На денешен ден
На денешен ден: 22 ноември

1497.- Барајќи поморски пат до Индија, Португалецот Васко де Гама стана првиот морепловец што пловел по Кејп Добрата надеж, на крајниот југ на Африка.
1699.- Данска, Русија, Саксонија и Полска потпишаа договор за поделба на Кралството Шведска откако ја поразија шведската армија. 1819.- Родена е англиската писателка Мери Ен, позната како Џорџ Елиот, една од основоположниците на англискиот психолошки и социјален роман („Силас Марнер“, „Мелницата за флос“). 1842.- На планината Света Хелен во Вашингтон избувна ерупција. Тоа беше првата вулканска ерупција во Америка чиј датум на ерупција е забележан.
1868.- Во Белград во зградата кај Варошката порта е одржана првата театарска претстава, претставата „Ѓураѓ Бранковиќ“ од Карл Оберњик.
1869.- Во Париз е роден Андре Жид, една од најконтроверзните и највлијателните личности во француската литература од 20 век. Романсиер, есеист, критичар, добитник е на Нобеловата награда за литература во 1947 година („Ковачи со фалсификувани пари“, „Ватикански визби“, „Пасторална симфонија“).
1913.- Роден е Едвард Бенџамин Бритен, еден од најзначајните англиски композитори во 20 век. Со оперскиот пејач Питер Пирс го основал музичкиот фестивал во Алдебург во 1948 година („Питер Грајмс“, „Грабнувањето на Лукреција“, „Воен реквием“, „Пролетна симфонија“).
1916.- Умре американскиот писател Џек Лондон, еден од најчитаните автори во првата половина на 20 век („Повикот на дивината“, „Белиот оград“, „Долина на месечината“, „Луѓе од дното“).
1943.- Либан прогласи независност, завршувајќи го мандатот на Франција над земјата на 1 јули 1920 година. Арапските земји, Велика Британија и САД веднаш ја признаа независноста на Либан, а француските трупи ја напуштија земјата со заедничка согласност во 1946 година.
1954.- Рускиот адвокат и дипломат Андреј Вишински, државен обвинител (од 1935 година), умре за време на големата чистка што ја изврши советскиот водач Сталин во втората половина на 1930-тите. Тој беше шеф на советската дипломатија во 1949 година, а потоа и постојан претставник на СССР во ОН.
1963.- Во Далас, Тексас, убиен е американскиот претседател Џон Фицџералд Кенеди. Осомничен за атентатот е Ли Харви Освалд, кој беше убиен два дена подоцна во полициската станица од Џек Руби.
1963.- Умре англискиот писател Олдос Хаксли, еден од најистакнатите европски есеисти во 20 век, космополит и активист на пацифистичкото движење (Движење за завет за мир, 1935). Неговите „романи на идеи“ се засноваат на есеистички модели на дискусии и судири на принципи („Контрапункт на животот“, „Храбар нов свет“, „Слеп во Газа“).
1972.- Американскиот претседател Ричард Никсон ја укина 22-годишната забрана за американски бродови и авиони во Кина.
1974.- Генералното собрание на ОН и додели статус на набљудувач на Палестинската ослободителна организација.
1975.- Хуан Карлос стана крал на Шпанија, два дена по смртта на диктаторот Франциско Франко. Последниот шпански монарх бил Алфонсо XIII, кој побегнал од земјата во 1931 година.
1977.- Англо-францускиот патнички авион Конкорд започна со редовен сообраќај меѓу Европа и Америка. Редовните летови беа воспоставени по две години правни дискусии поради бучавата што ја произведува авионот.
1980.- Во 1930-тите умре холивудската ѕвезда и секс симбол, Меј Вест.
1989.- Либанскиот претседател Рене Муавад е убиен во свечена поворка на Денот на независноста во Бејрут. Во бомбашкиот напад загинаа уште 16 луѓе.
1990.- Првата жена премиер на Велика Британија, Маргарет Тачер, поднесе оставка повеќе од 11,5 години како премиер поради несогласувањата со нејзината Конзервативна партија.
1992.- Воздухопловните сили на НАТО и Западноевропската унија почнаа да контролираат бродови во меѓународните води на Јадранското Море со цел да го спречат снабдувањето на СР Југославија со нафта и други стратешки материјали.
