Свет
Загадувањето на воздухот убива 9 милиони луѓе годишно

Според новиот глобален извештај објавен во средата, загадувањето на воздухот годишно резултира со прерана смрт на околу 9 милиони луѓе ширум светот, а експертите предупредуваат дека се повеќе луѓе умираат од последиците од труење со олово.
Отпадот создаден од човекот, кој се акумулира во воздухот, водата и почвата, ретко убива луѓе веднаш. Најчесто е причина за развој на срцеви заболувања, рак, респираторни проблеми, дијареа и други сериозни болести.
Комбинацијата на урбанизација и загадување на воздухот со индустриски процеси резултираше со зголемување од 7 отсто на смртните случаи поврзани со загадувањето помеѓу 2015 и 2019 година, според анализата на податоците од најновата студија објавена во онлајн списанието Lancet Planetary Health.
Авторите, исто така, ги анализираа податоците од студијата наречена Глобален товар на болести, Универзитетот во Вашингтон, која ја проценува вкупната изложеност на загадување и го пресметува ризикот од смрт. Тие велат дека влијанието на загадувањето врз глобалното здравје е „сè уште многу поголемо од негативните ефекти на војната, тероризмот, маларијата, ХИВ, туберкулозата, дрогата и алкохолот“.
Загадувањето на воздухот е егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и здравјето на планетата
Загадувањето на воздухот претставува „егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и планетата и ја загрозува одржливоста на модерните општества“, се вели во извештајот.
„Главниот извор на комбинацијата на загадувањето на воздухот и климатските промени е согорувањето на фосилните горива и биогоривата. Седиме во тенџере и полека гориме“, рече коавторот Ричард Фулер од Глобалната алијанса за здравје и загадување и шеф на непрофитна организација „Pure Earth“, додавајќи дека хемиското загадување штети и на биолошката разновидност, уште една голема глобална закана. „Но, за разлика од климатските промени, маларијата или ХИВ, ние не посветуваме премногу внимание на загадувањето на животната средина“, предупреди тој.
Секоја шеста прерана смрт во светот, што е околу девет милиони луѓе, е резултат на загадениот воздух. Таа бројка не е променета од последната проценка во 2015 година. За споредба, Ковид-19 уби околу 6,7 милиони луѓе ширум светот од почетокот на пандемијата.
Вода и воздух во внатрешни простории
Истражувачите забележале намалување на стапката на смртност поврзана со загадувањето на воздухот во затворените простории, лошата вода за пиење и несоодветните санитарни услови. Но, предвремените смртни случаи поврзани со индустријализацијата, хемиското загадување и загадувањето на воздухот се во пораст, особено во Јужна и Источна Азија.
Новата анализа поконкретно се однесува на причините за загадувањето и ги издвојува традиционалните загадувачи, како што се чадот од внатрешните печки или отпадот од отпадните води од помодерни загадувачи, како што се индустриското загадување на воздухот и токсичните хемикалии. Хемиското загадување е исто така во пораст, а само труењето со олово е причина за 900.000 смртни случаи годишно.
Смртноста од традиционалните загадувачи се намалува на глобално ниво, но останува главен проблем во Африка и некои други земји во развој. Загадената вода, почва и загадениот воздух во затворен простор ги прават Чад, Централноафриканската Република и Нигер меѓу трите земји со најголем број смртни случаи поврзани со загадувањето.
Националните програми за намалување на загадувањето на воздухот во затворените простории и подобрување на санитарните услови помогнаа да се намалат смртните случаи во некои области. Во Етиопија и Нигерија, ваквите напори резултираа со две третини намалување на смртните случаи помеѓу 2000 и 2019 година. Во меѓувреме, индиската влада почна да им нуди на жителите во 2016 година да ги заменат печките на дрва со приклучоци за шпорети на гас.
Модерни загадувачи
Бројот на смртни случаи предизвикани од изложеност на современи загадувачи како што се тешките метали, земјоделските хемикалии и емисиите на фосилни горива е „небото“ и порасна за 66 отсто од 2000 година, рече коавторот на студијата Рејчел Купка, извршен директор на Глобалната алијанса за енергија. здравје и загадување со седиште во Њујорк.
Кога станува збор за загадувањето на воздухот на отворено, некои големи главни градови постигнаа одреден успех, но во помалите градови нивото на загаденост продолжува да расте.
Научниците во извештајот објавија листа на 10 земји во светот каде што најголем број на смртни случаи се должат на загадувањето. Тоа се Чад, Централноафриканската Република, Нигер, Соломонските Острови, Сомалија, Јужна Африка, Северна Кореја, Лесото, Бугарија и Буркина Фасо.
/n1info.com/
Свет
Најстариот активен американски астронаут Дон Петит се врати на Земјата од Меѓународната вселенска станица (ISS) на својот 70-ти роденден.

