На денешен ден

На денешен ден – 8 јули

Објавено пред

4 години

на

јули 8, 2021

Од

Порта.мк

70 – Римјаните го освојуваат и уништуваат Ерусалим во Јудејската војна. Од урнатините, останува само западниот wallид на големиот еврејски храм („Wallидот на плачот“).

1497 година – Португалскиот навигатор Васко да Гама исплови од Лисабон на првото патување за да ја открие морската патека до Индија околу ртот на добра надеж.

1709 година – Руската армија под команда на царот Петар Велики ги победи трупите на шведскиот крал Чарлс XII во битката кај Полтава, Украина. Тоа беше крајот на шведската воена моќ.

1809 година – Роден е хрватскиот писател и реформатор на јазикот jудевит Гај, водач на илирското сесловенско движење.

1819 година – Роден е хрватскиот композитор Ватрослав Лисински, најпознат музичар на Илирската преродба и основач на хрватскиот национален израз во музиката.

1822 година – Перси Бише Шели, еден од најважните поети на англискиот романтизам, се удави во бродолом на едрилица во близина на Ливорно, Италија. („Кралицата толпа“, „Ослободениот Прометеј“, „Шева“, „Ода на западниот ветер“, „Одбрана на поезијата“).

1846 година – Данскиот крал Кристијан VIII објави дека жените можат да го наследат данскиот престол. Така спречи отцепување на покраината Шлезвиг-Холштајн.

1858 година – Велика Британија прогласи победа над индиските бунтовници, по што се укинува Империјата на могулите и се ликвидира компанијата Источна Индија, а Индија се става под директно владеење на британската круна.

1885 година – Роден е германскиот филозоф Ернст Блох. Во неговата обемна работа, која се занимава со проблемите на филозофијата, историјата, религијата, правото, етиката, посебно место и се дава на анализата на феноменот на утопистот („Духот на Утопија“, „Томас Минцер како теолог на револуција “, слобода и ред”, “принцип на надеж”).

1894 година – роден е рускиот физичар Пјотр Леонидович Капица, од 1935 година директор на Институтот за физика на Советската академија на науките во Москва и од 1955 година главен организатор на програмата за вештачки земјини сателити („Спутник“). Неговите најпознати дела се од областа на магнетизмот и физиката со ниски температури. Добитник е на Нобелова награда за физика во 1978 година.

1920 година – Градот Шабац беше свечено награден со француско одликување „Воен крст“ за херојството и страдањето на своето население во Првата светска војна.

1942.- Умре францускиот маршал Луис Феликс Франсоа Франче д’Еспери, истакнат воен водач во Првата светска војна и почесен војвода на српската војска.

1943 година – Водачот на Француското движење на отпорот во окупирана Франција во Втората светска војна, Jeanан Мулен, познат како „Макс“, почина како резултат на тортура во затворот во Гестапо.

1956 година – Првиот експериментален ТВ пренос беше емитуван во Белград, по повод прославата на стогодишнината од раѓањето на Никола Тесла. Програмата од привремената студија на Институтот „Никола Тесла“ ја следеа граѓаните на околу четириесет приемници поставени во излозите во различни делови на градот.

1967.- Умре британската театарска и филмска актерка Вивиен Ли. Светската слава ја стекна со улогата на Скарлет О’Хере во американскиот филм „Однесено со ветрот“ за кој беше награден со Оскар. Вториот Оскар го доби за улогата во филмот „Трамвај наречен желба“.

1994.- Умре Ким Ил Сунг, комунистичкиот лидер на Северна Кореја, кој владееше со земјата од нејзиното основање во 1948 година до неговата смрт.

2000 година – Умре во Белград Константин Винавер, пијанист, музиколог, оперски драматург и долгогодишен режисер на Операта и балетот на Националниот театар во Белград.

2002 година – Окружниот суд во Прокупlе го осуди поранешниот резервист на Југословенската армија Иван Николиќ на осум години затвор за злосторства против цивили на Косово за време на бомбардирањето на СР Југославија од страна на НАТО во 1999 година.

2003 година – Траект се сруши во реката Менга во Чандур, Бангладеш, при што се удавија околу 400 луѓе, од 600 што биле во него.

2007 година – Прогласени се седумте светски чуда на новиот свет: Кинески Wallид; Римски Колосеум ,; Индиски Таџ Махал, Макчу Пикчу (Куско, Перу), статуата на Христос Спасителот од Рио де Janeанеиро (Бразил), античкиот град Петра во Јордан и Чичен Ица (Јукатан, Мексико).

2010 година – Европскиот парламент усвои резолуција со која се повикуваат членките на ЕУ кои не ја признаа независноста на Косово да го сторат тоа. Еднострано прогласената независност на Косово не ја признаваат Кипар, Словачка, Грција, Романија и Шпанија, а резолуцијата не влијаеше на позицијата на овие земји.

2013 година – Поранешниот министер за кинески железници Лиу ijијун е осуден на смртна казна условно за корупција и злоупотреба на службената положба.

2014 година – Израелската армија ја започна операцијата „Заштитен раб“, која траеше 51 ден и уби околу 1.500 палестински цивили, рани 7.500 и раселени стотици илјади. Од израелска страна беа убиени 56 војници и 6 цивили.

2015 година – Советот за безбедност на ООН не донесе резолуција по повод 20-годишнината од злосторствата во Сребреница, затоа што Русија, како постојана членка со право на вето, беше против. 10 членки на Советот за безбедност на ООН гласаа за усвојување на резолуцијата предложена од Велика Британија и неколку други земји, а четворица беа воздржани, вклучувајќи ја и Кина.

2019 година – Лидерот на конзервативната Нова демократија Кирјакос Мицотакис положи заклетва за нов грчки премиер, еден ден по убедливата победа на парламентарните избори.

Тагови:8 Јули На денешен ден

Следно

На денешен ден – 9 јули

Не пропуштај

На денешен ден – 7 јули

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

6 дена

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 недели

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.