Со новите правила, кои ќе стапат на сила во Европската унија во наредните години и кои ќе го зафатат целиот свет, сите електронски уреди ќе мора да имаат лесно заменлива батерија.

Електронските уреди како паметни телефони, таблети, лаптопи веќе долги години имаат заедничка карактеристика: компонентите се доволно добри што уредите можат да работат со години без проблеми и да не предизвикуваат главоболки кај сопствениците. Сепак, „слабата алка“ се батериите кои по одреден временски период ги губат почетните перформанси, односно „траат пократко“. За многумина, ова е најчеста причина поради која одлучуваат да го заменат телефонот или таблетот или кој било друг уред на батерии.

Со таков проблем се соочува и Анел Дедиќ од Сараево, кој, како што вели, е повеќе од задоволен од перформансите на својот iPhone купен во 2019 година. Проблемот, посочува, е што често мора да го полни два пати на ден.

„Батеријата едноставно не трае долго како порано. Порано можев да „протуркам“ цел ден со едно полнење, денес тоа е речиси незамисливо. Иако телефонот сè уште прави одлични фотографии, можам без проблем да ги користам сите апликации што ми требаат, наскоро ќе морам да купам нов телефон. И не се радувам на тоа, бидејќи навистина не ми треба тој трошок во моментов“.

Дедиќ, секако, не е единствениот кој се нашол во слична ситуација.

Скапа замена

Речиси е тешко да се запамети време кога беше можно да се купи батерија за нашите телефони или лаптопи и лесно да се заменат, како батерии во, на пример, батериски ламби. Производителите долги години продаваат уреди со интегрирани батерии, кои, иако можат да се заменат во пракса, бараат многу труд, специјализирани алатки и експертиза, а сето тоа обичниот корисник често ги нема. Дополнително, некои производители бараат замените да се вршат во овластени, а во исто време и поскапи, сервисни центри. Во спротивно, уредот може да остане заклучен и затоа не може да се користи.

Кога цената на „рацете“, т.е. мајсторот, ќе се додаде на цената на батеријата за замена, многу клиенти одлучуваат да го заменат целиот уред кога ќе ги изгуби перформансите што ги имал порано, наместо да продолжат да користат телефон, таблет или мобилен телефон што функционира генерално…

„Искрено, би бил најсреќен кога би можел да купам нова батерија за околу 20 евра и да продолжам да го користам телефонот“, вели Дедиќ.

За корисниците во Европската Унија, а со тоа и целиот свет, деновиве пристигнаа добри вести. Според одлуката на Европскиот совет, сите електронски уреди, без разлика дали се мобилни телефони, таблети, лаптопи, електрични велосипеди, скутери, автомобили… се што бара батерии на полнење, од 2027 година мора да има можност самиот корисник, без поголеми проблеми, големо знаење и специјални алатки, да може да ја замени истрошената батерија во својот уред.

Ова, смета Советот, поттикнува кружна економија која би ја рециклирала или повторно употребувала електрониката, ќе го намали електронскиот отпад и генерално ќе ги намали трошоците со кои се соочуваат клиентите.

Бидејќи гигантите, како iPhone, Samsung, Huawei… не работат локално или регионално, за очекување е да нема специјални уреди наменети за пазарот на ЕУ и за остатокот од светот, туку целото производство во голема мера ќе биде прилагодено на барањата на Европејците. Затоа, на крајот, и покрај одредени предизвици, клиентите од целиот свет ќе профитираат.

Продолжен век на траење на уредот

Крунослав Ќосиќ, главен и одговорен уредник на веб порталот Портофон, потсетува дека производителите на паметни телефони се повеќе се свесни за темата одржливост, која многу често ја нагласуваат, а која повлекува одредени обврски.

„Тие разбираат дека е многу важно потрошувачите денес да бидат информирани каде се произведува облека и обувки, козметика или чоколадо, какви се условите за работа во фабриките и кој работи таму. Потрошувачите се повеќе се заинтересирани за целиот процес на производство на паметни телефони – од суровините што се користат во производството, животниот век на уредот и на крајот за неговото прифатливо располагање. Во исто време, Европската унија повеќе не сака производителите да уништуваат непродаден текстил и електронска опрема и ги принудува да вршат се повеќе и повеќе поправки на уредите“.

