На денешен ден
Рубрика: На денешен ден – 12 март

641.- Кинеската принцеза Вен Ченг се омажила за владетелот на Тибет, врз основа на која Кина подоцна побарала суверенитет над тој јужен планински регион.
1507.- Чезаре Борџија, италијански авантурист, политичар и кардинал, загинал во битка со бунтовниците во Навара. Синот на папата Александар VI му служел на Макијавели како модел на политички цинизам и се верува дека начинот на владеење на Борџија го инспирирал да го напише „Владетелот“.
1537.- Турците ја зазеле далматинската тврдина Клис, која долго време се спротивставувала на турскиот напад од Босна. Во битката загинал и легендарниот капетан на Сењ и принц на Клис, Петар Кружиќ. Истата година, Турците го основале Санџакот на Клис, кој ја опфаќал целата далматинска заднина и дел од Босна.
1832.- Роден е англискиот капетан Чарлс Канингем Бојкотирам, против кого во 1880 година, додека раководел со англиското газдарство во Ирска, бил применет ненасилен отпор со одбивање да соработува. Овој облик на отпор подоцна го добил неговото име – бојкот.
1848.- Во Виена избувнаа големи студентски демонстрации против апсолутистичкиот режим на канцеларот Клеменс Метерних (Метерних), што беше почеток на револуцијата што ги потресе темелите на Австрија и доведе до колапс на апсолутизмот на Метерних.
1854.- Велика Британија и Франција склучија сојуз со Отоманската империја против Русија во Кримската војна.
1856.- Роден е Степа Степановиќ, еден од најистакнатите српски војсководци во двете балкански војни и во Првата светска војна. Генералски чин добил во 1907 година, од 1908 година бил министер на војската, а по победата во Цер во август 1914 година бил унапреден во чин војвода. Тој го изврши пробивот на Солунскиот фронт и ја разби бугарската одбрана во Првата светска војна, што придонесе за капитулација на Бугарија во септември 1918 година.
1868.- Укината е забраната за правопис на Вук Стефановиќ Караџиќ и е дозволена неговата употреба. Одлуката за ова е донесена врз основа на одлуката на принцот Михаило Обреновиќ, министерот за образование Димитрије Црнобарац, доктор на науки од Виена и Париз. Забраната беше укината четири години по смртта на Караџиќ.
1880.- Роден е српскиот писател Владислав Петковиќ Дис, заедно со Сима Пандуровиќ и Милан Ракиќ, најважниот поет на српскиот модернизам од почетокот на 20 век. Враќајќи се од Франција во 1917 година, каде што избегал за време на Првата светска војна, Дис се удавил кај Крф кога германска подморница го торпедирала бродот на кој се наоѓал. Објавил две стихозбирки „Удавени души“ и „Го чекаме царот“.
1881.- Роден е турскиот државник Мустафа Кемал, познат како Ататурк, првиот претседател на Турција. Под негово водство, во 1922 година, беше соборен последниот султан Мухамед Шести, а во 1923 година беше прогласена република. Спроведе значајни реформи кои беа темел за создавање на модерна европска држава.
1907.- Најмалку 118 лица загинаа во експлозијата на воениот брод „Јена“ во француското пристаниште Тулон.
1925.- Умре кинескиот револуционер и државник Сун Јат Сен (Јат), татко на модерна Кина и нејзин прв претседател (1911-1212). Во 1894 година ја водел борбата за соборување на монархијата, а во 1905 година ја основал Федералната лига, од која во 1912 година произлегла партијата Куоминтанг. По неговата смрт, раководството на Куоминтанг го презеде десното крило на партијата предводена од Чианг Каи Шек.
1938.- Предводени од Адолф Хитлер, германските трупи влегоа во Австрија, припојувајќи ја таа земја кон Третиот рајх.
1947.- Американскиот претседател Хари Труман (Хари) во Конгресот ја прогласи доктрината за помош на земјите загрозени од комунизмот („Доктрина Труман“). Првите средства беа дадени на Грција и Турција.
1964.- Умре српскиот сликар Јован Бијелиќ, член на Српската академија на науките, еден од најзначајните српски и југословенски уметници во 20 век. Од 1919 до 1925 година е сценограф на Народниот театар во Белград, а се истакнал и како педагог („Портрет на девојче“, „Бањачка“, „Јајца“, „Ќерката на уметникот“, „Двор“).
1966.- Индонезискиот парламент му ги одзеде сите позиции на Ахмед Сукарно, вклучително и функцијата претседател на Републиката, а генералот Сухарто стана вршител на должноста шеф на државата.
1971.- Премиерот Хафез ал-Асад (Асад) на референдум беше избран за претседател на Сирија.
1978.- Левичарските партии освоија апсолутно мнозинство во првиот круг од парламентарните избори за прв пат во историјата на Франција.
1984.- Во Велика Британија започна генералниот штрајк на рударите.
1993.- Во серија експлозии на 13 поставени бомби во индискиот град Бомбај (Мумбаи), загинаа најмалку 200 луѓе, а 1.100 беа повредени.
