Свет
Загадувањето на воздухот убива 9 милиони луѓе годишно

Според новиот глобален извештај објавен во средата, загадувањето на воздухот годишно резултира со прерана смрт на околу 9 милиони луѓе ширум светот, а експертите предупредуваат дека се повеќе луѓе умираат од последиците од труење со олово.
Отпадот создаден од човекот, кој се акумулира во воздухот, водата и почвата, ретко убива луѓе веднаш. Најчесто е причина за развој на срцеви заболувања, рак, респираторни проблеми, дијареа и други сериозни болести.
Комбинацијата на урбанизација и загадување на воздухот со индустриски процеси резултираше со зголемување од 7 отсто на смртните случаи поврзани со загадувањето помеѓу 2015 и 2019 година, според анализата на податоците од најновата студија објавена во онлајн списанието Lancet Planetary Health.
Авторите, исто така, ги анализираа податоците од студијата наречена Глобален товар на болести, Универзитетот во Вашингтон, која ја проценува вкупната изложеност на загадување и го пресметува ризикот од смрт. Тие велат дека влијанието на загадувањето врз глобалното здравје е „сè уште многу поголемо од негативните ефекти на војната, тероризмот, маларијата, ХИВ, туберкулозата, дрогата и алкохолот“.
Загадувањето на воздухот е егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и здравјето на планетата
Загадувањето на воздухот претставува „егзистенцијална закана за здравјето на луѓето и планетата и ја загрозува одржливоста на модерните општества“, се вели во извештајот.
„Главниот извор на комбинацијата на загадувањето на воздухот и климатските промени е согорувањето на фосилните горива и биогоривата. Седиме во тенџере и полека гориме“, рече коавторот Ричард Фулер од Глобалната алијанса за здравје и загадување и шеф на непрофитна организација „Pure Earth“, додавајќи дека хемиското загадување штети и на биолошката разновидност, уште една голема глобална закана. „Но, за разлика од климатските промени, маларијата или ХИВ, ние не посветуваме премногу внимание на загадувањето на животната средина“, предупреди тој.
Секоја шеста прерана смрт во светот, што е околу девет милиони луѓе, е резултат на загадениот воздух. Таа бројка не е променета од последната проценка во 2015 година. За споредба, Ковид-19 уби околу 6,7 милиони луѓе ширум светот од почетокот на пандемијата.
Вода и воздух во внатрешни простории
Истражувачите забележале намалување на стапката на смртност поврзана со загадувањето на воздухот во затворените простории, лошата вода за пиење и несоодветните санитарни услови. Но, предвремените смртни случаи поврзани со индустријализацијата, хемиското загадување и загадувањето на воздухот се во пораст, особено во Јужна и Источна Азија.
Новата анализа поконкретно се однесува на причините за загадувањето и ги издвојува традиционалните загадувачи, како што се чадот од внатрешните печки или отпадот од отпадните води од помодерни загадувачи, како што се индустриското загадување на воздухот и токсичните хемикалии. Хемиското загадување е исто така во пораст, а само труењето со олово е причина за 900.000 смртни случаи годишно.
Смртноста од традиционалните загадувачи се намалува на глобално ниво, но останува главен проблем во Африка и некои други земји во развој. Загадената вода, почва и загадениот воздух во затворен простор ги прават Чад, Централноафриканската Република и Нигер меѓу трите земји со најголем број смртни случаи поврзани со загадувањето.
Националните програми за намалување на загадувањето на воздухот во затворените простории и подобрување на санитарните услови помогнаа да се намалат смртните случаи во некои области. Во Етиопија и Нигерија, ваквите напори резултираа со две третини намалување на смртните случаи помеѓу 2000 и 2019 година. Во меѓувреме, индиската влада почна да им нуди на жителите во 2016 година да ги заменат печките на дрва со приклучоци за шпорети на гас.
Модерни загадувачи
Бројот на смртни случаи предизвикани од изложеност на современи загадувачи како што се тешките метали, земјоделските хемикалии и емисиите на фосилни горива е „небото“ и порасна за 66 отсто од 2000 година, рече коавторот на студијата Рејчел Купка, извршен директор на Глобалната алијанса за енергија. здравје и загадување со седиште во Њујорк.
Кога станува збор за загадувањето на воздухот на отворено, некои големи главни градови постигнаа одреден успех, но во помалите градови нивото на загаденост продолжува да расте.
Научниците во извештајот објавија листа на 10 земји во светот каде што најголем број на смртни случаи се должат на загадувањето. Тоа се Чад, Централноафриканската Република, Нигер, Соломонските Острови, Сомалија, Јужна Африка, Северна Кореја, Лесото, Бугарија и Буркина Фасо.
/n1info.com/
Свет
Најголемото парче од планетата Марс на Земјата продадено преку аукција за рекордни 5,3 милиони долари!

