Свет
Сè што треба да знаете за мисијата Artemis 1 која полетува денес

Како што веќе напишавме, Artemis 1 е пробен лет за новата ракета на NАSА Space Launch System (SLS) и вселенското летало Orion. Идејата е дека ако оваа и Artemis 2 (мисија со екипаж) бидат успешни, Artemis 3 во 2025 година треба да биде мисијата што повторно ќе испрати човек на Месечината по повеќе од 50 години.
Artemis 3 би требало да биде една од многуте мисии кои НАСА ги подготвува и кои би требало да ни помогнат да разбереме повеќе за природниот сателит на нашата планета.
Кога се лансира Artemis 1 и како можете да го гледате?
Подигнувањето на Artemis 1 е закажано за 14:33 часот по наше време и ракетата ќе полета од вселенскиот центар Кенеди. Лансирањето може да се гледа преку официјалниот пренос на YouTube подолу.
Доколку лансирањето биде откажано поради некоја причина, НАСА има уште два закажани датуми: 2 и 5 септември.
Што е Артемида?
Artemis е програма на NASA за посета на Месечината во 21 век. Artemis ќе вклучи серија прелетувања на Месечината без екипаж, а потоа со екипаж, што ќе кулминира со првото човечко слетување на Месечината во 2025 година. NASA потоа планира мисии со екипаж на површината на Месечината еднаш годишно до крајот на деценијата, градејќи вселенска станица во лунарната орбита и база на лунарниот Јужен Пол каде астронаутите ќе ги тестираат технологиите и вештините неопходни за долгорочната мисија на НАСА. цел – мисија со екипаж на Марс во раните 2040-ти.
Што е SLS?
Системот за вселенско лансирање на НАСА е најголемата ракета што е конструирана по ракетата Saturn V наменета за програмата Apollo. Во својата сегашна конфигурација позната како Blok 1, SLS се состои од течен погон на јадрото на водород-кислород со два цврсти ракетни засилувачи поставени на страните што потсетуваат на вселенскиот шатл, кои заедно се способни да произведат 15% поголем потисок од Saturn V. Доколку биде успешно лансирана денес, SLS ќе биде најмоќната ракета досега. Заедно со вселенското летало Orion на врвот, SLS е висок точно 98 метри и може да подигне повеќе од 90 тони во ниската орбита на Земјата. Заедно со горната етапа SLS Block 1, позната како Cryogenic Propulsion Transition Stage, системот за лансирање може да испорача 27 тони носивост до Месечината.
Што е Orion?
Орион е вселенското летало Локхид-Мартин избрано од НАСА за враќање на астронаутите на Месечината за програмата Artemis. На многу начини, наликува на вселенската капсула Apollo од 1960-тите и 70-тите, но е малку попространа – може да собере четири астронаути, во споредба со тројцата што ги носеше Apollo – и има многу помодерна компјутерска и навигациска технологија.
Како капсулата Apollo, Orion носи топлински штит за да го забави преку триење при повторното влегување во атмосферата на Земјата, и ќе користи падобрани за да го забави пред да падне во Тихиот Океан.
Што е мисијата Artemis 1?
Artemis 1 е првиот пробен лет за SLS и Orion, и клучен тест за да се осигура дека сите системи за ракети и вселенски летала ќе функционираат правилно во вселената пред првите луѓе да се качат на Artemis II следната година. Artemis 1 е 42-дневна мисија во која SLS ќе го лансира Орион на Месечината. По прелетувањето кое ќе го однесе вселенското летало до 62 милји од површината на Месечината, Orion ќе влезе во широка орбита околу Месечината шест дена за да собира податоци за летот. Леталото ќе носи и три кукли кои ќе се користат за собирање податоци за тоа како летот може да влијае на телата и здравјето на астронаутите во мисиите Artemis 2 и 3.
Најважниот елемент на мисијата ќе дојде на крајот, кога Orion повторно ќе влезе во атмосферата на Земјата со брзина од 32 пати поголема од брзината на звукот и за прв пат ќе го стави својот топлински штит на тест. Според претставници на НАСА, тоа е приоритет број еден за мисијата.
„Ова е аблативен топлински штит и единствениот начин на кој можете да го тестирате е да го извадите и да го пуштите да влезе на 32 мах“, рече администраторот Нелсон за време на прес-конференцијата на 3 август. „Orion ќе се врати дома побрзо и пожешко од кое било вселенско летало досега“.
По успорувањето, падобраните на леталото Orion ќе го втурнат во водите на Тихиот Океан во близина на брегот на Долна Калифорнија со брзина од околу 30 километри на час.
Свет
Најстариот активен американски астронаут Дон Петит се врати на Земјата од Меѓународната вселенска станица (ISS) на својот 70-ти роденден.