1999.- Полска, Чешка и Унгарија станаа членки на НАТО пактот. Тие беа првите земји од поранешниот Варшавски пакт што се приклучија на НАТО.
1999.- Умре Јехуди Менухин, еден од најголемите виолинисти на 20 век. Почнал да свири на петгодишна возраст, а светска слава стекнал на седум години, кога на концерт во Сан Франциско го свирел концертот за виолина на Менделсон. Во 1963 година го основал училиштето Јехуди Менухин за музички надарени деца.
2001.- Со посредство на меѓународната заедница, претставниците на српската влада и бунтовничките Албанци во јужна Србија потпишаа договор за прекин на огнот.
2002.- На предлог на САД, Советот за безбедност на ОН усвои резолуција во која за прв пат Палестина се споменува како посебна држава, покрај Израел.
2003.- Премиерот на Србија и лидер на Демократската партија (ДС), Зоран Ѓинѓиќ, беше убиен во обид за атентат во Белград, пред седиштето на Владата. Тој беше првиот демократски премиер на Србија. За време на неговиот мандат беа укинати санкциите воведени за време на режимот на Слободан Милошевиќ, започна процесот на демократизација на општеството и основните економски и социјални реформи, а Србија се отвори кон светот.
2009.- Американскиот финансиски шпекулант Бернард Медоф (73) пред Сојузниот суд на Менхетен призна дека е автор на најголемата финансиска измама во историјата, со која ги оштетил клиентите на неговата „понзи шема“, инвестициски еквивалент на пирамидални заштеди, за дури 65 милијарди долари. Медоф беше осуден на 150 години затвор.
2015.- Почина Теренс Дејвид Џон „Тери“ Прачет, британски писател еден од најпознатите во областа на фантазијата, кој светска слава стекна со серијалот романи за Дисксветот.
2017 – Јужнокорејската претседателка Парк Геун беше сменета откако Уставниот суд донесе одлука за нејзино отповикување поради корупциски скандал.
2021 – Американскиот град Минеаполис плати 27 милиони долари на семејството на Афроамериканецот Џорџ Флојд, кој беше убиен при неговото апсење, за да се откаже од тужбата. Флојд беше прогласен за мртов на 25 мај минатата година, откако бел полицаец, Дерек Шовин, го притискаше неговото колено на вратот 8 минути и 46 секунди.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 3 јуни

На денешен ден 3 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
Политика и војни
1808 – Роден е Џеферсон Дејвис, претседателот на Конфедерацијата во американската Граѓанска војна.
1818 – Британија ја завршува последната војна против Маратите, зацврстувајќи ја својата контрола над Индија.
1940 – Завршува евакуацијата од Денкерк, еден од најважните настани во Втората светска војна.
1999 – Слободан Милошевиќ го прифаќа мировниот план за Косово, што доведува до прекин на НАТО-бомбардирањата.
Култура и уметност
1875 – Умира Жорж Бизе, автор на операта Кармен.
1899 – Умира Јохан Штраус Младиот, познат по валцерите и оперетите.
1924 – Умира Франц Кафка, чија литература имаше длабоко влијание во 20 век.
1926 – Роден Ален Гинсберг, битнички поет, автор на Howl.
2009 – Почина Коко Тејлор, „кралицата на блузот“.
2016 – Почина Мухамед Али, шампион во бокс и симбол на борбата за човекови права.
Наука и технологија
1965 – Едвард Вајт станува првиот Американец што „прошетал“ во вселената.
1973 – Совјетскиот авион Туполев 144 се урива за време на аеромитинг.
Социјални и политички движења
1968 – Почеток на студентските протести во Југославија, првиот сериозен бран на отпор кон комунистичкиот систем.
2020 – Се формира новата косовска влада предводена од Авдулах Хоти.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (26 мај)

На денешен ден 26 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
📜 Античко и средновековно време
-
604 г. – Починал Свети Августин, првиот надбискуп на Кентербери, испратен од Папата Григориј I во Англија со мисија да го прошири христијанството.
-
735 г. – Умрел Свети Беде, англиски монах и историчар, автор на “Црковна историја на англискиот народ”.
-
1521 г. – Император Карло V го издал Вормскиот едикт, со кој Мартин Лутер и неговите следбеници биле прогласени за еретици и прогонети.
🕌 Историја на Азија
-
1659 г. – Ауранџеб, индискиот Могол, станал цар по насилно преземање на тронот од својот татко и браќа.
👑 Европска политика и култура
-
1805 г. – Наполеон Бонапарта бил крунисан за крал на Италија во Миланската катедрала.
-
1822 г. – Роден Едмон Гонкур, француски писател. По неговата смрт е основана Академијата Гонкур, која ја доделува престижната книжевна награда „Гонкур“.
-
1851 г. – Во Лондон започнал првиот меѓународен шаховски турнир. Победил Адолф Андерсен.
-
1868 г. – Последно јавно погубување во Англија – Мајкл Барет бил обесен.
-
1876 г. – Починал Франтишек Палацки, еден од најзначајните чешки историчари и политичари.
-
1896 г. – Николај II бил крунисан за последниот цар на Руското Царство.