1995.- По потпишувањето на Дејтонскиот договор со кој заврши војната во Босна, Советот за безбедност на ОН ги суспендираше економските санкции против СР Југославија и започна со укинување на ембаргото за оружје на земјите од поранешна Југославија. СР Југославија беше под економска блокада 1.253 дена (од 31 мај 1992 година).
2000.- Умре Емил Затопек, легендарниот чешки тркач и единствениот спортист кој освоил три златни медали во трките на долги патеки на една Олимпијада. Тој го освои своето прво олимписко злато во Лондон во 1948 година и три олимписки златни медали во Хелсинки во 1952 година. На 1 декември, Затопек беше прогласен за чешки спортист на векот.
2001.- Турскиот парламент ја одобри ревизијата на 75-годишниот граѓански закон, со кој, за разлика од сегашниот, ќе се изедначат жените и мажите.
2005.- Претседателката на Христијанско-демократската унија (ЦДУ) Ангела Меркел, првата жена канцелар на Германија, ја презеде функцијата.
2007.- Умре францускиот кореограф Морис Бежарт, еден од основачите на модерниот танц. Меѓу неговите кореографии се „Болеро“, Бетовеновите „Деветта симфонија“, „Ромео и Јулија“, „Малро“.
2009.- Во експлозија во рудник во североисточна Кина загинаа 108 рудари, додека 60 се хоспитализирани со изгореници и последици од вдишување отровни гасови.
2010.- Во бунт предизвикан од одморите на вода на остров во близина на Пном Пен, главниот град на Камбоџа, загинаа 380 луѓе.
2015.- Либералот Маурицио Макри, поранешен градоначалник на Буенос Аирес, е избран за нов претседател на Аргентина.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 19 август

На денешен ден 19 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
⚔️ Империјализам и воени конфликти
-
14 година: Смртта на Октавијан Август означува крај на ерата на основачот на Римското Царство.
-
636 година: Битката кај Јармук – клучна пресвртница во арапските освојувања и падот на византиската моќ на Истокот.
-
1691 година: Австриско-турски судир кај Сланкамен – дел од големите европско-османлиски војни.
-
1878 година: Австроунгарската окупација на Сараево – вовед во политичките тензии на Балканот кои ќе кулминираат со Првата светска војна.
🧠 Наука и техника
-
1819: Смртта на Џејмс Ват – човекот што ја усоврши парната машина, симбол на Индустриската револуција.
-
1979: Повраток од рекорден престој во вселената – важен момент за советската вселенска програма.
-
1996: Средба на меѓународни космонаути на „Мир“ – симбол на соработката во пост-Студена војна доба.
🎭 Култура и уметност
-
1883: Родена Коко Шанел – икона на модата.
-
1929: Смртта на Сергеј Дјагилев – револуционер во балетот и сценската уметност.
-
1936: Убиството на Федерико Гарсија Лорка – симбол на интелектуалната жртва во Шпанската граѓанска војна.
-
2009-2016: Смрт на неколку значајни фигури од оперската, книжевната и филмската сцена, меѓу кои Хилдегард Беренс, Мирко Ковач, Мира Ступица.
🌍 Политички превирања и државни удари
-
1953: Удар во Иран со поддршка на ЦИА – клучен настан во иранско-американските односи.
-
1991: Обид за државен удар во СССР – пресуден момент за крајот на Советскиот Сојуз.
-
2020: ЕУ не ги признава изборите во Белорусија – контекст на современи европски политички конфликти.
✈️ Технологија и летови
-
1871: Роден Орвил Рајт – пионер на воздухопловството.
-
1960: Судбината на Гари Пауерс – шпионски инцидент од Студената војна.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден: 14 август

На денешен ден 14 август, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Историски битки и политички настани
-
1385 – Победата на Португалците во Битката кај Аљубарота ја обезбедила независноста на земјата.
-
1867 – Обид за балкански сојуз против Отоманската империја.
-
1920 – Потпишан договорот за Мала Антанта.
-
1941 – Атлантската повелба ја дефинира визијата за поствоен свет.
-
1947 – Формирање на Пакистан, значаен геополитички момент.
-
1996 – Крајот на ерата на апартхејдот: Јужноафриканската национална партија оди во опозиција.
-
2015 – САД и Куба ги обновуваат дипломатските односи.
⚔️ Воени конфликти и кризи
-
1900 – Крај на Боксерската буна.
-
1945 – Јапонија капитулира – крај на Втората светска војна.
-
2006 – Прекин на огнот меѓу Израел и Либан.
-
2013 – Египет во криза – вонредна состојба по смртоносни судири.
🧪 Наука и технологија
-
1457 – Првата книга во боја: „Мајнцовиот псалтир“.
-
1777 – Роден Ханс Кристијан Ерстед, откривачот на електромагнетизмот.
-
1893 – Франција воведува први регистарски таблички.
🧍♂️ Значајни личности (родени/починати)
-
1777 – Ерстед (научник)
-
1956 – Починал Бертолт Брехт, драматург.
-
1988 – Смрт на Енцо Ферари, основач на Ferrari.
-
2004 – Починал Чеслав Милош, нобеловец.
-
2010 – Починал Херман Леонард, легендарен џез фотограф.
-
2012 – Починал Светозар Глигориќ, шаховски велемајстор.
🌍 Катастрофи и трагедии
-
2005 – Пад на авион во Грција (121 загинат).
-
2017 – Поплави во Сиера Леоне (310 загинати).
-
2018 – Уривање на мост во Џенова, Италија (43 загинати).
-
2021 – Земјотрес во Хаити (над 2.200 загинати).
-
2022 – Пожар во коптска црква во Каиро (41 загинат).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 27 јуни

На денешен ден 27 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🌍 Историски настани:
- 1801 – Британски и турски сили го поразуваат Наполеоновиот гарнизон во Каиро, ставајќи крај на француската инвазија на Египет.
- 1905 – Почеток на бунтот на екипажот на крстосувачот „Потемкин“, еден од првите знаци на револуционерно движење во царска Русија.
- 1932 – Сиам (денешен Тајланд) преминува од апсолутна во уставна монархија.
- 1946 – Додеканеските острови официјално ѝ се доделуваат на Грција по Втората светска војна.
- 1950 – Југославија го воведува самоуправувањето, уникатен модел во социјалистичкиот свет.
- 1954 – Во Обнинск, СССР, е пуштена првата нуклеарна електрана во светот.
🕊 Политика и конфликти:
- 1991 – Почеток на војната за независност на Словенија, што трае само шест дена.
- 1997 – Претседателот на Таџикистан потпишува мировен договор, ставајќи крај на граѓанската војна.
- 1999 – Алжирската влада предлага амнестија за исламските екстремисти за прекин на долгогодишното насилство.
- 2011 – Меѓународниот кривичен суд издава налог за апсење на Моамер Гадафи.
🎭 Култура, наука и општество:
- 1838 – Роден Банким Чандра Чатерџи, пионер на индиската литература на бенгалски.
- 1989 – Починува Жил Алфред Ајер, истакнат британски филозоф.
- 2000 – Усвоена Варшавската декларација за демократија.
- 2023 – Земјата изгубила 4,1 милиони хектари тропска шума за една година.
🎸 Музика и поп култура:
- 2002 – Почина Џон Ентвисл, басист на легендарната рок-група The Who.
-
Хроника2 дена
Кичево и кичевско во тага по страшната трагедија која се случи вчера, каде по пад од четирицикл две малолетнички ги изгубија своите животи
-
Кичево20 часа
Кичево: Најавени градежни работи кон месност Крушино, за тоа време ќе има времен прекин на сообраќај
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (23 август)
-
Македонија1 ден
Времен прекин на сообраќај утре и задутре поради меѓународниот ФИС ролер-ски натпревар „Тодор Проески“
-
Хороскоп11 часа
Хороскоп за недела (24 август)
-
Македонија2 дена
Уште една измама со лажна сообраќајка, тетовчанка измамена за огромна сума на евра и швајцарски франци
-
Спорт2 дена
Утре започнува првото коло во втората македонска фудбалска лига, според новите правила само шампионот обезбедува место во ПМФЛ
-
Хроника21 час
Уште една трагедија на македонските патишта, загина украинец пешак, го удрил жител на Косово од Германија