Свет
НАСА планира да донесе примероци од карпи од Марс на Земјата

НАСА ја модифицираше програмата за враќање на примероци од Марс, која има за цел да ги врати примероците од карпи издупчени и собрани од роверот Perseverance од кратерот на езерото. Наместо да го испрати Sample Fetch Rover на црвената планета како што беше првично планирано, програмата ќе ја користи самата Perseverance и ќе испрати два хеликоптери базирани на Ingenuity за резервна копија.
Зголемување на сигурноста дека ќе бидат обезбедени примероци
НАСА и ЕСА работеа заедно на Програмата за враќање примерок во изминатите неколку години. Оригиналниот план беше да се испрати Sampling Rover направен од ESA за да собира примероци и да ги однесе назад во ракетата, која подоцна ќе ги врати на Земјата. Но, зошто да го правиме тоа кога има други, попристапни опции? Планирано е Sample Return Lander да стигне до Марс до 2030 година, но НАСА е уверена дека Perseverance сè уште ќе биде оперативна дотогаш – на крајот на краиштата, роверот Curiosity сè уште е во функција речиси 11 години откако беше лансиран. Според нивниот ревидиран план, Perseverance ќе стигне до лендерот за да испорача 30 примероци од карпи кои ќе бидат натоварени во ракетата.
Меѓутоа, ако нешто тргне наопаку со Perseverance пред тоа, лендерот ќе се смести поблиску до роверот, а потоа резервните хеликоптери ќе прелетаат за да ги земат примероците. Додека хеликоптерите се моделирани по Ingenuity, тие ќе имаат мали тркала на дното. Ова ќе им овозможи да возат до примероците што се затворени во цевките и да ги подигнат од земјата каде што роверот ги испуштил.
Хеликоптерот Ingenuity го заврши својот прв пробен лет на Марс во април 2021 година. НАСА не очекуваше многу од хеликоптерот, кој само требаше да докаже дека е возможен лет до Марс. Исто така, требаше да лета само неколку пати за време на едномесечната технолошка демонстрација, но досега има завршено 29 успешни летови и е на пат. Успехот на Ingenuity и даде на НАСА уште една причина да ги врати скапоцените примероци што ги собираше Perseverance.
Earth Return Orbiter и Sample Return Lander ќе бидат лансирани во есен 2027 и лето 2028 година, соодветно. Нивното патување до и од црвената планета ќе трае со години, па се очекува примероците да стигнат до Земјата до 2033 година.
Извор: Engadget
Свет
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес

Во Киргистан денеска е регистриран земјотрес со јачина од 4,1 степени според Рихтеровата скала, информира Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Потресот бил лоциран на околу 12 километри југоисточно од главниот град Бишкек, на длабочина од приближно 12 километри.
Очевидци сведочат дека земјата се тресела околу две до три минути, пренесе ТАСС.
Досега нема информации за повредени лица или материјални оштетувања.
Свет
(ВИДЕО) „Ден на жалост“ во Португалија по страшната трагедија каде од шините излета жичара и одзеде најмалце 15 животи, неофицијално има и странци

Португалија денеска тагува по трагедијата што го потресе главниот град Лисабон, откако 15 лица ги загубија животите, а најмалку 18 завршија во болница по излетувањето од шините на историската жичница „Глорија“. Петмина од повредените се во критична состојба, соопштија службите за итни интервенции.
Несреќата се случила вчера околу 18 часот по локално време, на ридската траса која ја поврзува централниот плоштад Рестаурадорес со познатиот кварт Баиро Алто. Властите потврдија дека меѓу загинатите има и странски туристи, но нивната националност сè уште не е официјално објавена.
Градоначалникот на Лисабон, Карлос Моедас, по посетата на повредените во болница изјави дека градот минува низ „еден од најтешките моменти во поновата историја“. Претседателот Марсело Ребело де Соуза, пак, упати сочувство до семејствата и најави дека државата ќе ја утврди целосната одговорност за трагедијата.
#ALERTA Se descarriló el Funicular de Lisboa, el Elevador da Glória, que realiza un recorrido por la zona vieja; obligado al viajar a Portugal. Al menos 15 muertos y 18 heridos. Con mas de 100 años de historia, no le daba mantenimiento el municipio. Turistas, muchas víctimas pic.twitter.com/7ou9NYCppb
— Víctor Sánchez Baños (@vsanchezbanos) September 3, 2025
Истрагата за причините е во тек и во неа се вклучени повеќе институции – управувачката компанија „Карис“, Националниот орган за безбедност во сообраќајот и криминалната полиција. Од „Карис“ тврдат дека жичницата редовно била подложувана на инспекции, но очевидци изјавиле дека пред судирот со зграда на стрмната улица најверојатно дошло до дефект на сопирачките.
На снимки споделени на социјалните мрежи се гледа целосно превртено и оштетено возило во препознатливата жолта боја, а сведоци раскажуваат дека неколку патници биле извлечени од урнатините со помош на спасувачките екипи.
Жичницата „Глорија“, која работи веќе 140 години, е еден од симболите на Лисабон и претставува омилена атракција за туристите.
Трагедијата предизвика и меѓународни реакции. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и шпанскиот премиер Педро Санчез испратија пораки на поддршка и солидарност со португалскиот народ.
Свет
Гигантската ракета „Старшип“ на SpaceX во вторник навечер успешно го изведе својот десетти пробен лет

Колосот висок околу 120 метри тргна од космодромот „Старбејс“ во Тексас, заедно со новооснованиот град што расте околу него, точно во 19:30 часот по источна временска зона. Полетувањето беше поддржано од 33 „Раптор“ мотори на метан, а по приближно три минути лет беше извршено раздвојувањето на засилувачот и горниот степен.
При враќањето, бустерот „Суперхеви“ првпат изведе специјален маневар – наместо да слета со истите мотори, намерно ги исклучи и се префрли на резервните. Овој експеримент треба да им даде на инженерите увид во тоа како системот реагира при евентуален дефект. Маневарот се одвиваше како што беше планирано, а 75-метарскиот бустер прецизно заврши во Мексиканскиот Залив.
Горниот степен – исто така наречен „Старшип“ – стигна во орбитата и таму за првпат го отвори товарниот отсек, сличен на дозерка за „Пез“ бонбони, од каде беа ослободени осум тест сателити што имитираат маса на „Старлинк“. Тоа е демонстрација што SpaceX долго ја планираше, но не успеваше да ја реализира во претходните летови. Дополнително, еден „Раптор“ мотор беше повторно запален во вселенски услови, пред леталото да биде насочено кон Индискиот Океан, каде што по ударот се преврте и експлодираше.
За време на повторното влегување во атмосферата, надворешноста на леталото беше изложена на екстремни температури, што овозможи значајно тестирање на надградениот термички штит. Инженерите намерно отстранија дел од плочките и поставија нови метални и активнo ладени елементи, за да ја оценат издржливоста на обвивката.
Најголемото достигнување сепак беше тоа што „Старшип“ ја заврши целата мисија и се спушти во Индискиот Океан без губење на врската со контролниот центар – нешто што SpaceX го смета за клучна пресвртница во развојот на ракетата.
Извор: spaceflightnow.com
-
Спорт1 ден
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт2 дена
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин2 дена
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин2 дена
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Хороскоп2 часа
Хороскоп за вторник (16 септември)
-
Македонија12 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат
-
Временска прогноза15 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно