Свет
Сè што треба да знаете за мисијата Artemis 1 која полетува денес

Како што веќе напишавме, Artemis 1 е пробен лет за новата ракета на NАSА Space Launch System (SLS) и вселенското летало Orion. Идејата е дека ако оваа и Artemis 2 (мисија со екипаж) бидат успешни, Artemis 3 во 2025 година треба да биде мисијата што повторно ќе испрати човек на Месечината по повеќе од 50 години.
Artemis 3 би требало да биде една од многуте мисии кои НАСА ги подготвува и кои би требало да ни помогнат да разбереме повеќе за природниот сателит на нашата планета.
Кога се лансира Artemis 1 и како можете да го гледате?
Подигнувањето на Artemis 1 е закажано за 14:33 часот по наше време и ракетата ќе полета од вселенскиот центар Кенеди. Лансирањето може да се гледа преку официјалниот пренос на YouTube подолу.
Доколку лансирањето биде откажано поради некоја причина, НАСА има уште два закажани датуми: 2 и 5 септември.
Што е Артемида?
Artemis е програма на NASA за посета на Месечината во 21 век. Artemis ќе вклучи серија прелетувања на Месечината без екипаж, а потоа со екипаж, што ќе кулминира со првото човечко слетување на Месечината во 2025 година. NASA потоа планира мисии со екипаж на површината на Месечината еднаш годишно до крајот на деценијата, градејќи вселенска станица во лунарната орбита и база на лунарниот Јужен Пол каде астронаутите ќе ги тестираат технологиите и вештините неопходни за долгорочната мисија на НАСА. цел – мисија со екипаж на Марс во раните 2040-ти.
Што е SLS?
Системот за вселенско лансирање на НАСА е најголемата ракета што е конструирана по ракетата Saturn V наменета за програмата Apollo. Во својата сегашна конфигурација позната како Blok 1, SLS се состои од течен погон на јадрото на водород-кислород со два цврсти ракетни засилувачи поставени на страните што потсетуваат на вселенскиот шатл, кои заедно се способни да произведат 15% поголем потисок од Saturn V. Доколку биде успешно лансирана денес, SLS ќе биде најмоќната ракета досега. Заедно со вселенското летало Orion на врвот, SLS е висок точно 98 метри и може да подигне повеќе од 90 тони во ниската орбита на Земјата. Заедно со горната етапа SLS Block 1, позната како Cryogenic Propulsion Transition Stage, системот за лансирање може да испорача 27 тони носивост до Месечината.
Што е Orion?
Орион е вселенското летало Локхид-Мартин избрано од НАСА за враќање на астронаутите на Месечината за програмата Artemis. На многу начини, наликува на вселенската капсула Apollo од 1960-тите и 70-тите, но е малку попространа – може да собере четири астронаути, во споредба со тројцата што ги носеше Apollo – и има многу помодерна компјутерска и навигациска технологија.
Како капсулата Apollo, Orion носи топлински штит за да го забави преку триење при повторното влегување во атмосферата на Земјата, и ќе користи падобрани за да го забави пред да падне во Тихиот Океан.
Што е мисијата Artemis 1?
Artemis 1 е првиот пробен лет за SLS и Orion, и клучен тест за да се осигура дека сите системи за ракети и вселенски летала ќе функционираат правилно во вселената пред првите луѓе да се качат на Artemis II следната година. Artemis 1 е 42-дневна мисија во која SLS ќе го лансира Орион на Месечината. По прелетувањето кое ќе го однесе вселенското летало до 62 милји од површината на Месечината, Orion ќе влезе во широка орбита околу Месечината шест дена за да собира податоци за летот. Леталото ќе носи и три кукли кои ќе се користат за собирање податоци за тоа како летот може да влијае на телата и здравјето на астронаутите во мисиите Artemis 2 и 3.
Најважниот елемент на мисијата ќе дојде на крајот, кога Orion повторно ќе влезе во атмосферата на Земјата со брзина од 32 пати поголема од брзината на звукот и за прв пат ќе го стави својот топлински штит на тест. Според претставници на НАСА, тоа е приоритет број еден за мисијата.
„Ова е аблативен топлински штит и единствениот начин на кој можете да го тестирате е да го извадите и да го пуштите да влезе на 32 мах“, рече администраторот Нелсон за време на прес-конференцијата на 3 август. „Orion ќе се врати дома побрзо и пожешко од кое било вселенско летало досега“.
По успорувањето, падобраните на леталото Orion ќе го втурнат во водите на Тихиот Океан во близина на брегот на Долна Калифорнија со брзина од околу 30 километри на час.
Свет
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес

Во Киргистан денеска е регистриран земјотрес со јачина од 4,1 степени според Рихтеровата скала, информира Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Потресот бил лоциран на околу 12 километри југоисточно од главниот град Бишкек, на длабочина од приближно 12 километри.
Очевидци сведочат дека земјата се тресела околу две до три минути, пренесе ТАСС.
Досега нема информации за повредени лица или материјални оштетувања.
Свет
(ВИДЕО) „Ден на жалост“ во Португалија по страшната трагедија каде од шините излета жичара и одзеде најмалце 15 животи, неофицијално има и странци

