Изгорениците од сонце не се само моментално црвенило – тие се знак за длабоко оштетување на кожата. Под површината се случуваат сериозни процеси: воспаление, оштетување на ДНК и зголемен ризик од долгорочни здравствени последици, вклучувајќи и рак на кожа.

Што предизвикува изгореница?

Кога кожата е изложена на силно ултравиолетово (UV) зрачење, особено UVB-зраците, клетките во најгорниот слој (епидермис) доживуваат оштетување. Како реакција, телото започнува воспалителен процес: крвните садови се шират, протекува течност, се јавува црвенило и болка. Ова е природен начин на организмот да сигнализира штета и да започне процес на обновување.

Визуелни и физички симптоми

Лицата со посветла кожа најчесто добиваат јасно црвени изгореници, додека кај оние со потемна кожа, реакцијата може да биде посуптилна – нијанси на кафеава, сива или црна боја. Во потешки случаи се јавуваат плускавци, кои укажуваат на сериозно оштетување на кожните клетки.

Процесот на закрепнување започнува кога имунолошкиот систем испраќа сигнали за обновување: создавање нови клетки и отфрлање на мртвите. Овој процес може да трае неколку дена, зависно од интензитетот на оштетувањето.

Долгорочни последици

Дури и кога симптомите ќе исчезнат, оштетувањето на ДНК може да остане. Ако клетката не ја поправи грешката правилно, може да настанат мутации кои со текот на времето го зголемуваат ризикот од рак на кожа, особено меланом.

Некои истражувања укажуваат дека неколку сериозни изгореници од сонце во текот на животот можат значително да го зголемат овој ризик.

Превенција и заштита

• Користете крема за сончање со висок заштитен фактор (најмалку SPF 30 или SPF 50), особено кога UV индексот е над 3.

• Избегнувајте директно сонце во периодот меѓу 10:00 и 17:00 часот.

• Носете заштитна облека, капа и очила за сонце.

• Следете го UV индексот преку мобилни апликации за да знаете кога сте во ризик.

• Нанесувајте доволна количина крема за сончање – повеќето луѓе користат премалку, што значи дека заштитата не е ефективна.

Што помага при изгореници?

Додека многумина користат лосиони за после сончање или алое вера, нивниот ефект е главно во ублажување на непријатноста, не во забрзување на закрепнувањето. Корисни се и ладни облоги, како и аналгетици (ибупрофен, парацетамол) за намалување на болката и воспалението.

Изгореницата од сонце не е нешто минливо – тоа е предупредување од телото. Заштитата започнува со информираност, внимателно однесување и грижа за кожата секој ден кога сте на сонце.

Клима уредите се незаменливи во летните месеци, но ако не се одржуваат правилно, можат да претставуваат сериозна опасност за здравјето. Воздухот што циркулира низ валкани филтри често е исполнет со прашина, мувла, габи и бактерии – невидливи непријатели кои можат да предизвикаат алергии, респираторни тегоби и дури инфекции.

Опасности од неисчистени филтри

Редовното чистење на клима уредите е клучно не само за оптимално ладење туку и за заштита од:

• Астма и алергии, предизвикани од насобрани честички и сув воздух.

• Главоболки и кожни реакции, резултат на загаден воздух во затворен простор.

• Инфекции, како што е легионерската болест – сериозна форма на пневмонија предизвикана од бактерии кои се размножуваат во несервисираните уреди.

Оваа болест најчесто се шири преку вдишување на ситни капки вода во воздухот. Особено се подложни лицата со намален имунитет, хронични болести или пушачи. Симптомите вклучуваат висока температура, кашлица, болка во градите, замор и дигестивни нарушувања.

Температурен шок – ризик за срцето

Пресилното ладење исто така може да предизвика проблеми. Разликата помеѓу внатрешната и надворешната температура не треба да биде поголема од 6–8°C, бидејќи тоа може да предизвика шок за телото, па дури и да доведе до срцев удар. Добра навика е клима уредот да се исклучи 30 минути пред излегување, за телото постепено да се прилагоди.

Чистење и одржување

• Филтрите во внатрешната единица треба редовно да се перат или заменуваат, според упатствата од производителот.

• Постојат антибактериски спрејови за дезинфекција на внатрешната единица – користете ги строго по инструкциите.

• Надворешната единица треба да ја сервисира стручно лице – проверка на гас, вентилатор и компресор не е препорачлива за самостојна интервенција.

• Проверете дали цревото за одвод на вода е проодено и правилно поставено.

Заклучок

Со едноставна навика за годишен сервис и редовно чистење, можете да избегнете здравствени проблеми и да го продолжите работниот век на уредот. Не заборавајте – клима уредот треба да го лади просторот, а не да ја загрозува здравствената состојба.

Новите истражувања покажуваат дека умерената консумација на кафе – особено црно и без шеќер – може да има позитивно влијание врз здравјето и дури да помогне во продолжување на животниот век.

Пиењето една до три шолји кафе дневно се поврзува со намален ризик од прерана смрт, особено од срцеви заболувања. Меѓутоа, ваквите придобивки се забележани само кај луѓе кои пијат кафе без или со многу мала количина шеќер и масни додатоци.

Како кафето влијае на здравјето?

Кафето содржи природни антиоксиданси и биоактивни соединенија, кои можат позитивно да влијаат врз функцијата на срцето и метаболизмот. Податоците покажуваат дека луѓето кои пијат црно кафе во умерени количини имаат 14–17% помал ризик од смрт во споредба со оние кои не пијат кафе воопшто.

Но, ако во шолјата се додава голема количина шеќер или заситени масти (како павлака или полномасно млеко), придобивките значително се намалуваат или исчезнуваат.

Колку е премногу?

Истражувањата не покажуваат дополнителна корист кај луѓе кои пијат повеќе од три шолји кафе дневно. Исто така, не е утврдена значајна врска помеѓу консумирањето кафе и намалена смртност од карцином, но ефектите врз кардиоваскуларното здравје се поизразени.

Во проценките биле земени предвид различни видови кафе (со и без кофеин), како и количината на додаден шеќер и масти, каде што под „ниско“ се подразбира внес кој е под 5% од дневната препорачана вредност – на пример, помалку од половина лажичка шеќер на шолја.

Извор: Vijesti