) и поддржувач на мирна политика и сеопфатна соработка меѓу државите, тој значително придонесе за свикување конференција за европска безбедност и соработка (КЕБС, подоцна ОБСЕ) во 1975 година во Хелсинки.
1986.- Умре Хенри Мур, еден од најголемите англиски скулптори на 20 век. Неговите скулптури се наоѓаат на многу јавни места како што се зградата на УНЕСКО во Париз и центарот Линколн во Newујорк. Тој беше странски член на Српската академија на науките и уметностите.
1991.- Узбекистан и Киргистан прогласија независност од Советскиот Сојуз, со што бројот на републики што го напуштија Советскиот Сојуз се искачи на десет.
1994.- Војниците на СССР формално го прекинаа военото присуство на половина век во Источна Германија и Балтикот. На церемонијата присуствуваа рускиот претседател Борис Елцин и германскиот канцелар Хелмут Кол.
2003.- Кенија ја укина забраната за движењето Мау Мау, кое водеше насилна борба против британските колонизатори во 1950 -тите.
2005.- 1.199 Ирачани загинаа, а повеќе од 460 се ранети за време на поворката од милион шиитски верници на мост над реката Тигар во Багдад во паника поради гласините дека бомбаш -самоубиец ќе активира експлозив.
2009.- Судирите помеѓу армијата на Мјанмар и бунтовничката група Коканг на кинеската граница завршија. Во него, во текот на три дена беа убиени 26 припадници на безбедносните сили на Мјанмар и осум бунтовници од кинеското национално малцинство, а околу 30.000 луѓе избегаа во Кина.
2010.- Полицијата во Москва и Санкт Петербург приведе 130 припадници на опозицијата кои бараат слобода на собирање и чија полиција редовно им ја ускратува дозволата за одржување протести.
2011 година – професор Радослав Стојановиќ, раководител на Катедрата за меѓународно право и меѓународни односи на Правниот факултет во Белград, дипломат, правен советник во Министерството за надворешни работи, еден од основачите на Демократската партија и Демократската партија на Србија, починал.
2012.- Поведена е кривична истрага против водечката швајцарска банка UBS под сомнение за перење пари.
2015.- Судот на Босна и Херцеговина го осуди поранешниот припадник на Армијата на Република Српска, Оливер Крсмановиќ, на 18 години затвор за злосторства во Вишеград. Тој беше прогласен за виновен за осум точки за злосторства против човештвото за вмешаност во убиства, присилно исчезнување и други нехумани дела. На Крсмановиќ му се судеше и во случај во кој тој и уште девет лица беа обвинети за киднапирање патници во Штрпци и нивно убиство.
2018 година-Во експлозија во ресторан во Доњецк, загина Александар Захарченко, премиер на Доњецката народна република, чии сили, заедно со самопрогласената проруска република во Луганск, се борат против украинската армија од тогаш 2014 година. Во тие судири загинаа повеќе од 10.000 луѓе.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт18 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп15 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза5 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно
-
Македонија1 час
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат