На денешен ден
28 јули – На денешен ден

1330.- Српскиот крал Стефан Дечански во битката кај Велбужде ја поразил војската на бугарскиот цар Михајло Шишман, кој потоа бил убиен.
1586 – Томас Хариот ги донесе првите компири во Англија од Колумбија. На крајот на 16 век, компирите биле донесени во Шпанија. Најпрво се одгледувало како украсно растение, но почнало да се користи за храна низ цела Европа поради порастот на населението, војните и гладот.
1655.- Умре францускиот писател Сирано де Бержерак (Сирано, Бержерак), познат по делото „Другиот свет“, во кое комбинираше политичка сатира и научна фантастика. Едмонд Ростан го зеде како главен лик на популарната комедија „Сирано де Бержерак“.
1741.- Умре италијанскиот композитор и виртуоз на виолина Антонио Вивалди, еден од најзначајните претставници на барокот и претходник на новата ера на класиците. Од неговиот обемен творечки опус, најпознат е концертот за виолина и оркестар „Четири годишни времиња“.
1750.- Умре германскиот композитор Јохан Себастијан Бах. Неговите современици повеќе го ценеле како оргулист, а интересот за неговата музика и свесноста за неговата важност во историјата на музиката се појавил дури на почетокот на 19 век во ерата на музичкиот романтизам, особено по изведбата на Менделсон на ремек-делото на Бах „Метју страст (1829).
1794.- Еден од главните водачи на Француската револуција и водач на Јакобинците, Максимилијан Робеспјер и неговите следбеници беа погубени на гилотина. Тоа беше крајот на „јакобинската диктатура“ која беше воведена во есента 1793 година.
1821 – Перу прогласи независност од Шпанија.
1858 – За прв пат е употребен отпечаток од прст како знак за идентификација. Ја користел Вилијам Хершел во Индија кога зел отпечаток од Раџадар Конаи на задната страна од договорот.
1868.- Ратификуван е 14-тиот амандман на Уставот на САД, со кој на црнците им се дава право на американско државјанство.
1876.- Во битката кај Вучје дол, Црногорците ја поразиле турската војска под команда на Муктар-паша и ѝ нанеле големи загуби – околу 4.000 мртви и ранети и 310 заробени.
1899.- Роден е српскиот литературен и театарски критичар Велибор Глигориќ, претседател на Српската академија на науките и уметностите од 1965 до 1971 година. Објавил повеќе дела од областа на книжевната и театарската критика.
1914.- Австро-Унгарија и објави војна на Србија, еден месец по атентатот на престолонаследникот Франц Фердинанд во Сараево. Понатамошниот тек на настаните доведе до Првата светска војна.
1919.- Во Амстердам започна Меѓународниот синдикален конгрес, на кој е основана Меѓународната федерација на синдикати, попозната како Амстердамски синдикат интернационал.
1937.- Јапонците го зазедоа Пекинг во кинеско-јапонската војна.
1940.- Во Втората светска војна, Британците го одбија германскиот напад на медитеранскиот остров Малта.
1941.- За време на окупацијата на Југославија во Втората светска војна, Германците во Белград застрелаа повеќе од 120 луѓе, главно Евреи и комунисти, како одмазда за палењето пожари во нивните гаражи.
1942.- Умре британскиот археолог Вилијам Петри, кој во 1880 година ги започна првите научни археолошки ископувања во Египет и ги водеше речиси половина век. Го основал Британското археолошко училиште во Египет (1906).
1945.- Американски бомбардер Б-25 во густа магла удри во „Емпајер стејт билдинг“ во Њујорк, тогаш највисоката зграда во светот. Загинаа 14 лица.
1968.- Умре германскиот хемичар и нуклеарен физичар Ото Хан, добитник на Нобеловата награда за хемија во 1944 година, кој беше еден од иницијаторите и потписниците на Гетингенскиот апел (1957) против атомското оружје.
1976.- Најмалку 242.000 луѓе загинаа, а 164.000 беа повредени во земјотресот што целосно го уништи кинескиот град Тангшан.
1984.- Американскиот претседател Роналд Реган (Реган) ги отвори Олимписките игри во Лос Анџелес, кои беа бојкотирани од СССР и некои други земји од тогашниот советски блок како одмазда за американскиот бојкот на Олимписките игри во Москва во 1980 година.
1999.- Европскиот суд за човекови права ја прогласи француската држава виновна за тортура на уапсено лице осомничено за дистрибуција на дрога. Тоа беше прва пресуда на овој суд против европска земја.
2000.- Мировните трупи на ОН влегоа во делови од граничната област меѓу Либан и Израел. На 24 мај, по 22 години, Израел ги повлече своите војници од 15-километарската окупациска зона.
2005.- Ирската републиканска армија (ИРА) официјално прогласи крај на својата 35-годишна вооружена борба против британската власт во Северна Ирска и објави дека ќе се бори за своите цели преку политички средства.
2010.- Парламентот на шпанската провинција Каталонија беше првиот што донесе закон за забрана на борбите со бикови по жестоката дебата меѓу активистите за правата на животните и претставниците на традицијата на борбите со бикови како „столб на шпанската култура“.
2010.- Авион на „Ерблу“, на летот од Карачи до Пакистан, се урна при обид да слета на аеродромот во Исламабад при лоши временски услови, при што загинаа сите 152 лица во него.
2011.- Административните премини меѓу Косово и Србија, Јариње и Брњак, беа прогласени за забранета воена зона каде војниците на КФОР имаат право да користат оружје.
2018 – Египетскиот суд осуди 75 луѓе на смрт, вклучително и истакнати личности од забранетото Муслиманско братство, за учество во протести во 2013 година.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (18 мај)

Култура и уметност
-
1799 – Смртта на Пјер Бомарше, драматург чија работа инспирирала класични опери како „Севилскиот бербер“ (Росини) и „Фигаровата свадба“ (Моцарт).
-
1911 – Почина Густав Малер, влијателен австриски композитор и диригент.
-
1995 – Почина Александар Годунов, познат балетски танчер кој доживеа успех и на запад по бегството од СССР.
Политика и конфликти
-
1803 – Велика Британија ѝ објави војна на Франција, со што се заострија Наполеонските војни.
-
1804 – Наполеон е прогласен за император.
-
1944 – Протерување на Татарите од Крим од страна на СССР, што останува едно од најконтроверзните етнички чистки во историјата на регионот.
-
1996 – Радован Караџиќ се повлекува од функцијата претседател на РС поради меѓународен притисок.
-
2000 – СБ на ОН воведува ембарго за оружје за Етиопија и Еритреја, поради нивната гранична војна.
Наука и технологија
-
1974 – Индија го извршува својот прв нуклеарен тест, станувајќи шеста нуклеарна сила.
-
1998 – Тужба против Мајкрософт за монополско однесување, значајна пресвртница во правната историја на технолошките гиганти.
Човекови права и меѓународна правда
-
1954 – Стапува во сила Европската конвенција за човекови права.
-
2010 – Обама го потпишува Законот за слобода на печатот, именуван по новинарот Даниел Перл.
-
2011 – Пресуда против Аугустин Бизмунг, поврзана со геноцидот во Руанда.
Родени
-
1836 – Вилхелм Штајниц, првиот официјален светски шампион во шах.
-
1868 – Николај II, последниот руски цар.
-
1872 – Бертран Расел, добитник на Нобелова награда и познат филозоф.
-
1883 – Валтер Гропиус, основач на Баухаус и визионер во архитектурата.
-
1919 – Марго Фонтејн, легендарна балерина.
-
1920 – Карол Војтила, идниот папа Јован Павле II.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (17 мај)

Светот виден во рубриката „На денешен ден“ за 17-ти мај
🎨 Култура и уметност
-
1510 – Смртта на Сандро Ботичели, еден од најголемите ренесансни сликари. Неговите дела, особено Раѓањето на Венера, се симболи на хуманизмот и естетиката на Ренесансата.
-
1866 – Роден е Ерик Сати, француски композитор чие дело има големо влијание врз модерната музика.
-
2012 – Почина Дона Самер, диско икона со глобално влијание во поп културата.
⚕️ Медицина и наука
-
1749 – Роден е Едвард Џенер, пионер на имунизацијата, чиј изум – вакцината против сипаници – го променил текот на медицинската историја.
⚔️ Политика и воени настани
-
1814 – Норвешка прогласува независност и усвојува устав – значаен момент во историјата на скандинавските земји.
-
1838 – Смртта на Талеран, еден од највештите дипломати на Франција, со улога во реставрацијата по Наполеон.
-
1940 – Германските трупи влегуваат во Брисел – дел од брзото напредување на нацистичка Германија во Втората светска војна.
-
1949 – Обединетото Кралство ја признава независноста на Република Ирска.
-
1997 – Лоран Кабила ја презема власта во Заир, кој се преименува во Демократска Република Конго.
📺 Технологија и медиуми
-
1965 – Првото емитување во боја од Велика Британија до САД – голем чекор во глобалната телевизиска технологија.
-
2000 – Српската влада ја презема РТВ „Студио Б“, симболичен настан за медиумската слобода во Србија.
⚖️ Човекови права и општествени промени
-
1954 – Пресудата Brown v. Board of Education од Врховниот суд на САД ја укинува расната сегрегација во училиштата – историски момент во движењето за граѓански права.
-
2004 – Масачусетс стана првата американска држава што легализира истополови бракови.
-
2009 – За прв пат, жени се избрани во парламентот на Кувајт – голем напредок во правата на жените на Блискиот Исток.
На денешен ден
На денешен ден – 13 мај

1792.- Роден е италијанскиот свештеник Џовани Мастаи Ферети (Џовани, Ферети), од 1846 година папата Пиј IX (Пиј). За време на неговиот понтификат, најдолгиот во историјата на Римокатоличката црква (31 година и 236 дена), црковната држава престана да постои (1870). Најголемиот дел од него станал дел од Кралството Сардинија, додека папската држава била сведена на поранешното Наследство.
1795 – Роден е словачкиот филолог и историчар Павел Јозеф Шафарик (Јозеф), еден од основачите на славистичките студии. Тој бил директор на српската гимназија во Нови Сад од 1819 до 1833 година („Српска читанка“).
1798 – Роден е Константин Данил, еден од најголемите српски сликари на 19 век, претставник на српскиот бидермаер.
1830 година – Основана е Република Еквадор, а Хуан Хозе Флорес е избран за прв претседател.
1840 – Роден е францускиот писател Алфонс Доде, автор на трилогијата за авантурите на Тарантино де Тараскон, ремек-дело на француската хумористична проза. Неговата збирка раскази „Писма од мојата воденица“ му донесе голем успех.
1846 година – Конгресот на САД формално објави војна против Мексико, иако борбите во Калифорнија започнаа неколку дена претходно.
1848 година – Во Сремски Карловци започна заседанието на „Мајското собрание“, на кое делегати од 175 црковни општини од Војводина и Србија го избраа Јосиф Рајачиќ за патријарх, а полковникот Стеван Шупљица за војвода. На 15 мај, Собранието го прогласило Српското Војводство, но австриската и унгарската влада не ја признале српската автономија.
1851 – Роден е српскиот писател и доктор Лаза Лазаревиќ („Првиот пат со татко ми во зори“, „Сè ќе биде позлатено од народот“, „На бунарот“, „Училишната икона“, „На знае све“, „У добри час хајдуци“, „Вертер“).
1862 – Роден е српскиот писател Јанко Веселиновиќ, автор на романот „Хајдук Станко“ со теми од Првото српско востание и раскази и романи („Слики од селскиот живот“, „Селанка“).
1881 – Роден е Димитрије Туцовиќ, водач на социјалистичкото движење во Србија. Тој беше еден од организаторите на првата Балканска социјалдемократска конференција (1910), а на Конгресот на Интернационалата во Копенхаген (1910) решително се спротивстави на империјалистичката политика на официјална Австрија. Објавил околу 600 трудови во домашни и странски весници. Загинал на 20 ноември 1914 година, во Битката кај Колубара („Правно осигурување на работниците“, „Закон за продавници и социјалдемократија“).
1882 – Роден е францускиот сликар Жорж Брак, кој го основа кубистичкото движење заедно со Пабло Пикасо во 1905 година.
1887 – Во Белград е основана Привремената опсерваторија на Големата школа. Со основањето на Републичкиот хидрометеоролошки институт на Србија во 1947 година, опсерваторијата станала негов составен дел.
1888 година – Ропството е укинато во Бразил.