Како што вели, неколку производители веќе нудат можност на корисникот дома да го замени скршен екран, истрошена батерија и оштетен конектор за полнење, а потребни се пет до десет минути, со едноставни упатства и алатки, како и уреди кои се приспособени за отворање за корисниците. Таков екран чини 50 евра, батеријата околу 25, а конекторот за полнење околу 20 евра, истакнува Ќосиќ.

Притоа, корисникот не мора да оди во сервисен центар, да го остави уредот барем неколку дена, во тој случај ќе остане без сите податоци и ќе мора повторно да го врати по поправката на уредот во сервисен центар, каде што мора да ја тестира функционалноста, а во исто време не смее да има пристап до податоците на корисникот, забележува експертот за мобилна технологија.

Правилата кои ќе важат од 2027 година во Европската унија носат низа предности, но одредени недостатоци.

Како што вели Ќосиќ, можноста за лесно заменлива батерија со себе носи предност од пониска цена за корисникот, подолга експлоатација на уредот, но и некои недостатоци.

Како што вели Ќосиќ, можноста за лесно заменлива батерија ја носи предноста на пониска цена за корисникот, подолга експлоатација на уредот, но и некои недостатоци: во овој случај, батеријата има малку помал капацитет бидејќи е неопходно да се обезбеди едноставна замена на батеријата во простор кој исто така мора да изгледа убаво, за разлика од затворено куќиште во кое корисникот нема увид.

Освен тоа, уредите каде што може да се замени батеријата веќе не се толку силни и задниот дел ќе „чкрипи“.

Дополнително, ќе биде потешко да се реши заштитата од прашина и вода, иако релативно добри (но не и совршено добри) решенија постоеја до пред седум-осум години, додека во сите мобилни телефони се користеа заменливи батерии, вели Ќосиќ.

Предност за корисниците

Корисниците се навикнати често да ги „сервираат“ властите или големите компании со нови правила и закони кои теоретски треба да ги заштитат клиентите, но често во пракса се покажува токму спротивното. Во случај на нови правила кои треба да стапат на сила во наредните години, се чини дека „малечкиот“ на крајот ќе има корист.

Ќосиќ смета дека корисниците на крајот ќе имаат корист од одлуката на Европската унија, бидејќи со замена на батеријата ќе добијат евтина алтернатива за купување нови уреди кои навистина не носат иновации веќе неколку години, поради што сè уште постои тренд на опаѓање на продажбата на паметни телефони во светот – во вториот квартал од оваа година, падот на продажбата беше 1 процент во однос на истиот период минатата година.

„5G и уредите што се преклопуваат не се покажаа како причина корисниците да ги менуваат уредите, а замената на уредите се прави во просек само по околу 40 месеци […] Заменувањето на батеријата, не само на паметните телефони, туку и на таблетите и лаптопите, ќе го подобри домашниот буџет за многу луѓе во овие тешки времиња кога електрониката паѓа во втор план, во време кога луѓето се плашат да ги погледнат цените на јајцата“.

Подобрување на ефикасноста на рециклирање

Според новите правила, ќе се подобри собирањето на е-отпадот. Така, производителите до крајот на 2027 година ќе треба да соберат 63 отсто од отпадот од преносливите батерии, а до 2030 година тој процент мора да се искачи на 73 отсто.

Покрај тоа, повторното користење на литиумот, материјалот што се користи за батерии, треба да биде во фокус. Производителите мора да повратат 50 отсто од литиумот од отпадните батерии до крајот на 2027 година, а до крајот на 2031 година тој процент треба да се зголеми на 80 отсто. Собраниот литиум потоа треба да се користи за производство на нови батерии.

Дополнително, новите регулативи треба да ја подобрат и ефикасноста на рециклирањето, така што целта е да се постигне 80 проценти можност за рециклирање за никел-кадмиумските батерии до крајот на 2025 година и 50 проценти за другите видови отфрлени батерии до крајот на таа година.

Исто така, преносните батерии мора да се состојат од минимална количина на рециклирани материјали, поставена на 16 проценти за кобалт, 85 проценти за олово, шест проценти за литиум и шест проценти за никел.

Овие регулативи ја покажуваат посветеноста на ЕУ за создавање позелена и поодржлива иднина за паметните телефони и другите уреди на батерии. Промовирајќи кружна економија за батериите, ЕУ презема значајни чекори кон намалување на отпадот и зачувување на ресурсите во технолошката индустрија.

Извор: Ал Џезира