Свет
Научниците тврдат: Пластичната амбалажа е биоразградлива

Еден ензим пронајден во природата „јаде“ пластика со рекордна брзина. Тоа би можело да биде решение за планините од пластичен отпад ширум светот.
При претрес на мала депонија во Лајпциг, тим истражувачи пронашол седум ензими кои до сега биле целосно непознати. Нивната задача за време на потрагата била да се обидат да најдат протеини кои ќе се разградат, „јадат“ ПЕТ пластика.
ПЕТ (полиетилен терефталат) е најраспространетиот тип на пластика, кој најчесто се користи за шишиња за пијалоци или пакување овошје и зеленчук. Станува збор за пластика на која и треба исклучително долго време за да се распадне во природата. На пример, едно шише со вода, ако не се рециклира, останува во природата 450 години. Од таа причина, научниците се обидуваат да најдат ензими кои ќе го забрзаат процесот на распаѓање на пластиката, за да го намалат пластичниот отпад во светот и со тоа да го намалат катастрофалното влијание што пластиката го има врз живиот свет во природата.
Конкретно, немаше премногу очекувања при земањето на овие примероци, рече Кристијан Зонендекер, научникот кој го водеше истражувањето. Тоа беше само втора депонија што се копа и мислеа дека ензимите што ја разградуваат ПЕТ пластиката се ретки.
Но, еден од тие ензими, наречен PHL7, ги изненади. За помалку од еден ден успеал да „изеде“ цело парче пластика. Тој е двојно побрз од LCC, стандардниот ензим што се користи денес во експериментите со ПЕТ пластика.
За да се уверат дека нивното откритие не е случајно, научниците ја споредиле можноста два ензими да ја разградат ПЕТ пластиката. Резултатот беше ист. Новиот ензим беше многу побрз.
„Мислев дека ќе треба да земеме примероци од стотици локации пред да наидеме на некој од овие ензими. Но, очигледно е дека насекаде во природата има ензими кои го прават тоа“, вели Греам Хау, кој ја проучува деградацијата на ПЕТ пластиката на Универзитетот во Квинс во Онтарио, Канада, и кој не беше дел од овој научен тим.
Сеприсутноста на ПЕТ пластика
Иако ПЕТ пластиката може да се рециклира, таа не може да биде биоразградлива. Како нуклеарниот отпад, кога се создава ПЕТ пластика, таа никогаш не исчезнува. Може да се трансформира само во нови производи. На пример, кеса може да се направи од шишиња со рециклирана вода, но квалитетот на пластиката се влошува со секој циклус на рециклирање. Повеќето производи од ПЕТ на крајот се претвораат во теписи или кеси, кои во повеќето случаи завршуваат на депонија.
Постојат два начини да се реши овој проблем. Првата е да се запре производството на ПЕТ пластика, но материјалот е толку присутен што дури и денес компаниите да престанат да ја произведуваат, сепак ќе има милиони празни шишиња или кеси расфрлани во природата.
Друг начин е да се најде систем за разградување на пластиката. Научниците со децении се обидуваат да најдат ензими кои ќе успеат. Откривањето на LCC во 2012 година беше голем чекор напред, бидејќи тоа беше првиот ензим кој успеа да ја разгради пластиката.
Тие откриле дека ензимот не прави разлика помеѓу природни и синтетички полимери. Наместо тоа, тој ја препозна ПЕТ пластиката како природна супстанција и ја јадеше исто како природен полимер.
Подобрување на постоечката технологија
Од откривањето на LCC, научниците како Zonendecker бараат нови ензими кои јадат ПЕТ во природата. LCC е ефикасен, но има ограничувања, бидејќи се уште се потребни денови за да се развие пластика, а реакциите мора да се одвиваат на многу високи температури.
Други научници и истражувачи се обидуваат да откријат како LCC може да биде поефективен. Ова во моментов го прави Carbios во Франција, која ги прави ензимите LCC за да бидат побрзи и поефикасни. Истражувачите од Универзитетот во Тексас во Остин неодамна користеа вештачка интелигенција за да направат протеин кој јаде ПЕТ за 24 часа.
Ваквите истражувања се засноваат на работи кои се познати, каде што научниците само го подобруваат она што е веќе откриено.
Иако овој тип на инженерство ќе биде неопходен додека истражувачите се обидуваат да создадат оптимален ензим за разградување на ПЕТ, работата на Зонендекер покажува дека ова е само врвот на ледениот брег во однос на потенцијалот на ензимите што се појавуваат во природата.
Научниците веруваат дека сè уште не е постигнат максимумот што може да се направи со овие ензими во однос на распаѓањето на ПЕТ пластиката.