1914 година – Роден е американскиот боксер Џо Луис (Џо). Тој беше светски шампион во тешка категорија од 1937 до 1949 година, кога се пензионираше.
1930.- Умре норвешкиот поларен истражувач и дипломат Фридтјоф Нансен (Фридтјоф), добитник на Нобеловата награда за мир во 1922 година. Како висок комесар на Лигата на народите, тој го надгледуваше репатријацијата на воените заробеници по Првата светска војна.
1931 – Почина српскиот композитор и хормајстор Јосиф Маринковиќ, член на Српската кралска академија. Неговите соло песни и многу хорски композиции придружени со пијано се посебен придонес во српската музика. Тој беше диригент на белградското пејачко друштво „Обилиќ“.
1949 година – Првиот британски млазен авион „Канбера“ го изврши својот прв пробен лет.
1961.- Почина американскиот филмски актер Гари Купер, добитник на Оскар за филмовите „Наредник Јорк“ и „Напладне“.
1968 година – Во Париз започнаа официјални преговори меѓу претставниците на Северен Виетнам и САД за завршување на Виетнамската војна.
1981 година – Папата Јован Павле II беше ранет во обид за атентат на плоштадот „Свети Петар“ во Рим. Атентаторот Мехмед Али Агџа беше уапсен. Тој беше ослободен од затвор по 20 години и предаден на Турција во јуни 2000 година.
1990 година – Во Загреб, на стадионот „Максимир“, за време на фудбалскиот натпревар помеѓу Динамо Загреб и Црвена Ѕвезда од Белград, се случи крвав судир меѓу навивачите на двата клуба.
1994 година – Министрите за надворешни работи на САД, ЕУ и Русија постигнаа договор во Женева за заедничка стратегија за решавање на босанскиот конфликт.
1999 година – Перу и Еквадор потпишаа документ за демаркација, со што заврши шестдеценискиот спор што ги доведе земјите до војна три пати.
1999 – Почина Џин Саразен, еден од само четирите голфери кои освоија четири големи професионални голф купови.
2005 година – Десет милиони долари беа собрани на првата меѓународна донаторска конференција за реставрација и зачувување на културното наследство во Косово, одржана во Париз, во организација на УНЕСКО.
2007 – На изборот за песна на Евровизија во Хелсинки, претставничката на Србија Марија Шерифовиќ победи со песната „Молитва“.
2011 година – Високиот комесаријат на Обединетите нации за бегалци (УНХЦР) објави дека околу 1.200 бегалци кои ја напуштиле Либија во март и април се удавиле во Средоземното Море.
2014 година – 301 рудар загинаа во несреќа во рудникот за јаглен Сома, 120 км североисточно од Измир во западна Турција. Во времето на експлозијата, 787 работници биле под земја.
2015 година – Ватикан официјално ја призна државата Палестина и ги насочи своите дипломатски активности, претходно насочени кон Организацијата за ослободување на Палестина, кон државата Палестина.
2018 година – На парламентарните избори во Ирак, политичкиот сојуз Саерун, предводен од радикалниот шиитски свештеник Моктада Садр, освои мнозинство.
2021 година – Конфликтот меѓу израелската армија и Хамас ескалираше понатаму и покрај напорите за постигнување прекин на огнот. Демонстрации и немири избувнаа во бројни израелски градови со мешано население. Сите летови кон меѓународниот аеродром во близина на Тел Авив беа пренасочени по ракетниот истрел од Појасот Газа.
2024 година – Еврото стана единственото официјално средство за плаќање во готово во Косово.
-
Македонија2 дена
Граѓани пријавуваат дека од рано утрово се без електрична енергија
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (18 мај)
-
Хороскоп20 часа
Хороскоп за понеделник (19 мај)
-
Македонија1 ден
АД Мепсо ја соопшти причината за падот на електричната енергија во раните утрински часови
-
Македонија8 часа
МВР: Со „БМВ“ возел 111 км/ч на место каде е дозволено 50 км/ч
-
Македонија7 часа
Во автобус со турски државјани во Охрид починал турист кој бил дел од групата
-
Македонија5 часа
Од вечерва бензин 95 и дизел поскапуваат, ова е новата цена за литар
-
Временска прогноза1 ден
Попоски: Продолжува нестабилно време, со развој на грмотевични облаци