Вселенската капсула Сојуз МС-26, која ги превезуваше Петит и неговите руски колеги Алексеј Овчинин и Иван Вагнер, падна со падобран во степата на Казахстан денеска во 6:20 часот по локално време, пренесува „Би-Би-Си“.
Сепак, тој не е најстариот човек кој полетал во вселената, бидејќи тој рекорд го држи Џон Глен, кој учествувал во мисијата на НАСА во 1998 година на 77-годишна возраст.
Глен почина во 2016 година.
Астронаутите поминале 220 дена на ISS и за тоа време орбитирале околу Земјата 3.520 пати, објави американската вселенска агенција НАСА, наведувајќи дека ова е четврта мисија за Петит, кој досега поминал вкупно 590 дена во вселената.
LIVE: After a 220-day space mission, astronaut Don Pettit and two crewmates are landing on the steppes of Kazakhstan in their Soyuz spacecraft. Touchdown is scheduled for 9:20pm ET (0120 UTC April 20). https://t.co/boR9moEhsI
— NASA (@NASA) April 20, 2025
Петит, кој е роден во Орегон на 20 април 1955 година, ќе биде пренесен во Хјустон, Тексас, додека Овчинин и Вагнер ќе одат во главната руска база за обука на космонаути во Звјоздни Городок (Ѕвезден град) во близина на Москва.
Извор: 021.rs
Свет
Се родија Ромул и Рем: За прв пат оживеа изумрен вид
За прв пат во историјата, научниците успеаја да вратат во живот изумрен вид – страшниот волк (Aenocyon dirus), предатор кој исчезнал пред околу 12.500 години. Постигнувањето е дело на биотехнолошката компанија Colossal Biosciences од Далас, која го соопшти раѓањето на три младенчиња, создадени со античка ДНК, клонирање и технологија за уредување на гени.
Како изгледаат новите „стари“ волци?
-
-
Два од младенчињата добиле имиња Ромул и Рем, и се родени на 1 октомври 2024 година.
-
SOUND ON. You’re hearing the first howl of a dire wolf in over 10,000 years. Meet Romulus and Remus—the world’s first de-extinct animals, born on October 1, 2024.
The dire wolf has been extinct for over 10,000 years. These two wolves were brought back from extinction using… pic.twitter.com/wY4rdOVFRH
— Colossal Biosciences® (@colossal) April 7, 2025
-
Се работи за хибриден вид што изгледа како изумрениот страшен волк, но генетски се базира на сивиот волк, неговиот најблизок современ роднина.
-
Новите волци имаат пошироки глави, густо светло крзно и посилни вилици, слично на описите од фосилите на нивните праисториски претци.
Научен пробив
-
Генетичарите користеле ДНК од заб стар 13.000 години и череп стар 72.000 години, комбинирајќи ја со технологијата CRISPR за да создадат функционален геном.
-
Со CRISPR се отстранети одредени генски варијанти кај сивиот волк, а заменети со оние карактеристични за страшниот волк.
Нов дом под строга контрола
-
Тројцата волци се сместени на површина од 2.000 хектари, чиешто точно место не е откриено.
-
Областа е заштитена со ограда висока три метри, безбедносен персонал, дронови и надзорни камери.
Што значи ова за иднината?
-
„Оваа пресвртница е само првата од многуте кои докажуваат дека нашите технологии за ‘враќање на изумреното’ функционираат,“ изјави Бен Лам, ко-основач и извршен директор на Colossal.
-
Компанијата работи и на враќање на други изумрени видови, како мамути, со надеж дека ваквите проекти ќе помогнат и за обновување на екосистеми.
Извор: B92
Свет
Најпознатата интернет платформа „YouTube“ изрази сочувство за настраданите во Кочани, Македонија

Најпознатата интернет платформа „YouTube“ на сите корисници кои ќе пристапат од македонски IP адреси изразува сочувство за настраданите во страшната несреќа во Кочани. Пред се голем гест и почит за своите корисници.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (23 април)
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за четврток (24 април)
-
Магазин2 дена
В сабота на сцена традиционалниот Велигденски концерт на КУД „Рацин“
-
Култура2 дена
(ВИДЕО) Бигорски Манастир објави видео полно воскресенска радост
-
Кичево15 часа
Исполнети од радоста од Христовото Воскресение „Велигден“ бидете дел на Светол Источен Петок – „Балаклија“ во Манастир Пречиста кичевска – Христос Воскресе!
-
Кичево41 минута
Вчера во Кичево се одржа состанок на општинскиот кризен штаб за превенција и заштита од пожари на отворен простор
-
Автомобили2 дена
(ВИДЕО) „Mercedes-Benz“ наскоро надоградува „steer-by-wire“ технологија која не бара механичка врска помеѓу волан и предни тркала
-
Временска прогноза1 ден
Цела седмица честа појава на повремени врнежи од дожд, проследени со појава на грмежи