⚔️ 20 век – војни и политики
-
1912 г. – Роден Јанош Кадар, лидер на комунистичка Унгарија.
-
1942 г. – Потпишан британско-советски договор за соработка во Втората светска војна.
-
1955 г. – Никита Хрушчов ја посетил Југославија; потпишана Белградска декларација – нормализација на односите.
-
1966 г. – Британска Гвајана станала независна држава.
-
1972 г. – Потпишан SALT 1 договорот (ограничување на нуклеарно оружје) меѓу СССР и САД.
-
1976 г. – Починал германскиот филозоф Мартин Хајдегер, автор на „Битието и времето“.
-
1978 г. – Починала балерината Тамара Карсавина, икона на Рускиот балет.
-
1991 г. – Звијад Гамсахурдија е избран за претседател на Грузија.
-
1991 г. – Авион од компанијата на Ники Лауда се урнал во Тајланд – загинале 223 лица.
-
1997 г. – Австралискиот премиер се извинил на Абориџините за асимилаторските политики.
-
1998 г. – Србија усвоила спорен Закон за универзитетите, предизвикувајќи масовни протести.
-
2001 г. – Организацијата на африканско единство (ОАЕ) е заменета со Африканска унија.
-
2002 г. – Роман Полански ја освоил Златната палма за филмот „Пијанистот“.
-
2003 г. – Укрински авион се урнал кај Трабзон, Турција – загинале 75 луѓе, вкл. 62 шпански мировници.
-
2004 г. – Потпишан договор за поделба на власта во Судан.
-
2008 г. – Починал Сидни Полак, познат холивудски режисер, добитник на Оскар за „Мојата Африка“.
-
2011 г. – Уапсен Ратко Младиќ, обвинет за геноцид во Босна.
-
2013 г. – Во Опленац погребани посмртните останки на југословенскиот крал Петар II и членовите на неговото семејство.
-
2014 г. – Белгискиот премиер Елио ди Рупо поднел оставка по изборите.
-
2017 г. – Поплави и лизгања на земјиште во Шри Ланка усмртиле 200 луѓе.
-
2019 г. – На изборите за Европскиот парламент, традиционалните партии го задржале мнозинството.
-
2023 г. – Напнатости во северно Косово, со судири меѓу Срби и косовската полиција, поради влез на албански градоначалници во општински згради.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (24 мај)

На денешен ден 24 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
🪐 Наука и технологија
-
1543 – Почина Николај Коперник, полски астроном кој ја воведе хелиоцентричната теорија. Со делото „De revolutionibus orbium coelestium“ постави темели за модерната астрономија.
-
1544 – Роден Вилијам Гилберт, кој ја постави теоријата за магнетната природа на Земјата.
-
1686 – Роден Габриел Фаренхајт, кој го измисли живиниот термометар и ја воведе Фаренхајтовата скала.
-
1844 – Самуел Морс ја испрати првата телеграфска порака: „What hath God wrought?“
⚔️ Историски и политички настани
-
1822 – Битката кај Пичинча, победа на Антонио Хозе де Сукре против Шпанците – Еквадор добива независност.
-
1941 – Германскиот боен брод Бизмарк го потопува британскиот Худ – еден од најтешките загуби за британската морнарица во Втората светска војна.
-
1993 – Еритреја стекнува независност од Етиопија по три децении војна.
-
2002 – Потпишан е договор меѓу САД и Русија за големо намалување на нуклеарниот арсенал.
👑 Личности
-
1819 – Родена кралица Викторија, под чија власт Британската империја доживеала најголем подем.
-
1899 – Роден Бранислав Којиќ, еден од основоположниците на модерната српска архитектура.
-
1941 – Роден е Боб Дилан, легендарен музичар и поет, добитник на Нобелова награда за литература.
-
2015 – Почина Џон Неш, математичар познат по теоријата на игри, чие животно дело е прикажано во филмот A Beautiful Mind.
🧱 Културни и социјални настани
-
1883 – Отворен е Бруклинскиот мост, еден од најпознатите мостови во светот.
-
1926 – Отворена е Универзитетската библиотека во Белград, прва специјално изградена зграда за библиотека во Србија.
-
1974 – Почина Дјук Елингтон, еден од највлијателните џез музичари на 20 век.
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за вторник (3 јуни)
-
Хороскоп14 часа
Хороскоп за среда (4 јуни)
-
Временска прогноза5 часа
Попоски апелира за локална дестабилизација со пороен дожд, ова се информациите
-
Македонија2 дена
Малолетници вчера биле тешко повредени откако паднале од мотор, апел за големо внимание!
-
Спорт2 дена
Хамилтон се искритикува себеси по трката во Шпанија, по завршувањето на шесто место
-
Македонија22 часа
МВР изрече кривична пријава за злоупотреба на службената положба и овластување и злоупотреба на постапката за јавен повик, доделување на договор за јавна набавка или јавно-приватно партнерство
-
Македонија22 часа
(ФОТО) СВР Охрид одржа работилници на тема „Безбедност и правила за децата во сообраќајот“ со ученици од второ и трето одделение на основни училишта
-
На денешен ден22 часа
Времеплов: На денешен ден – 3 јуни