На денешен ден
Рубрика: На денешен ден (15 јануари)
1535.- Англискиот крал Хенри VIII ја презеде врховната власт над црквата според повелбата претходно усвоена од англискиот парламент (Акт за надмоќ).
1559.- Елизабет Тудор, ќерка на Хенри VIII и Болејн, е крунисана во Вестминстерската катедрала во Лондон како Елизабета I, една од најважните владетели во англиската историја. Таа се искачи на тронот по смртта на кралицата Марија I.
1582.- Полска и Русија со посредство на папата Григориј XIII потпишаа мировен договор со кој Русија го загуби пристапот до Балтичкото Море.
1804.- Јаничарските старешини, дахиите, кои во 1801 година ја узурпирале власта во белградскиот пашалук, го започнале „колењето на кнезовите“ во обид да го спречат бунтот на српскиот народ. Тие со измама заробија и погубија околу 70 од најистакнатите српски кнезови, истакнати луѓе и свештенство, меѓу кои и Алекса Ненадовиќ, Илија Бирчанин, Хаџи-Руви и Хаџи-Џеро. Овој трагичен настан го забрза избувнувањето на Првото српско востание.
1906.- Роден е грчкиот бродосопственик Аристотел Оназис, еден од првите бродари во светот кој почнал да гради танкери за нафта, на кои собрал огромно богатство. Тој е познат и по долгогодишната љубовна врска со познатата оперска пејачка Марија Калас и по бракот со Жаклин Кенеди, вдовицата на поранешниот американски претседател Џон Кенеди, кој беше убиен во Далас во 1963 година.
1908.- Роден е Едвард Телер, американски физичар со унгарско потекло. Работел во атомската лабораторија во Лос Аламос и се смета за пронаоѓач на американската хидрогенска бомба.
1910.- Француско Конго стана дел од француската Екваторијална Африка.
1912.- За време на италијанско-турската војна (1911-1912), за првпат од авион се фрлени пропагандни летоци.
1918.- Роден е Гамал Абдел Насер, претседател на Египет од 1956 година до неговата смрт во 1970 година, основач на модерен Египет и еден од основачите на Движењето на неврзаните. Тој беше еден од водачите на заговорната организација „Слободни офицери“ и иницијатор на државниот удар во јули 1952 година со кој беше соборен кралот Фарук I (Фарук). Тој ја национализира Суецката компанија во 1956 година.
1919.- Германските водачи Роза Луксембург и Карл Либкнехт беа убиени во Берлин по неуспешното востание.
1929.- Роден е американскиот баптистички свештеник Мартин Лутер, активист за граѓански права. Во борбата за еднаквост на црнците во Соединетите Држави, тој ги користеше методите на Ганди на ненасилство и граѓанска непослушност. Убиен е на 4 април 1968 година во Мемфис, во пресрет на промоцијата „Кампања на сиромашните“, која ја започна на почетокот на истата година. Добитник е на Нобеловата награда за мир во 1964 година.
1943.- Американските трупи ги турнаа Јапонците од пацифичкиот остров Гвадалканал за време на Втората светска војна, со што го запреа нивното напредување кон Австралија.
1971.- Претседателите на Египет и Президиумот на Врховниот Совет на СССР, Анвар ел Садат и Николај Подгорни ја отворија браната Асуа на Нил. Работите на тој капитален објект на хидроенергетскиот и мелиоративниот систем траеја 11 години.
1973.- Израелскиот премиер Голда Меир разговараше со папата Павле VI во Ватикан, кој рече дека го поддржува меѓународниот статус на Ерусалим. Тоа беше прва средба на премиер на една еврејска држава со поглаварот на Римокатоличката црква.
1992.- Европската унија ги призна поранешните југословенски републики Словенија и Хрватска како независни држави.
1993.- Наредена е американска поморска блокада на Хаити, велејќи дека бранот бегалци од земјата може да доведе до „масовна загуба на животи на море“.
