На денешен ден

Светот на денешен ден – 24 март

Објавено пред

3 години

на

март 24, 2023

Од

Порта.мк

1401.- Во поход низ Азија и Медитеранот, татарскиот генерал Тамерлан го освоил Дамаск.

1603.- Умрела англиската кралица Елизабета Прва (Елизабета). За време на нејзиното 45-годишно владеење, Англија стана водечка земја во производството на текстил и волна, ја основа својата прва колонија во Северна Америка, Вирџинија, ја основа компанијата Источна Индија, а британските морнари, трговци и пирати ги создадоа темелите на иднината. Британската империја. Шкотскиот крал Џејмс VI успеал на тронот, со што ги обединил англиската и шкотската круна како Џејмс I. Заедничкиот парламент бил формиран во 1707 година, кога двете земји се обединиле за да ја формираат Велика Британија.

1736.- Во Буда, со мачење бил убиен водачот на српските востаници Пера Шегединац, кој во 1735 година во Поморишје, Бачка и Посавина ја подигнал Војводина против Австрија. Мавританскиот командант се пееше во народни песни, а Лаза Костиќ ја напиша драмата „Пера Шегединац“.

1882.- Германскиот бактериолог Роберт Кох (Кох) објавил дека ја изолирал бактеријата што предизвикува туберкулоза, подоцна позната како „Коховиот бацил“.

1882.- Умрел американскиот писател Хенри Вадсворт Лонгфелоу, автор на епската поема „Хијавата“ во која го прикажува фолклорното богатство на северноамериканските Индијанци.

1891.- Велика Британија и Италија постигнаа договор за границите на колониите во областа на Црвеното Море.

1905.- Умре францускиот писател Жил Верн, кој со своите научно-фантастични романи одигра голема улога во популаризацијата на науката и предвиде многу подоцнежни научни достигнувања. Напишал 57 романи, од кои најпознати се „Околу светот за 80 дена“, „Дваесет илјади милји под морето“, „Патување до Месечината“, „Патување до центарот на земјата“, „Пет Недели во балон“.

1945.- Во Втората светска војна, американските и британските трупи ја преминале реката Рајна и продолжиле со својот упад во внатрешноста на Германија.

1945.- Во Белград е потпишан договор меѓу владата на Демократска Федеративна Југославија и Агенцијата на ОН за помош и работа (УНРА). Договорот предвидува УНРА да помогне со храна, лекови, обувки и облека и да испрати експерти за реконструкција на земјоделството, индустријата и сообраќајот.

1962.- Умре Огист Пикард, швајцарски физичар, балонист и истражувач на длабочините, професор на Универзитетот во Брисел. Во 1931 година, тој стана првиот човек што стигна до стратосферата, искачувајќи се до 15.780 метри во балон. Од 1938 година, тој се спуштил со батискаф 48 пати во длабочините на океанот до 4.000 метри.

1972.- Велика Британија воспостави директна контрола во Северна Ирска за да спречи судири меѓу римокатоличките и протестантските паравоени групи.

1976.- Во Аргентина, воената хунта на генералот Хорхе Видела (Хорхе) ја презеде власта, а претседателката Изабела Перон беше уапсена.

1976.- Умре британскиот фелдмаршал Бернард Ло Монтгомери, еден од водечките сојузнички команданти во Втората светска војна. Победата на неговата осма армија над Африканскиот корпус на германскиот фелдмаршал Ервин Ромел во битката кај Ел Аламеин кон крајот на 1942 година го претвори бранот на војната во Африка.

1980.- Во Ел Салвадор, убиен е најгласниот критичар на воените власти во таа земја зафатена од граѓанска војна, надбискупот на Сан Салвадор Оскар Арнулфо Ромеро (Оскар). Смртта на влијателен и популарен борец за реформи и човекови права предизвика дополнително влошување на кризата.

1989.- Во водите на Алјаска, бродот „Ексон Валдез“ испуштил повеќе од четири милиони тони нафта.

1990 – 2.000 индиски војници ја напуштија Шри Ланка, последниот од контингентот од 50.000 кои поминаа две и пол години неуспешно обидувајќи се да го задушат вооружениот бунт на тамилските герилци против централните власти во Коломбо.

1999.- Во 20.00 часот силите на НАТО започнаа воздушни напади врз СР Југославија. Во текот на 78 дена од акцијата наречена „Милостив ангел“, во која учествуваа 19 земји, загинаа повеќе од 1.000 луѓе, а неколку илјади беа ранети. Инфраструктурата, воените и цивилните објекти беа сериозно оштетени, а штетата беше проценета на околу 30 милијарди долари.

1999.- Владата на Сојузна Република Југославија прогласи воена состојба.

2000.- Лидерите на Европската унија на состанокот во Лисабон се договорија за нова стратегија на Балканот – зајакнување на врските со опозицијата и „граѓанското општество“ во Србија со цел да се постигне демократска трансформација во цела СР Југославија.

2002 – За прв пат во 74-годишната историја на Оскарите, двајца црни актери ја добија наградата за најдобра машка и женска улога: Дензел Вашингтон за неговата улога во филмот „Тренинг ден“ и Хали Бери за филмот „Бал. чудовишта“.

2003 – Жупанискиот суд во Риека (Хрватска) го осуди поранешниот хрватски генерал Мирко Норц на 12 години затвор за злосторства против Србите во Госпиќ во 1991 година.

2005.- Опозицијата во Киргистан ја презеде власта и го назначи опозицискиот пратеник Курманбек Бакиев на функцијата претседател Аскар Акаев. Револуцијата на лалињата или револуцијата на лалињата се нарекуваат настаните во Киргистан кои доведоа до промена на власта, а поради низа детали се сметаат за дел од т.н. „обоени револуции“.

2008.- Умре Борис Дворник, еден од најпознатите актери во историјата на Хрватска и поранешна СФРЈ. Најголемата популарност ја стекна со улогите во ТВ сериите „Наше мало мисто“, „Капелски кревети“ и „Вело мисто“.

2010.- Умре Стеван Никшиќ, новинар и уредник на НИН, еден од основачите на новинската агенција Бета и Независното здружение на новинари на Србија.

2016 – Хашкиот трибунал го осуди поранешниот претседател на Република Српска и врховен командант на нејзините вооружени сили Радован Караџиќ (71) на 40 години затвор. Караџиќ беше прогласен за виновен за геноцид во Сребреница и за злосторства против човештвото врз муслиманите и Хрватите за време на војната во БиХ, 1992-1995 година. години.

2017 – Поранешниот египетски претседател Хосни Мубарак е ослободен по шест години во притвор поради истрагата за повеќе случаи покренати по „Арапската пролет“ што доведе до негово соборување во 2011 година.

2020 – Олимписките игри во Токио, кои требаше да се одржат од 24 јули до 9 август, се одложени за следната година поради пандемијата на коронавирус.

Тагови:24 март Porta.mk На денешен ден

Следно

Светот на денешен ден – 25 март

Не пропуштај

На денешен ден – 22 март

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (10 септември)

Објавено пред

1 месец

на

септември 10, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

Војни и мировни договори

1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).

Политика и атентати

1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.

Култура и личности

1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.

Несреќи и катастрофи

1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 2 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 2, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🛡️ Воени битки и борби

31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.

📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки

1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.

✈️ Откритија, истражувања и летови

1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.

✊ Протести и демонстрации

1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.

⚰️ Смртни случаи на познати личности

1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 1 септември

Објавено пред

2 месеци

на

септември 1, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:

🕊️ Смрт и загуби

1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.

⚔️ Војни и конфликти

1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.

🌍 Политички и државни настани

1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.