Свет
Студија: Астронаутите ќе добиваат вода, храна и кислород на Марс со помош на бактерии

Астронаутите на Марс ќе имаат кислород, вода, храна и други потрошни материјали со тоа што ќе ги набават на самата Црвена планета, преку бактерии.
Ова се наведува во научната студија објавена во списанието „Frontiers in Microbiology“.
Во текстот се наведува дека анабаена (цијанобактерии) може да се одгледува преку локални гасови, вода и други хранливи материи, сето тоа под низок притисок. Ова во голема мера го олеснува развојот на биолошки системи потребни за одржување на животот на Марс.
Цијанобактериите можат да користат гасови достапни во атмосферата на Марс, при низок вкупен притисок, како извор на јаглерод и азот, се наведува.
Во овие услови, цијанобактериите ја задржуваат способноста да растат во вода која содржи само прашина како онаа на Марс и која сè уште може да се користи за исхрана на други микроорганизми.
Тоа би можело да помогне долгорочните мисии на Марс да бидат одржливи, вели водечкиот автор на студијата, Кипријан Верс, астробиолог кој ја води Лабораторијата за применета вселенска микробиологија на Универзитетот во Бремен.
Цијанобактериите долго време се „таргетирани“ како кандидати за биолошка поддршка на животот во вселенските мисии, бидејќи сите видови на овие бактерии произведуваат кислород со фотосинтеза, додека некои можат да го поправат атмосферскиот азот во хранливите материи.
Сериозен проблем е што тие не можат да преживеат во атмосферата на Марс, каде што вкупниот притисок е помал од еден процент од Земјата, односно премногу низок за присуство на проточна вода, додека парцијалниот притисок на азот е пренизок за метаболизмот на цијанобактерии.
За да најдат соодветни атмосферски услови, научниците развија биореактор наречен „Атмос“ во кој цијанобактериите можат да се одгледуваат во вештачка атмосфера при низок притисок.
Покрај азот, јаглерод диоксид и гасови од атмосферата на Марс и вода, кои може да се добијат од мраз, хранливи материи треба да доаѓаат и од реголит, прашина што ги покрива планетите и месечините слични на Земјата.
Се покажа дека марсовскиот реголит е богат со хранливи материи како што се фосфор, сулфур и калциум.
„Атмос“ има девет контејнери од еден литар од стакло и челик, од кои секој е стерилен, загреан, контролиран со притисок и дигитално следен, додека културите во нив постојано се мешаат.
Авторите избраа сој на цијанобактерии кои го фиксираат азот наречен „Anabaena sp. PCC 7938“, бидејќи прелиминарните тестови покажаа дека тоа би било особено добро да се користат ресурсите на Марс и да им се помогне на другите организми да растат.
Се покажа дека блиските видови се јадливи, погодни за генетски инженеринг и способни да формираат специјализирани „заспани клетки“ за да преживеат во тешки услови.
/021.rs/
Свет
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија

Американската компанија Гугл денеска објави план за инвестиција од пет милијарди фунти (околу 5,78 милијарди евра) во Велика Британија во наредните две години. Средствата главно ќе бидат насочени кон развој на центри за податоци и истражување во областа на вештачката интелигенција (ВИ), а веста доаѓа непосредно пред посетата на американскиот претседател Доналд Трамп на Лондон.
Според соопштението на компанијата, инвестицијата ќе ги покрие капиталните трошоци, истражувањето и развојот, вклучувајќи ја и работата на Гугл ДипМајнд, британската лабораторија за ВИ во сопственост на технолошкиот гигант.
Како дел од оваа стратегија, денес беше пуштен во употреба нов центар за податоци во Волтам Крос, северен Лондон, во кој Гугл претходно вложи околу една милијарда долари (850 милиони евра).
Портпарол на компанијата за агенцијата АФП, кој сакаше да остане анонимен, изјави дека новата инвестиција ќе претставува надополнување на претходното финансирање.
Во меѓувреме, Велика Британија се подготвува за втората државна посета на Трамп, која ќе се одржи в среда и четврток. Првата официјална посета беше во 2019 година, за време на неговиот прв претседателски мандат. Според британските медиуми, Трамп ќе биде придружуван од делегација составена од високи претставници на технолошкиот и финансискиот сектор, а се очекуваат и нови инвестиции и потпишување на технолошки договор со Лондон.
Во пресрет на посетата, британската влада веќе најави дека американските банки вложуваат повеќе од една милијарда фунти во земјата, а во понеделник потврди и договор со САД за забрзување на процесот на одобрување и верификација на нуклеарни проекти.
Откако започна војната во Украина, Велика Британија значително ги засили напорите за намалување на зависноста од јаглеводородите, при што нуклеарната енергија стана стратешки приоритет. За време на посетата на Трамп, официјално ќе биде потпишано и новото партнерство меѓу Лондон и Вашингтон – „Атлантско партнерство за напредна нуклеарна енергија“, пренесе Бета.
Свет
Денес во Киргистан беше регистриран силен земјотрес