1998.- Инаугурацијата на Мило Ѓукановиќ како црногорски претседател предизвика насилни протести на приврзаниците на поранешниот претседател Момир Булатовиќ, водач на струјата Промилошевиќ во Црна Гора. Настанот означи сериозен раскол во владејачката номенклатура на Југославија. Претседателот на СР Југославија, Слободан Милошевиќ, никогаш не ја призна победата на Ѓукановиќ, која ја доведе сојузната држава во состојба на провизоризам, која опстојуваше откако Милошевиќ ја напушти функцијата во октомври 2000 година.
1999.- Во селото Рачак во Косово беа пронајдени телата на 45 Албанци, а српските безбедносни сили беа обвинети за нивно убиство. Иако експертизата на финските патолози ангажирани од Европската унија не докажа дека станува збор за масакр на цивили, овој настан имаше одлучувачко влијание врз одлуката за бомбардирање на Југославија во 1999 година од страна на НАТО.
2000.- Жељко Ражнатовиќ Аркан, водач на паравоените единици во војните во поранешна Југославија и водач на Српската партија за единство, е убиен во хотелот Интерконтинентал во Белград. Ражнатовиќ беше обвинет пред Меѓународниот кривичен трибунал за поранешна Југославија (МКТЈ) во Хаг.
2001 – Сенатот на Камбоџа усвои закон за основање на трибунал составен од камбоџански и меѓународни судии за да им се суди на водачите на Црвените Кмери за злосторства извршени за време на нивното владеење од 1975 до 1979 година, кога околу 1,7 милиони Камбоџанци умреле од глад, болест или убиства.
2001.- Умре Лео Маркс, главен криптограф на британските специјални сили за време на Втората светска војна, кој ги спаси животите на многу тајни агенти со подобрување на безбедноста на воените шифри.
2002.- Хрватите одбележаа 10 години од меѓународното признавање на независноста на нивната земја, изразувајќи жалење за крвопролевањето за време на војните во 1990-тите, но и убедување дека со право се отцепиле од Југославија.
2004.- Банкнотите со ликот на поранешниот ирачки претседател Садам Хусеин престанаа да се користат како платежно средство во Ирак. Новата официјална валута во таа земја стана американскиот долар.
2006.- Умре кувајтскиот емир Шеик Џабер Ал Сабах. За нов шеф на државата е назначен престолонаследникот шеикот Саад Ал Абдула Ал Сабах.
2006 – Д-р Мишел Бачелет, социјалист и поранешен политички затвореник, победи на претседателските избори во Чиле и стана првиот претседател на земјата.
2010.- Умре американскиот фотограф Денис Сток, познат по фотографиите на холивудските ѕвезди и џез музичари. Серијата фотографии на легендарниот актер Џејмс Дин е едно од неговите најпознати дела.
2011.- Умре Сузана Јорк, британска актерка и една од најпознатите ѕвезди од 1960-тите. Таа стекна меѓународна слава глумејќи во голем број класични филмови како „Човек на сите времиња“ и „Коњите убиваат, не убиваат“.
2019 година – Меѓународниот кривичен суд во Хаг го ослободи поранешниот претседател на Брегот на Слоновата Коска, Лоран Гбагбо од обвиненијата за злосторства против човештвото и нареди негово ослободување.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
-
Магазин2 денаПорака од возач на Брза Помош, почит за сите возачи, наши спасители!
-
Кичево1 денЦУК со известување за изминатото деноноќие, во Кичево побарана била општинска интервенција во делот на ул. „Прилепска“
-
Хороскоп2 денаХороскоп за четврток (20 ноември)
-
Кичево2 дена„Македонски Завет“ организира хуманитарен концерт во НУЦК „Кочо Рацин“ со културно уметнички друштва и естрадни уметници од Кичево
-
Хороскоп15 часаХороскоп за петок (21 ноември)
-
Без категорија14 часаЖолта предупредувачка фаза поради најавените обилни врнежи од дожд и силниот ветер, локално процесите ќе бидат во форма на невреме
-
Македонија22 часаДржавниот пазарен инспекторат изврши инспекциски надзори во пет градови, затекнати биле низа неправилности кај 16 правни субјекти кои продавале тутунски производи
-
Македонија2 денаЈанев и Спироски во македонската делегација на регионалниот стратешки состанок во Тирана, организиран и поддржан од британските агенции за спроведување на закон