Нов метод на распаѓање за неколку години
Новиот ензим на Zonendecker исто така има ограничувања. Иако може да ја скрши пластичната амбалажа, сепак не може да ги разбие шишињата. ПЕТ пластиката од која се направени овие шишиња е растегната и затоа дополнително хемиски модифицирана на начин кој се разликува од обичната пластична амбалажа.
Неговиот тим веќе смислил метод за ослабување на ПЕТ пластиката пред да се примени ензим на неа, но тој експеримент се уште е во тек.
Zonendeker верува дека технологијата што користи PHL7 за разложување на ПЕТ пластика во голем обем би можела да биде готова за околу четири години, што би било добра вест кога станува збор за напорите за заштита на животната средина и намалување на пластичниот отпад.
Свет
(ВИДЕО) Страшна несреќа во САД, автомобил падна од мост

Во Сакраменто, Калифорнија, автомобил падна од надвозник на автопат. За чудо, и покрај тоа што се превртел и слетал на покривот, возачот преживеал и е во стабилна состојба.
– „Сè се случи како во забавена снимка. „Го видов автомобилот како паѓа и само се обидував што побезболно да ја поминам целата ситуација“, изјави за американските медиуми Кајман Јунг, возачот чија камера го сними ова.
Можеби најстрашниот момент, покрај самата несреќа, беше кога возач на Honda Civic за влакно избегна катастрофа.
„Мило ми е што се испадна најдобро што е можно. „Тој автомобил можеше да слета на секого, додаде Јунг. Двајцата возачи од мојата лева страна беа многу поблиску до него. Тие треба да се чувствуваат како да добиле на лотарија“, рече тој.
Извор: vesti-online.com
Свет
Научниците предупредуваат: Глобалното топење на глечерите се забрзува

Глечерите низ светот се топат со алармантна брзина, при што годишно се губат околу 273 милијарди тони мраз – еквивалентно на потрошувачката на вода на светската популација во текот на 30 години, предупредуваат научниците.
Во нова студија, истражувачите утврдиле дека топењето значително се забрзало во последната деценија. Според податоците, загубата на мраз во периодот од 2012 до 2023 година била за 36% поголема отколку во периодот од 2000 до 2011 година.
Шокантни податоци и неизбежни последици
Наодите, иако загрижувачки, не се изненадување – глобалните температури продолжуваат да растат како резултат на зголемените емисии на стакленички гасови. Професорот Мајкл Земп од Универзитетот во Цирих, коавтор на студијата објавена во списанието Nature, вели дека глечерите веќе изгубиле околу 5% од својот волумен од почетокот на векот.
Разликите по региони се значителни: додека загубата на мраз на Антарктикот изнесува околу 2%, глечерите во европските Алпи загубиле дури 40% од својот волумен. Помалите глечери се топат најбрзо, а многу од нив нема да го преживеат овој век.
Подигање на нивото на морето и ризик од поплави
Глечерите се вториот најголем фактор за покачување на нивото на морето, веднаш по термичката експанзија на океаните. Од 2000 година досега, нивото на морето се зголемило за речиси два сантиметри поради топењето на глечерите, што значи дека дополнителни четири милиони луѓе во крајбрежните региони стануваат ранливи на поплави.
Истражувањето покажува дека загубата на глечерите во иднина ќе биде дури и побрза отколку што се предвидуваше во последниот извештај на Меѓувладината група за климатски промени на ОН (IPCC). Тоа значи дека до крајот на векот можеме да очекуваме повисоко покачување на нивото на морето отколку што се проценуваше досега.
Глечерите – индикатор за иднината на планетата
Покрај тоа што го подигаат нивото на морето, глечерите се витален извор на слатка вода за многу региони, особено во Централна Азија и Андите. Нивното исчезнување ќе има сериозни последици врз водоснабдувањето и екосистемите.
Според професорот Мартин Зигерт од Универзитетот во Ексетер, кој не учествувал во студијата, загубата на глечерите е особено загрижувачка бидејќи укажува на тоа како масивните ледени плочи на Антарктикот и Гренланд би можеле да реагираат на глобалното затоплување.
„Ледените плочи денес губат маса шест пати побрзо отколку пред 30 години. Кога тие почнуваат да се топат, не зборуваме повеќе за сантиметри, туку за метри покачување на нивото на морето“, вели Зигерт.
Стратегија за преживување: Итна потреба од намалување на емисиите
Според Обединетите нации, заштитата на глечерите е „стратегија за преживување“ за планетата. Решението е јасно – неопходно е драстично намалување на емисиите на стакленички гасови.
„Секоја десетинка степен затоплување што ќе ја спречиме, ни заштедува пари, ни спасува животи и ни ги намалува проблемите“, заклучува Земп.