Во Киргистан денеска е регистриран земјотрес со јачина од 4,1 степени според Рихтеровата скала, информира Европско-медитеранскиот сеизмолошки центар. Потресот бил лоциран на околу 12 километри југоисточно од главниот град Бишкек, на длабочина од приближно 12 километри.
Очевидци сведочат дека земјата се тресела околу две до три минути, пренесе ТАСС.
Досега нема информации за повредени лица или материјални оштетувања.
Свет
(ВИДЕО) „Ден на жалост“ во Португалија по страшната трагедија каде од шините излета жичара и одзеде најмалце 15 животи, неофицијално има и странци

Португалија денеска тагува по трагедијата што го потресе главниот град Лисабон, откако 15 лица ги загубија животите, а најмалку 18 завршија во болница по излетувањето од шините на историската жичница „Глорија“. Петмина од повредените се во критична состојба, соопштија службите за итни интервенции.
Несреќата се случила вчера околу 18 часот по локално време, на ридската траса која ја поврзува централниот плоштад Рестаурадорес со познатиот кварт Баиро Алто. Властите потврдија дека меѓу загинатите има и странски туристи, но нивната националност сè уште не е официјално објавена.
Градоначалникот на Лисабон, Карлос Моедас, по посетата на повредените во болница изјави дека градот минува низ „еден од најтешките моменти во поновата историја“. Претседателот Марсело Ребело де Соуза, пак, упати сочувство до семејствата и најави дека државата ќе ја утврди целосната одговорност за трагедијата.
#ALERTA Se descarriló el Funicular de Lisboa, el Elevador da Glória, que realiza un recorrido por la zona vieja; obligado al viajar a Portugal. Al menos 15 muertos y 18 heridos. Con mas de 100 años de historia, no le daba mantenimiento el municipio. Turistas, muchas víctimas pic.twitter.com/7ou9NYCppb
— Víctor Sánchez Baños (@vsanchezbanos) September 3, 2025
Истрагата за причините е во тек и во неа се вклучени повеќе институции – управувачката компанија „Карис“, Националниот орган за безбедност во сообраќајот и криминалната полиција. Од „Карис“ тврдат дека жичницата редовно била подложувана на инспекции, но очевидци изјавиле дека пред судирот со зграда на стрмната улица најверојатно дошло до дефект на сопирачките.
На снимки споделени на социјалните мрежи се гледа целосно превртено и оштетено возило во препознатливата жолта боја, а сведоци раскажуваат дека неколку патници биле извлечени од урнатините со помош на спасувачките екипи.
Жичницата „Глорија“, која работи веќе 140 години, е еден од симболите на Лисабон и претставува омилена атракција за туристите.
Трагедијата предизвика и меѓународни реакции. Претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, и шпанскиот премиер Педро Санчез испратија пораки на поддршка и солидарност со португалскиот народ.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (17 септември)
-
Хороскоп10 часа
Хороскоп за четврток (18 септември)
-
Македонија2 дена
Министерството за одбрана, петта година по ред ги задржа максималните 100 % активна транспарентност и е практично најтранспарентна институција во државата
-
Музика1 ден
Училиштето за Црковна музика „Митрополит Козма Пречистански“ во петок и сабота преку „аудиција“ врши упис на нови членови за источно пеење
-
Скопје2 дена
(ВИДЕО) Снимка од подметнувањето на пожарот во Пинтија, каде ние човечноста?!
-
Свет2 дена
„Google“ со сериозна инвестиција на центри за податоци и вештачка интелигенција во Велика Британија
-
Македонија2 дена
„СОЗР“ стави крај на злоупотребите на службените возила и зголемување на транспарентноста од денес граѓаните можат да пријавуваат случаи на незаконита употреба на службени возила
-
Временска прогноза1 ден
Брз продор на ладен воздух од север, додека само утре услови за слаб локален дожд