Португалија денеска тагува по трагедијата што го потресе главниот град Лисабон, откако 15 лица ги загубија животите, а најмалку 18 завршија во болница по излетувањето од шините на историската жичница „Глорија“. Петмина од повредените се во критична состојба, соопштија службите за итни интервенции.
Несреќата се случила вчера околу 18 часот по локално време, на ридската траса која ја поврзува централниот плоштад Рестаурадорес со познатиот кварт Баиро Алто. Властите потврдија дека меѓу загинатите има и странски туристи, но нивната националност сè уште не е официјално објавена.
Градоначалникот на Лисабон, Карлос Моедас, по посетата на повредените во болница изјави дека градот минува низ „еден од најтешките моменти во поновата историја“. Претседателот Марсело Ребело де Соуза, пак, упати сочувство до семејствата и најави дека државата ќе ја утврди целосната одговорност за трагедијата.
#ALERTA Se descarriló el Funicular de Lisboa, el Elevador da Glória, que realiza un recorrido por la zona vieja; obligado al viajar a Portugal. Al menos 15 muertos y 18 heridos. Con mas de 100 años de historia, no le daba mantenimiento el municipio. Turistas, muchas víctimas pic.twitter.com/7ou9NYCppb
— Víctor Sánchez Baños (@vsanchezbanos) September 3, 2025
Истрагата за причините е во тек и во неа се вклучени повеќе институции – управувачката компанија „Карис“, Националниот орган за безбедност во сообраќајот и криминалната полиција. Од „Карис“ тврдат дека жичницата редовно била подложувана на инспекции, но очевидци изјавиле дека пред судирот со зграда на стрмната улица најверојатно дошло до дефект на сопирачките.
На снимки споделени на социјалните мрежи се гледа целосно превртено и оштетено возило во препознатливата жолта боја, а сведоци раскажуваат дека неколку патници биле извлечени од урнатините со помош на спасувачките екипи.
Жичницата „Глорија“, која работи веќе 140 години, е еден од симболите на Лисабон и претставува омилена атракција за туристите.
Трагедијата предизвика и меѓународни реакции. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и шпанскиот премиер Педро Санчез испратија пораки на поддршка и солидарност со португалскиот народ.
Свет
Гигантската ракета „Старшип“ на SpaceX во вторник навечер успешно го изведе својот десетти пробен лет

Колосот висок околу 120 метри тргна од космодромот „Старбејс“ во Тексас, заедно со новооснованиот град што расте околу него, точно во 19:30 часот по источна временска зона. Полетувањето беше поддржано од 33 „Раптор“ мотори на метан, а по приближно три минути лет беше извршено раздвојувањето на засилувачот и горниот степен.
При враќањето, бустерот „Суперхеви“ првпат изведе специјален маневар – наместо да слета со истите мотори, намерно ги исклучи и се префрли на резервните. Овој експеримент треба да им даде на инженерите увид во тоа како системот реагира при евентуален дефект. Маневарот се одвиваше како што беше планирано, а 75-метарскиот бустер прецизно заврши во Мексиканскиот Залив.
Горниот степен – исто така наречен „Старшип“ – стигна во орбитата и таму за првпат го отвори товарниот отсек, сличен на дозерка за „Пез“ бонбони, од каде беа ослободени осум тест сателити што имитираат маса на „Старлинк“. Тоа е демонстрација што SpaceX долго ја планираше, но не успеваше да ја реализира во претходните летови. Дополнително, еден „Раптор“ мотор беше повторно запален во вселенски услови, пред леталото да биде насочено кон Индискиот Океан, каде што по ударот се преврте и експлодираше.
За време на повторното влегување во атмосферата, надворешноста на леталото беше изложена на екстремни температури, што овозможи значајно тестирање на надградениот термички штит. Инженерите намерно отстранија дел од плочките и поставија нови метални и активнo ладени елементи, за да ја оценат издржливоста на обвивката.
Најголемото достигнување сепак беше тоа што „Старшип“ ја заврши целата мисија и се спушти во Индискиот Океан без губење на врската со контролниот центар – нешто што SpaceX го смета за клучна пресвртница во развојот на ракетата.
Извор: spaceflightnow.com
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за петок (12 септември)
-
Хороскоп18 часа
Хороскоп за сабота (13 септември)
-
Хроника1 ден
Комбе со работници паднало од експресниот пат Штип – Радовиш, неофицијално има жртви и повредени
-
Свет1 ден
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес
-
Скопје1 ден
СВР Скопје: Кривична пријава против двајца скопјани, одгледувале канабис во нивните дворови
-
Магазин1 ден
Промената што ја чекавме со години пристигна на Spotify
-
Lifestyle1 ден
Работи што генерацијата Z не сака да ги работи
-
Автомобили1 ден
BMW и Qualcomm развиваат систем за помош при управување „Snapdragon Ride Pilot“