Свет
Загадувањето на воздухот убива 9 милиони луѓе годишно

Според новиот глобален извештај објавен во средата, загадувањето на воздухот годишно резултира со прерана смрт на околу 9 милиони луѓе ширум светот, а експертите предупредуваат дека се повеќе луѓе умираат од последиците од труење со олово.
Отпадот создаден од човекот, кој се акумулира во воздухот, водата и почвата, ретко убива луѓе веднаш. Најчесто е причина за развој на срцеви заболувања, рак, респираторни проблеми, дијареа и други сериозни болести.
Комбинацијата на урбанизација и загадување на воздухот со индустриски процеси резултираше со зголемување од 7 отсто на смртните случаи поврзани со загадувањето помеѓу 2015 и 2019 година, според анализата на податоците од најновата студија објавена во онлајн списанието Lancet Planetary Health.
Авторите, исто така, ги анализираа податоците од студијата наречена Глобален товар на болести, Универзитетот во Вашингтон, која ја проценува вкупната изложеност на загадување и го пресметува ризикот од смрт. Тие велат дека влијанието на загадувањето врз глобалното здравје е „сè уште многу поголемо од негативните ефекти на војната, тероризмот, маларијата, ХИВ, туберкулозата, дрогата и алкохолот“.
Загадувањето на воздухот е егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и здравјето на планетата
Загадувањето на воздухот претставува „егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и планетата и ја загрозува одржливоста на модерните општества“, се вели во извештајот.
„Главниот извор на комбинацијата на загадувањето на воздухот и климатските промени е согорувањето на фосилните горива и биогоривата. Седиме во тенџере и полека гориме“, рече коавторот Ричард Фулер од Глобалната алијанса за здравје и загадување и шеф на непрофитна организација „Pure Earth“, додавајќи дека хемиското загадување штети и на биолошката разновидност, уште една голема глобална закана. „Но, за разлика од климатските промени, маларијата или ХИВ, ние не посветуваме премногу внимание на загадувањето на животната средина“, предупреди тој.
Секоја шеста прерана смрт во светот, што е околу девет милиони луѓе, е резултат на загадениот воздух. Таа бројка не е променета од последната проценка во 2015 година. За споредба, Ковид-19 уби околу 6,7 милиони луѓе ширум светот од почетокот на пандемијата.
Вода и воздух во внатрешни простории
Истражувачите забележале намалување на стапката на смртност поврзана со загадувањето на воздухот во затворените простории, лошата вода за пиење и несоодветните санитарни услови. Но, предвремените смртни случаи поврзани со индустријализацијата, хемиското загадување и загадувањето на воздухот се во пораст, особено во Јужна и Источна Азија.
Новата анализа поконкретно се однесува на причините за загадувањето и ги издвојува традиционалните загадувачи, како што се чадот од внатрешните печки или отпадот од отпадните води од помодерни загадувачи, како што се индустриското загадување на воздухот и токсичните хемикалии. Хемиското загадување е исто така во пораст, а само труењето со олово е причина за 900.000 смртни случаи годишно.
Смртноста од традиционалните загадувачи се намалува на глобално ниво, но останува главен проблем во Африка и некои други земји во развој. Загадената вода, почва и загадениот воздух во затворен простор ги прават Чад, Централноафриканската Република и Нигер меѓу трите земји со најголем број смртни случаи поврзани со загадувањето.
Националните програми за намалување на загадувањето на воздухот во затворените простории и подобрување на санитарните услови помогнаа да се намалат смртните случаи во некои области. Во Етиопија и Нигерија, ваквите напори резултираа со две третини намалување на смртните случаи помеѓу 2000 и 2019 година. Во меѓувреме, индиската влада почна да им нуди на жителите во 2016 година да ги заменат печките на дрва со приклучоци за шпорети на гас.
Модерни загадувачи
Бројот на смртни случаи предизвикани од изложеност на современи загадувачи како што се тешките метали, земјоделските хемикалии и емисиите на фосилни горива е „небото“ и порасна за 66 отсто од 2000 година, рече коавторот на студијата Рејчел Купка, извршен директор на Глобалната алијанса за енергија. здравје и загадување со седиште во Њујорк.
Кога станува збор за загадувањето на воздухот на отворено, некои големи главни градови постигнаа одреден успех, но во помалите градови нивото на загаденост продолжува да расте.
Научниците во извештајот објавија листа на 10 земји во светот каде што најголем број на смртни случаи се должат на загадувањето. Тоа се Чад, Централноафриканската Република, Нигер, Соломонските Острови, Сомалија, Јужна Африка, Северна Кореја, Лесото, Бугарија и Буркина Фасо.
/n1info.com/
Свет
Маск: „SpaceX“ нема да го повлече својот вселенски брод „Dragon“

