На денешен ден
18 ноември – На денешен ден
9 – Роден е римскиот император Тит Флавиј Веспазијан (Тит Флавиј Веспазијан), основач на династијата Флавиј. За време на неговото владеење од 69 до неговата смрт во 79 година, тој ја освоил Галилеја и ги окупирал областите околу Ерусалим. Во Рим изградил величествени градби како Колосеумот, Капитолот и Амфитеатарот. 1477.- Англискиот печатар Вилијам Какстон ја објавил во Вестминстер првата книга отпечатена во Англија на англиски јазик, „Дикти и изреки на филозофите“.
1626.- Папата Урбан VIII ја освети базиликата Свети Петар во Рим.
1786.- Роден е германскиот композитор Карл Марија Фридрих Ернст фон Вебер (Карл Марија Фридрих, фон Вебер), творец на германската романтична опера. Особено значајна е неговата опера „Магичен стрелец“, со која ја прекина традицијата на италијанската опера и го внесе романтизмот во музичката и сценската уметност.
1860.- Роден е полскиот државник, пијанист и композитор Игнац Јан Падеревски (Игнаци, Падеревски), професор на Варшавскиот конзерваториум. Од 1919 до 1921 година бил премиер и шеф на дипломатијата, а во 1940 година претседател на Полска (опера „Манра“, „Полска фантазија“ за пијано и оркестар, една симфонија, дела за пијано, соло песни).
1903.- САД потпишаа договор со Панама со кој им беше дадено неограничено право да го користат Панамскиот канал. Во 1979 година беше постигнат договор на Панама да и се даде целосен суверенитет над каналот на 31 декември 1999 година.
1910.- Во Мексико избувнала селска револуција, чии водачи биле Панчо Вила и Емилио Запата. За време на револуцијата која траеше до 1917 година, загинаа повеќе од еден милион луѓе.
1918.- Белгиската армија влезе во Брисел по четири години германска окупација во Првата светска војна.
1922.- Умре францускиот писател Марсел Пруст. Неговото книжевно творештво во циклусот романи „Во потрага по изгубеното време“ (1913), и по содржина и по форма, го привлекуваше вниманието на книжевните критичари и историчарите во текот на 20 век. Се смета дека, заедно со Кафка и Џојс, делото на Пруст пресудно влијаело на развојот на модерниот роман во минатиот век.
1928.- Во филмот „Steamboat Willie“ прикажан во Њујорк, за прв пат се појави Мики Маус, популарниот херој на цртаните филмови на Волт Дизни.
1936.- Германија и Италија ја признаа владата на генералот Франциско Франко во Шпанија.
1945.- На првите избори во Бугарија по Втората светска војна, кои беа бојкотирани од опозицијата, победи Патриотскиот фронт предводен од комунистите.
1956.- Умре српскиот актер Добрица Милутиновиќ, повеќе од половина век шампион на Народната театарска драма. Во 1980 година, Музејот на театарска уметност и Сојузот на драмски уметници на Србија ја воспоставија наградата „Добричин прстен“ за животно дело на актерот.
1969.- Модулот на американскиот вселенски брод „Аполо 12“ со астронаутите Чарлс Конрад (Чарлс Конрад) и Алан Бин (Алан Бин) слета на Месечината. Тоа беше второто летало што ја допре лунарната почва.
1978.- Во Донстаун, Гвајана, колективно се самоубија 914 Американци кои припаѓаат на сектата „Народниот храм“. Заедно со нивниот водач Џим Џонс, пиеле цијанид помешан со овошен сок. Припадниците на сектата кои одбиле да го испијат отровот биле убиени.
1991.- По 86 дневна опсада, припадниците на ЈНА влегоа во уништениот Вуковар. Во борбите со хрватските сили загинаа неколку илјади луѓе, меѓу кои и голем број цивили. Од 45.000 жители, околу 10.000, кои останале во градот, излегле од визбите каде што поминале речиси три месеци.
1991.- Умре чехословачкиот државник со словачко потекло Густав Хусак, претседател на Чехословачка од 1975 година, кој дојде на чело на Комунистичката партија по воената интервенција на Варшавскиот пакт во 1968 година, на местото на Александар Дубчек. Под притисок на јавноста, тој поднесе оставка во 1989 година.
1993.- Јужноафриканските лидери, црно-бели, го одобрија уставот што го означи крајот на апартхејдот во таа земја.
1999.- На самитот на ОБСЕ во Истанбул беше усвоена Повелбата за европска безбедност, која ги смета конфликтите во државите како легитимна грижа на меѓународната заедница.
2002.- Умре американскиот актер Џејмс Кобурн, кој ги одигра најзначајните улоги во филмовите „Нашиот човек Флинт“ и „Величествените седум“.
2003 – Хашкиот трибунал го објави обвинението против поранешниот водач на самопрогласената Република Српска Краина (Хрватска) Милан Бабиќ за злосторства против човештвото врз хрватските цивили во 1991-92 година. години. Бабиќ ја призна вината и беше осуден на 13 години затвор во јуни 2004 година. Две години подоцна, тој изврши самоубиство во притворот на Хашкиот трибунал.
2003.- Во Белград се одржа последната седница на коалицијата Демократска опозиција на Србија, која престана да постои по распишувањето на парламентарните избори за 28 декември истата година. ДОС дојде на власт во Србија по победата на изборите во 2000 година, кога беше поразен поранешниот режим олицетворен од хашкиот обвинет Слободан Милошевиќ.
2004.- Чешкиот претседател Вацлав Клаус потпиша закон за укинување на воената служба по 140 години, а од јануари 2005 година беше воведена целосно професионална армија.
2005.- Двајца бомбаши самоубијци активираа бомби во шиитските џамии во источниот ирачки град Канагин, при што загинаа 74 лица.
2007.- Во експлозија на метан во рудник во Доњецк во источна Украина загинаа 80 рудари. Во седум несреќи во тој рудник, отворен во 1958 година, од 1999 до 2007 година, загинаа 296 рудари.
2008.- Во главниот град на Унгарија, Будимпешта, под турска бања, пронајдено е најголемото подземно термално езеро во светот, долго 86 метри, широко 27 метри и високо 15 метри, кое припаѓа на пештерата Јанош Молнар.
2008.- Меѓународниот суд на правдата во Хаг се прогласи за надлежен за тужбата на Хрватска против Србија, која тврди дека официјален Белград е одговорен за геноцидот што наводно бил извршен врз несрпското население во таа република во периодот 1991-95 година. години.
2011.- Во Унгарија животот трагично го загуби поранешниот југословенски ватерполо репрезентативец, еден од најдобрите центри Душан Поповиќ.
2015 – Од почетокот на конфликтот во Јемен на 26 март, загинаа 5.700 луѓе, меѓу кои 830 жени и деца, соопштија Обединетите нации.
2017 – Армијата ги спречи демонстрантите да влезат во претседателската палата во Хараре, каде што беше претседателот на земјата Роберт Мугабе. Армијата ја презеде контролата врз Зимбабве и го стави претседателот Мугабе, кој владееше од 1980 година, во домашен притвор.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Хороскоп2 денаХороскоп за четврток (13 ноември)
-
Хороскоп17 часаХороскоп за петок (14 ноември)
-
Временска прогноза1 денПопоски: Следната седмица ќе имаме чести и обилни врнежи од дожд проследени со повремено силен јужен ветер
-
Lifestyle1 денКолку кафе пиете дневно? Медицината вели дека ова се безбедни количини.
-
Балкан20 часаАвион од типот „AT-802“ попладнево се срушил во близина на Сењ, Хрватска
-
Lifestyle1 денКако да ја направите вашата правосмукалка да трае подолго и да работи како нова
-
Занимливости1 денМрсната коса бара секојдневна грижа и одржување
-
Магазин1 денPinterest претстави паметен асистент со вештачка интелигенција за пребарување и инспирација