Најголемиот досега познат марсовски метеорит што стигнал до Земјата е продаден на аукција во Њујорк за импресивни 5,3 милиони долари. Оваа вонземска карпа, тешка 25 килограми, била откриена минатата година во пустината Сахара во Нигер. Научниците сметаат дека парчето било исфрлено од Марс по силен удар со астероид.
Метеоритот, означен како NWA 16788, е околу 70% поголем од кој било друг познат метеорит од Марс. Неговите димензии изнесуваат приближно 38 x 28 x 15 сантиметри, а пред да биде продаден, бил изложен во Италијанската вселенска агенција во Рим.
Иако почетната проценка на вредноста се движела помеѓу 2 и 4 милиони долари, интересот кај купувачите нагло пораснал, па по неколку понуди, цената достигнала 5,3 милиони долари. Името на купувачот останува непознато.
На Земјата постојат помалку од 400 потврдени примероци од Марс, а овој метеорит самостојно претставува околу 7% од вкупниот познат марсовски материјал. Ваквите примероци се од огромна научна и културна вредност и служат како потсетник за поврзаноста на нашата планета со останатите небески тела – дури и кога тие доаѓаат од 225 милиони километри далечина.
Извор: kosmickiglasnik.rs
Свет
Маск: „SpaceX“ нема да го повлече својот вселенски брод „Dragon“

Илон Маск објави дека неговата ракетна компанија SpaceX нема да го повлече својот вселенски брод „Драгон“. Иако само неколку часа претходно тој изјави спротивното, дека авионот ќе биде повлечен од оперативна употреба.
Оваа ненадејна промена на ставот доаѓа во време на ескалација на јавниот конфликт меѓу Маск и претседателот на САД, Доналд Трамп. Конфликтот се засили во последните денови со размена на остри коментари на социјалните мрежи и изјави во медиумите.
Маск не ги објасни детално причините поради кои одлучил да ја промени претходната одлука. Сепак, постојат шпекулации од кругови блиски до компанијата дека моменталната политичка ситуација и потенцијалното влијание врз договорите со американската влада би можеле да играат клучна улога.
Вселенскиот брод „Драгон“, кој се користи за транспорт на товар и астронаути до Меѓународната вселенска станица, останува дел од вселенската програма на „Спејс Екс“.
Извор: phys.org
Свет
Ноќеска во Грција регистриран земјотрес со јачина од 5 степени според Рихтеровата скала

Во раните утрински часови, во 3:06 по локално време, во областа на Коринтскиот Залив во Грција бил забележан земјотрес со јачина од 5 степени според Рихтеровата скала, информира Атинскиот геодинамички институт.
Според информациите од институтот, епицентарот се наоѓал на 13 километри југоисточно од градот Галаксиди, а потресот бил на длабочина од 13,5 километри.
Коринтскиот Залив е познат како подрачје со висока сеизмичка активност, каде често се случуваат земјотреси, пишува „Катимерини“.
On 2025-05-27, at 00:06:31 (UTC), there was an earthquake around 13 km S of Antikyra, Greece. The depth of the hypocenter is about 10.0km, and the magnitude of the earthquake is estimated to be about 5.0.https://t.co/hFZ2S358qV pic.twitter.com/9qHxtoNxGu
— World EQ Locator (@WorldEQLocator) May 27, 2025
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за четврток (7 август)
-
Хороскоп10 часа
Хороскоп за петок (8 август)
-
Македонија2 дена
МВР најстрого ќе го санкционира говорот на омраза, само за спортското навивање има место на трибините
-
Магазин2 дена
ChatGPT-5: Што носи новата револуција во вештачката интелигенција?
-
Спорт2 дена
Одлични вести: ВАР системот стана реалност во македонскиот фудбал
-
Македонија18 часа
МВР изрече условна казна затвор и депортирање на германец поради говор на омраза, пред натпреварот Шкендија-Карабах
-
Македонија14 часа
РЦ Запад во координација со СВР Охрид санкционираа албански државјанки без регулиран престој
-
Магазин2 дена
Сочни пилешки бургери од рерна