На денешен ден
17 август – На денешен ден

1552.- Во Белград е отпечатена првата книга на кирилица, позната како „Белградско четвороевангелие“. Книгата, која претставува вреден извор за запознавање на состојбите во Белград во средината на 16 век, ја отпечатил Тројан Гундулиќ, член на дубровничката колонија во Белград.
1629.- Роден е Јан Собиески, крал на Полска (1674-96), народен херој кој успешно се борел против Шведска, Турција, Татарите и Козаците. Тој бил прославен како спасител на Европа, кога во 1683 година ја ослободил Виена од турската опсада и на тој начин го спречил навлегувањето на Турција во Централна Европа.
1743.- Руско-шведската војна (1741-43) завршила со мирот во Або, со кој јужниот дел на Финска бил припоен кон Русија.
1753.- Роден е чешкиот славолог Јозеф Добровски, најзначајниот лик на чешката национална преродба, автор на граматиката на чешкиот јазик и „Учебник на старословенскиот јазик“ (1822), првата научна граматика на старословенските јазици.
1786.- Роден е американскиот национален херој и политичар Дејви Крокет, член на американскиот Конгрес од 1827 до 1831 година и од 1833 до 1835 година. Умре во март 1836 година бранејќи ја тврдината Аламо од Мексиканците.
1786.- Во Потсдам умре прускиот крал Фридрих II Велики (Фридрих дер Грос), кој за време на неговото владеење од 1740 година до неговата смрт, ја направил Прусија европска сила. Него го наследил Фридрих Вилхелм II.
1850.- Данска и ги продаде на Велика Британија сите утврдувања и сопственички права над Златниот брег во Африка.
1879.- Основана е француската компанија за изградба на Панамскиот канал, на чело со Фердинанд де Лесепс (Лесепес). Компанијата банкротираше во 1889 година, предизвикувајќи голем политички скандал во Франција, а изградбата на каналот ја продолжија САД, откако ја купија француската концесија во 1902 година, дотогаш завршената работа и значителен дел од опремата за 40 г. милиони долари и ја основа зоната на Панамскиот канал (1903).
1878.- Роден е Исидор Бајиќ, истакнат композитор и педагог, основач на едно од најстарите српски музички училишта со седиште во Нови Сад, кое го носи неговото име.
1887.- Роден е Карло I, последен австриски император (1916-18) и унгарско-хрватски крал (1916-1919), наследник на Франц Јосиф I. По неуспешните обиди да се направи посебен мир за време на Првата светска војна и да се реформира монархијата во сојузна држава, тој беше принуден да абдицира и да емигрира во Швајцарија.
1896.- Џорџ Кармак открил злато во притоката на реката Клондајк во Канада, предизвикувајќи една од најмасовните „златни трепки“.
1908.- Умре српскиот писател Радоје Домановиќ, мајстор на политичката сатира, кој во своите најдобри раскази („Страдија“, „Воѓа“, „Данга“) достигна ниво на универзална критика на човековата природа и општествените институции.
1941.- Германците за време на Втората светска војна ги обесија телата на петмина српски патриоти на Теразије во центарот на Белград.
1943.- Сојузничките сили во Втората светска војна воспоставија контрола над Сицилија.
1945.- Водачот на борбата за независност на Индонезија, Ахмед Сукарно, прогласи независност на Индонезија од Холандија и формирање на обединета Република Индонезија. Холандија го призна суверенитетот на Индонезија дури во 1949 година, по четиригодишната индонезиско-холандска војна.
1960.- Африканската земја Габон стекна независност од Франција.
1962.- Стражарите на Берлинскиот ѕид го раниле 18-годишниот Петер Фехтер кога тој се обидел да побегне преку Берлинскиот ѕид и го оставиле да искрвари до смрт. Случајот стана симбол на трагедијата што ја предизвика градењето на ѕидот меѓу Источна и Западна Германија, а двајцата чувари беа обвинети во јули 1996 година за убиство од небрежност.
1976.- Околу 8.000 луѓе загинаа во земјотрес што предизвика огромни бранови на филипинскиот остров Минданао.
1985.- Во христијанскиот дел на Бејрут експлодира автомобил-бомба, при што загинаа 60, а 100 беа повредени.
1987.- Германскиот воен злосторник Рудолф Хес (Хес), заменик на Адолф Хитлер, изврши самоубиство на 93-годишна возраст во берлинскиот затвор Шпандау, каде што ја отслужуваше доживотната затворска казна на која беше осуден на Нирнбершкиот процес во 1946 година.
1988.- Пакистанскиот диктатор, генерал Мохамед Зиа ул Хак (Мохамед Зија, Хак) загина од експлозија на бомба поставена во воен авион. Амбасадорот на САД во Исламабад Арнолд Рафаел почина заедно со претседателот на Пакистан.
1990.- Откако Српскиот национален совет објави дека ќе распише референдум за српска автономија во Хрватска, специјалните сили на хрватската полиција ги нападнаа полициските станици во српските општини Обровац и Бенковац. Србите одговорија со подигање барикади на патиштата, со што започна српскиот бунт во Книнска Краина.
1996.- Од космодромот во Бајконур, во вселената полета првата Французинка, Клаудија Андре Дешајс, која потоа помина 16 дена во научна мисија на руската вселенска орбитална станица „Мир“.
1999.- Повеќе од 30.000 луѓе загинаа во најголемата природна катастрофа во историјата на Турција, земјотрес со епицентар во близина на градот Измир, 150 километри западно од Истанбул.
2001.- Незадоволна од работата на српската влада, Демократската партија на Србија одлучи да ги повлече своите претставници од владата. Тоа беше почеток на сериозна криза во Демократската опозиција на Србија (ДОС), која со својата изборна победа во септември 2000 година го собори десетгодишниот режим на Слободан Милошевиќ.
2004.- Умре Жерар Созај, еден од најголемите француски баритони.
2005.- Почина боливискиот фотограф Фреди Алборта (Фреди), кој ја направи познатата фотографија на убиениот легендарен герилски водач Че Гевара во 1967 година.
2008.- Американскиот пливач Мајкл Фелпс го освои својот осми златен медал на Олимписките игри во Пекинг, поставувајќи нов рекорд по бројот на освоени златни медали на една Игри. Претходниот рекордер беше пливачот Марк Шпиц со седум златни медали од Олимпијадата во Минхен во 1972 година.
2009.- Во несреќата во најголемата руска хидроцентрала Сајано-Шушенскаја во Хакасија, Сибир, загинаа 75 работници. Несреќата влијаеше на намаленото производство на струја, а ремонтот на хидроцентралата траеше до ноември 2014 година.
2012.- Членовите на руската панк група „Пуси Рајот“, кои во февруари изведоа настап во црквата на Христос Спасителот во Москва „Богородице, гони го Путин“, беа осудени на по две години затвор за хулиганство.
2017 – 12 лица загинаа, а 80 се повредени во терористички напад со комбе во Барселона. Исламска држава ја презеде одговорноста за нападот во Шпанија (Каталонија).
2019 година – Суданските цивилни и воени власти потпишаа конечен договор за поделба на власта за време на тригодишниот преоден период, по соборувањето на долгогодишниот претседател Омар ал-Башир.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт14 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Спорт2 дена
Анчелоти до Нејмар: „Во денешно време е морате да бидете во добра форма“
-
Магазин23 часа
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин23 часа
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Временска прогноза39 минути
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно