На денешен ден
На денешен ден (4 септември)
1669 – Венеција го предаде островот Крит (сега Грција) на Отоманската империја, не успевајќи да го одбрани најголемиот град таму, Хераклион, кој беше под османлиска опсада од 1648 година.
1768 – Роден е писателот и дипломат Франсоа Шатобриан, првиот романтичар во француската литература. Како креатор на францускиот модерен стил, тој беше пример за новите генерации писатели („Духот на христијанството“, „Начез“, „Спомени од другата страна на гробот“).
1781 – Шпанските доселеници во Америка го основаа „Градот на нашата дама кралица на ангелите“ (Ел Пуебло де Нуестра Сенора Ла Реина де Лос Анџелес), денешен Лос Анџелес.
1823.- Роден е Михаило Обреновиќ, кнез на Србија од 1839 до 1842 година и од 1860 до 1868 година кога бил убиен во Кожутњак. За време на неговото владеење, тој изврши значајни реформи во државната администрација и армијата и го основа Националниот музеј и Националниот театар.
1824 година – Роден е австрискиот композитор и оргулист Антон Брукнер, доцен романтичар, под влијание на Лудвиг ван Бетовен и Ричард Вагнер. Компонираше девет симфонии, осум маси, кантати.
1870 – Франција станува република, ставајќи крај на Втората империја на Чарлс Луј III. Царот беше соборен по тешкиот пораз во битката кај Седан на 2 септември 1870 година во Франко-пруската војна.
1886.- Шефот на Апачи, onеронимо, водач на последниот голем американски индиски бунт против белите поробувачи, му се предаде во Скелетниот кањон во Аризона на американскиот генерал Нелсон Мајлс.
1907.- Умре норвешкиот композитор, пијанист и диригент Едвард Хагеруп Григ, кој ја воспостави норвешката музика во светот (оркестар „Пер Гинт“, Концерт за пијано во малолетник).
1929.- Германскиот воздушен брод, грофот Цепелин, заврши деветдневно, 20-часовно, 23-минутно патување низ светот. Во тој „воздушен брод“ имало 40 членови на екипажот и 14 патници.
1944.- Британските и канадските војници ги ослободија белгиските градови Брисел и Антверпен во Втората светска војна.
1963.- Умре францускиот државник и финансиски експерт Роберт Шуман, творец на „Шумановиот план“ во 1950 година, врз основа на која во 1952 година беше основана Европската заедница за јаглен и челик, претходник на Европската унија.
1965.- Во Габон умре Алберт, филозоф, теолог, музичар и хуманист Алберт Швајцер, добитник на Нобеловата награда за мир за хуманитарна работа во 1952 година. Како музичар, тој придонесе за нова интерпретација на музиката на Бах.
1970.- Во Чиле, Салвадор Аленде Госенс е првиот марксист на западната хемисфера, избран за шеф на државата. Тој беше убиен во септември 1973 година при државен удар на чилеанската армија.
1972 година – На Олимписките игри во Минхен, американскиот пливач Марк Шпиц го освои седмиот медал и со тоа постави рекорд во освоени медали на една Олимпијада.
1974.- Соединетите држави станаа последната западна земја која воспостави дипломатски односи со Германската Демократска Република.
1975.- Израел и Египет потпишаа договор во енева за повлекување на израелските војници од Синај и воспоставување неутрална „тампон зона“ на ОН на полуостровот.
1989.- Умре францускиот писател orорж Сименон (orорж), автор на криминалистички романи за инспекторот Мејгрет (Мајгрет).
1992.- Поранешниот бугарски претседател Тодор ivивков, разрешен во 1989 година, беше осуден на седум години затвор за проневера на државни средства.
1995.- Под мотото „Обединет Ерусалим е наш“, Израел започна 15 -месечна прослава од 3.000. годишнината од прогласувањето на градот од страна на кралот Давид за главен град на еврејскиот народ.
1997.- Во експлозија на бомба во близина на Ерусалим загинаа седум, а ранети се 200 лица.
1998.- Трибуналот на ОН за воени злосторства во Руанда го осуди поранешниот премиер Jeanан Камбанд на доживотен затвор за неговата улога во геноцидот за време на војната во 1994 година.
1999.- На референдумот за идниот статус на Источен Тимор, 78,5 отсто од населението гласаа за независност од akакарта, додека само 21 отсто ја поддржаа автономијата под индонезиска власт. Про-индонезиските сили потоа предизвикаа судири во кои стотици луѓе загинаа, а десетици илјади го напуштија главниот град Дили.
2001.- Избран е Махендра Чадхри, првиот етнички Индиец кој беше премиер на Фиџи, заедно со Georgeорџ Спејт, кој ја собори владата на Чадри 16 месеци претходно.
2002.- Умре францускиот пијанист со полско потекло Владо Перлемутер. Тој беше познат по изведбата на дела од француските композитори Морис Равел и Габриел Фор, со кои студираше.
2006.- Почина актерот Петар Баничевиќ, член на Народниот театар во Белград од 1954 година, каде одигра повеќе од 50 улоги. Тој глумеше во дваесетина филмови и во повеќе од 50 телевизиски драми и серии. Предаваше на Академијата за уметности во Нови Сад и на Универзитетот „Браќа Кариќ“ во Белград.
2008.- Умре француската фоторепортерка Франсоа Демулдер, првата жена што ја освои Светската награда за фотографија на годината за фотографија на годината во 1977. Таа известува за војните во Виетнам, Камбоџа и Либан.
2009.- Уставниот суд на Габон го поддржа изборот на Али Бонг Ондимба за шеф на државата, што предизвика немири и полициски час.
2017 година – На самитот на БРИКС во кинескиот град Ксиамен, земјите -членки (Бразил, Русија, Кина, Индија и Јужна Африка) се согласија да се борат заедно со сите форми на тероризам и во декларација го осудија шестиот нуклеарен тест на Северна Кореја.
2020.- Во Вашингтон, српскиот претседател Александар Вучиќ и косовскиот премиер Авдулах Хоти потпишаа одделни договори за нормализација на економските односи, со посредство на американскиот претседател Доналд Трамп. Договорот се разликува за двете земји во однос на дипломатските односи со Израел, Србија се согласи да ја премести амбасадата во Ерусалим, а Косово и Израел се согласија за меѓусебно признавање.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево7 часаФрлено шише со запалива течност во кичевски двор, ОВР Кичево презема мерки за пронаоѓање на сторителот
-
Хороскоп2 денаХороскоп за петок (7 ноември)
-
Хороскоп22 часаХороскоп за сабота (8 ноември)
-
Култура1 денУтре е „Митровден“, се вели дека од денот започнува зимата. Честита домашна слава и именден до сите домаќини!
-
Македонија1 денСВР Охрид: Зачестија лажни телефонски јавувања за изнуда на пари за наводно случени сообраќајни незгоди, апел до граѓаните да не наседнуваат на такви телефонски повици
-
Временска прогноза1 денОд денес до вторник нашиот регион ќе биде застапен со повремени локални врнежи
-
Македонија1 денЛишени од слобода пет лица поради сторени кривични дела за поткуп
-
Македонија1 денОд 15-ти ноември започнува законската одредба за поседување зимска опрема и зимски пневматици