Заклучок
Глобалното топење на глечерите е алармантен знак за климатските промени и нивното влијание врз светот. Без брзи и ефикасни мерки за намалување на емисиите на штетни гасови, последиците ќе бидат сè потешки – од зголемени поплави до недостиг на слатка вода.
Извор: N1Info
Свет
„ADAS“ минатата година измери 859,000 километри сообраќаен метеж во Германија

Германскиот ADAC минатата година објави статистика за сообраќајниот метеж на автопатите. Накратко, ситуацијата е катастрофална. А некои би сакале да се укине самиот месечен билет за јавен превоз кој е речиси единствената алтернатива на автомобилот.
Звучи парадоксално што во Германија, каде вкупната должина на автопатската мрежа е околу 13.200 километри, германскиот автомобилски клуб ADAC измери 859.000 километри метеж во 2024 година – повеќе од 21 пати низ целиот свет долж Екваторот. Но, во земја каде што автопатите некогаш беа синоним за одличен патен сообраќај, ова е тажен факт денес. И збирот од 516.000 прекини, колку што беа забележани минатата година. Вкупната должина на застојот е дури малку пократка отколку во 2023 година, но имаше уште 2.000 прекини и тие вкупно траеја подолго – 448.000 часа. Значи повеќе од 50 години лазење низ стагнација.
За професионалните возачи, Германија стана стапица, вели Свен Кравинкел, сопственик на семејна компанија за камиони од Елсдорф. Ова не само што ги чини возачите нерви, туку и го чини сопственикот на компанијата: камион што е закочен не заработува пари, а платата на возачот оди кај нив. Крачвинкел тврди дека надвор од Германија не е ни приближно толку лошо: во Шпанија или Франција тој проценува дека камионот ќе помине околу 850 километри за еден работен ден, а во Германија ќе има среќа ако успее да помине 500.
Компанијата Елсдорф е во Северна Рајна-Вестфалија. Тоа не е само најнаселената германска покраина, туку според статистиката на ADAC, таа е убедливо најлоша за возачите. Тоа претставува една третина од сообраќајниот метеж во Германија, иако сочинува само 17 отсто од автопатиштата во земјата. Низ оваа провинција не поминува само домашен транспорт, туку и транспорт од исток кон запад на Европа, од север кон југ. Поради толку густ сообраќај, патиштата во таа покраина мора постојано да се реновираат, а тоа изнесува две третини од работите на патиштата!
Крачвинкел го потврдува ова: „Можете да се движите низ Келн, на пример, доцна навечер или навечер, ако сакате да избегнете гужви“. Мораме да планираме за сето тоа, бидејќи за нас сето тоа се трошоците за Баварија (17 проценти) и Баден-Виртемберг (9 проценти) по бројот на прекини. Но, и во однос на вкупната должина на одложувањата (31,5 проценти) и времето поминато во одложувања (34,6 проценти), Северна Рајна-Вестфалија е неприкосновен крал на ужасите на германските автопати.
Соборен е уште еден рекорд од 2023 година: тогаш најдолгиот сообраќаен метеж беше долг „само“ педесет километри, а минатата година имаше еден од над 70 километри. И нема совет за возачите, особено за време на празниците. Апсолутно најлошо е во пресрет на долгите викенди, како што е минатогодишниот петок пред Педесетница на 17 мај (2.500 часа застој на околу 5.200 километри). Инаку, малку полоши денови обично се среда и четврток.
Германскиот ADAC инсистира на тоа дека многу одложувања, особено оние поради работи на патиштата, може донекаде да се ублажат со подобро планирање и побрза работа: на тендерите главниот критериум е редовно цената, а не колку долго ќе трае работата. ADAC, исто така, се приклучи на гласните критики на плановите, првенствено на германските демохристијани (CDU/CSU), за укинување на „Deutschlandticket“, месечен билет за градски и меѓуградски или регионален, воз, автобус и трамвај низ Германија, пренесува Дојче Веле.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (21 февруари)
-
Хороскоп21 час
Хороскоп за сабота (22 февруари)
-
Култура2 дена
Три децении монашко служење и духовно татковство на Епископ Партениј, Игумен Бигорски
-
Македонија23 часа
Кај Демир Капија – Смоквица до крај на месец мај ќе има измена на сообраќај, односно целосно затворање на „Тунел Т2“
-
Временска прогноза3 часа
Студот ќе попушти, ќе имаме магла и услови за слаби врнежи од дожд и од снег следната седмица!
-
Македонија5 часа
Во водите на охридско езеро минувачи забележале неексплодирана бомба
-
Магазин1 ден
Како да ја зачувате батеријата на телефонот: Четири клучни совети
-
Мобилни уреди3 часа
Крај на една ера, „Apple“ ја прекина една од најпрепознатливите функции на „iPhone“ по 18 години