Истражувачи откриле остатоци од древен крокодил стар околу 17 милиони години во најголемиот рудник за јаглен во Полска, Белхатов. Се работи за изумрен вид што припаѓал на семејството гавијали – блиски роднини на денешните крокодили и алигатори – кој живеел во миоценската епоха.

– Најдени биле фосили од череп, заби, скелет и фрагмент од кожна обвивка наречена остеодерм. Овој мал фосилен дел, со дијаметар од само 30 мм, бил откриен во јуни 2023 година во седименти на дното од езеро во рудникот. Иако првично изгледал како обично парче коска, деталната анализа покажала дека станува збор за дел од кожа од крокодил.

Europe's oldest known zoo animal, Marta the alligator, will celebrate her 95th birthday in Poland tomorrow.

Marta, who first arrived at Płock Zoo in 1960, has outlived the typical lifespan of her species by decades https://t.co/pYTj6ug9LY

— Notes from Poland (@notesfrompoland) May 16, 2025

Според научниците, остатоците припаѓаат на видот диплоцинодон – изумрен вид влекач. Интересно е што ова е најсеверната точка на која досега се пронајдени фосили од крокодили од миоценот, иако има и постари откритија од периодот на креда, како на пример во Шведска.

Миоценот бил период со топла и влажна клима, што овозможило развој на богата флора и фауна. Крокодилите од тоа време можеле да пораснат и до шест метри, додека помалите, кои живееле во слатки води, достигнувале должина од три метри.

Szczątki krokodyla sprzed 17 mln lat odnaleziono na terenie kopalni „#Bełchatów”. #naukahttps://t.co/8CUDdfS4Ob pic.twitter.com/EIcGs2vnb6

— Dzieje.pl (@dziejepl) May 25, 2025

Фосилот сега е сочуван во Музејот на Геолошкиот факултет при Универзитетот во Варшава, а резултатите од истражувањето се објавени во научното списание Acta Palaeontologica Polonica, пренесува notesfrompoland.com

Ако сте во потрага по нов телевизор, сигурно сте се запрашале за оваа работа поради големиот избор и разни технички поими. Меѓу нив најчесто се спомнуваат „QLED“ и „OLED“, два вида технологии кои иако звучат слично, работат на сосема различен начин.

Што значат овие термини?

• OLED значи „органска диода што емитува светлина“. Кај OLED, секој пиксел сам по себе свети или се гаси, што овозможува совршена црна боја и бесконечен контраст.

• QLED (термин што го користи Samsung) значи „Quantum Dot LED“. Тоа е всушност напредна верзија на LCD телевизор, каде што се користи слој од квантни точки за подобри бои, но сепак е потребно LED позадинско осветлување.

Како функционираат?

• OLED технологијата користи „емисивни“ пиксели – тие сами ја создаваат светлината.

• QLED се потпира на надворешен извор на светлина кој ја осветлува екранот преку неколку слоеви.

Квантните точки кај QLED се мали честички кои светат со специфична боја кога ќе бидат осветлени, а тоа помага сликата да биде поостра и поразновидна во боите.

Кој ги произведува?

Samsung е лидер во QLED технологијата и нуди многу модели во 4K и 8K резолуција. Но и TCL, Amazon и други компании имаат свои QLED телевизори.

LG е водечки производител на OLED телевизори, но и Sony, Sharp, а од неодамна и Samsung нудат OLED модели. Всушност, сите OLED панели што ги гледате на пазарот се произведени од LG или Samsung.

Samsung од 2022 година прави и свои QD-OLED панели, кои ја комбинираат OLED основата со квантни точки за подобра осветленост и боја.

Споредба: OLED vs QLED

1. Контраст и црна боја:
OLED победи без конкуренција. Пикселите можат целосно да се исклучат, па црната боја е вистински црна, не сивкаста како кај QLED. Кај QLED, светлината од позадината често „протекува“, па белите објекти може да имаат ореол околу нив.

2. Осветленост:
QLED телевизорите се посветли, што е важно во простории со многу светлина. Но, OLED иако е послаб по светлина, благодарение на контрастот сè уште нуди подобар HDR ефект.

3. Гледање од страна:
OLED ги задржува боите и контрастот без разлика од каде го гледате екранот. QLED може да изгуби на квалитет при аголен поглед.