Вселенската капсула Сојуз МС-26, која ги превезуваше Петит и неговите руски колеги Алексеј Овчинин и Иван Вагнер, падна со падобран во степата на Казахстан денеска во 6:20 часот по локално време, пренесува „Би-Би-Си“.
Сепак, тој не е најстариот човек кој полетал во вселената, бидејќи тој рекорд го држи Џон Глен, кој учествувал во мисијата на НАСА во 1998 година на 77-годишна возраст.
Глен почина во 2016 година.
Астронаутите поминале 220 дена на ISS и за тоа време орбитирале околу Земјата 3.520 пати, објави американската вселенска агенција НАСА, наведувајќи дека ова е четврта мисија за Петит, кој досега поминал вкупно 590 дена во вселената.
LIVE: After a 220-day space mission, astronaut Don Pettit and two crewmates are landing on the steppes of Kazakhstan in their Soyuz spacecraft. Touchdown is scheduled for 9:20pm ET (0120 UTC April 20). https://t.co/boR9moEhsI
— NASA (@NASA) April 20, 2025
Петит, кој е роден во Орегон на 20 април 1955 година, ќе биде пренесен во Хјустон, Тексас, додека Овчинин и Вагнер ќе одат во главната руска база за обука на космонаути во Звјоздни Городок (Ѕвезден град) во близина на Москва.
Извор: 021.rs
Свет
Се родија Ромул и Рем: За прв пат оживеа изумрен вид
За прв пат во историјата, научниците успеаја да вратат во живот изумрен вид – страшниот волк (Aenocyon dirus), предатор кој исчезнал пред околу 12.500 години. Постигнувањето е дело на биотехнолошката компанија Colossal Biosciences од Далас, која го соопшти раѓањето на три младенчиња, создадени со античка ДНК, клонирање и технологија за уредување на гени.
Како изгледаат новите „стари“ волци?
-
-
Два од младенчињата добиле имиња Ромул и Рем, и се родени на 1 октомври 2024 година.
-
SOUND ON. You’re hearing the first howl of a dire wolf in over 10,000 years. Meet Romulus and Remus—the world’s first de-extinct animals, born on October 1, 2024.
The dire wolf has been extinct for over 10,000 years. These two wolves were brought back from extinction using… pic.twitter.com/wY4rdOVFRH
— Colossal Biosciences® (@colossal) April 7, 2025
-
Се работи за хибриден вид што изгледа како изумрениот страшен волк, но генетски се базира на сивиот волк, неговиот најблизок современ роднина.
-
Новите волци имаат пошироки глави, густо светло крзно и посилни вилици, слично на описите од фосилите на нивните праисториски претци.
Научен пробив
-
Генетичарите користеле ДНК од заб стар 13.000 години и череп стар 72.000 години, комбинирајќи ја со технологијата CRISPR за да создадат функционален геном.
-
Со CRISPR се отстранети одредени генски варијанти кај сивиот волк, а заменети со оние карактеристични за страшниот волк.
Нов дом под строга контрола
-
Тројцата волци се сместени на површина од 2.000 хектари, чиешто точно место не е откриено.
-
Областа е заштитена со ограда висока три метри, безбедносен персонал, дронови и надзорни камери.
Што значи ова за иднината?
-
„Оваа пресвртница е само првата од многуте кои докажуваат дека нашите технологии за ‘враќање на изумреното’ функционираат,“ изјави Бен Лам, ко-основач и извршен директор на Colossal.
-
Компанијата работи и на враќање на други изумрени видови, како мамути, со надеж дека ваквите проекти ќе помогнат и за обновување на екосистеми.
Извор: B92
Свет
Најпознатата интернет платформа „YouTube“ изрази сочувство за настраданите во Кочани, Македонија

Најпознатата интернет платформа „YouTube“ на сите корисници кои ќе пристапат од македонски IP адреси изразува сочувство за настраданите во страшната несреќа во Кочани. Пред се голем гест и почит за своите корисници.
-
Македонија1 ден
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Кичево2 дена
(ВИДЕО) Кичевчанец со огорченост говореше за смрдеата и заразите од дивата депонија „На Онкологија има над 700 кичевчани“
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Хороскоп10 часа
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Македонија22 часа
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Македонија2 дена
ОВР Делчево, ДПИ и ДЗС со акциска за угостителски објекти, пронајдена е нерегуларност
-
Временска прогноза22 часа
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци
-
Македонија2 дена
Кумановец управувал возило со 3,46 промили алкохол во крвта