Илон Маск објави дека неговата ракетна компанија SpaceX нема да го повлече својот вселенски брод „Драгон“. Иако само неколку часа претходно тој изјави спротивното, дека авионот ќе биде повлечен од оперативна употреба.
Оваа ненадејна промена на ставот доаѓа во време на ескалација на јавниот конфликт меѓу Маск и претседателот на САД, Доналд Трамп. Конфликтот се засили во последните денови со размена на остри коментари на социјалните мрежи и изјави во медиумите.
Маск не ги објасни детално причините поради кои одлучил да ја промени претходната одлука. Сепак, постојат шпекулации од кругови блиски до компанијата дека моменталната политичка ситуација и потенцијалното влијание врз договорите со американската влада би можеле да играат клучна улога.
Вселенскиот брод „Драгон“, кој се користи за транспорт на товар и астронаути до Меѓународната вселенска станица, останува дел од вселенската програма на „Спејс Екс“.
Извор: phys.org
Свет
Ноќеска во Грција регистриран земјотрес со јачина од 5 степени според Рихтеровата скала

Во раните утрински часови, во 3:06 по локално време, во областа на Коринтскиот Залив во Грција бил забележан земјотрес со јачина од 5 степени според Рихтеровата скала, информира Атинскиот геодинамички институт.
Според информациите од институтот, епицентарот се наоѓал на 13 километри југоисточно од градот Галаксиди, а потресот бил на длабочина од 13,5 километри.
Коринтскиот Залив е познат како подрачје со висока сеизмичка активност, каде често се случуваат земјотреси, пишува „Катимерини“.
On 2025-05-27, at 00:06:31 (UTC), there was an earthquake around 13 km S of Antikyra, Greece. The depth of the hypocenter is about 10.0km, and the magnitude of the earthquake is estimated to be about 5.0.https://t.co/hFZ2S358qV pic.twitter.com/9qHxtoNxGu
— World EQ Locator (@WorldEQLocator) May 27, 2025
Свет
(Вознемирувачко Видео) Хаотични сцени на прославата за титулата на Ливерпул, влета со автомобил во толпа навивачи!

Фудбалерите на Ливерпул сè уште ја прославуваат титулата која ја обезбедија уште пред крајот на сезоната. Во неделата, тие официјално го подигнаа трофејот пред своите навивачи.
Илјадници луѓе излегоа на улиците за да ја одбележат победата, како што и се очекуваше.
Меѓутоа, прославата беше засенета од еден немил настан.
Невообичаена и вознемирувачка ситуација настана кога непознат возач со автомобил влета меѓу навивачите кои славеа.
🚨𝗕𝗥𝗘𝗔𝗞𝗜𝗡𝗚: A car has crashed into celebrating Liverpool fans at the trophy parade I have no words! pic.twitter.com/iW4EpOsWat
— Football Hub (@FootbalIhub) May 26, 2025
– Предмалку полицијата во Велика Британија соопшти дека еден маж е приведен во Ливерпул, северна Англија, по пријавите дека автомобил се судрил со пешаци.
– „Моментално се справуваме со пријави за сообраќајна несреќа во центарот на Ливерпул“, соопшти полицијата од Мерсисајд на X во понеделник. „Бевме контактирани веднаш по 18 часот денес, понеделник, 26 мај, по пријавите дека автомобил се судрил со голем број пешаци на улицата Вотер. Автомобилот застанал на местото на настанот и еден маж е приведен“, се додава во соопштението.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за петок (13 јуни)
-
Македонија2 дена
Бигорскиот Манастир преку соопштение упати срдечни честитки на новоизбраниот Митрополит и молитвени благопожелби за богоблагословено архипастирско служење
-
Спорт7 часа
Македонија до 14 години ќе одигра два контролни натпревари против Албанија, кичевчаните Матески и Димоски ќе бидат на списокот на селекторот Станковски
-
Хороскоп5 часа
Хороскоп за сабота (14 јуни)
-
Македонија18 часа
Возел мотор со 2,02 промили алкохол во крвта и удрил деветгодишно дете
-
Скопје2 дена
Пожар на депонија е причината поради што нема електрична енергија во Општина Аеродром
-
Македонија1 ден
МВР: Бројот 192 поради технички причини моментално не е во функција
-
Македонија2 дена
Започнува Ипа вело викендот „На точак, Охрид и Струга да видам“ и рекреативна вело тура Охрид-Струга-Радожда