4. Резолуција и боја:
И двете технологии поддржуваат 4K и 8K. Нема голема разлика во обработката на бојата, иако QD-OLED дава мала предност во боите.

5. Големина и цена:
QLED телевизорите се поевтини и достапни во повеќе големини – од 32 до 98 инчи.
OLED телевизорите се поскапи, особено во големи димензии (над 65 инчи), и обично ги има од 42 до 97 инчи.

Иако може да изгледа безопасно да оставите полначот од мобилниот телефон во приклучокот, постои уште една причина зошто треба да го извадите од штекерот по полнењето.

Без разлика дали станува збор за кујнски апарати или уреди што ги користите за забава, многу предмети се оставаат приклучени во струја 24/7. Иако одредени производи може да се остават приклучени цело време без никаква штета, тоа не е случај за секој уред во вашиот дом.

Напојувањето во режим на подготвеност, познато и како фантомска потрошувачка, е електричната енергија што ја користи уредот додека е исклучен. Дури и ако го исклучите апаратот за кафе по утринското кафе, тој сепак може да троши енергија во текот на денот и да ја зголеми сметката за комунални услуги.

За да избегнете непотребно трошење на електрична енергија и да ја намалите потрошувачката, не заборавајте да ги исклучите овие домашни предмети од струја откако ќе завршите со нивна употреба:

1. Мали кујнски апарати

Парите потрошени за работа на кујнски апарати, дури и мали, брзо се акумулираат. Апаратите што ги користите еднаш или двапати на ден, како што се апаратите за кафе, тостерите и микробрановите печки, се главните виновници бидејќи користат енергија во режим на подготвеност кога се исклучени.

На пример, дури и ако не загревате ништо во микробрановата печка, дигиталниот часовник останува вклучен цел ден. Затоа, микробрановата печка „црпи“ електрична енергија (и пари). Исклучете ги малите кујнски апарати со дигитални дисплеи по употреба за да заштедите енергија и пари.

2. Полначи за телефони и други уреди

Ако вообичаено го оставате полначот за телефон или компјутер приклучен 24/7, обидете се да ги исклучите кога не ги користите за да заштедите енергија и пари. Плус, бидејќи полначите често се прегреваат, предизвикувајќи оштетување на каблите, кога се оставени приклучени предолго, можете да заштедите време и пари купувајќи нов полнач. И што е уште полошо, тие можат да запалат пожар и да предизвикаат огромна материјална штета.

3. Медиумски конзоли

Играчките конзоли често се оставаат приклучени кога не се во употреба. Иако може да изгледа безопасно да го оставите интернет модемот приклучен додека спиете или да заборавите да ја исклучите вашата играчка конзола откако ќе завршите со играње, тоа всушност троши многу електрична енергија. Исклучувањето на телевизорите, кабелските приемници, компјутерите и конзолите од струја не само што ќе ви заштеди пари, туку и ќе го заштити вашиот уред од потенцијално оштетување од пренапон на струја за време на бура.

4. Пумпа за циркулација на топла вода

Ако барате позначаен начин да заштедите пари на сметката за електрична енергија, можете да одлучите да ја исклучите пумпата за циркулација на топла вода во текот на летото. Иако водата ќе ви биде постудена, ќе заштедите многу повеќе пари и енергија додека се туширате и перете алишта. Или, ако сакате да користите топла вода во одредено време, како што е туширање или миење садови, инсталирајте паметен систем за контрола на рециркулација или тајмер за да ја вклучите пумпата за топла вода во одредено време секој ден.

5. Греалки

Греалките се корисни во текот на студените зимски месеци, но тие исто така трошат многу енергија, што со текот на времето ве чини пари. Бидејќи греалките користат електрична енергија во режим на подготвеност, задолжително исклучете ги од струја по секоја употреба. Не само што ќе избегнете потенцијална опасност од пожар, туку ќе заштедите и пари на вашата следна сметка за струја.

 Дополнителни совети за намалување на фантомската потрошувачка:

• Користете паметни приклучници или тајмери: Овие уреди автоматски ги исклучуваат уредите кога не се во употреба.

• Изберете уреди со Energy Star ознака: Овие уреди се дизајнирани да имаат пониска потрошувачка на енергија во режим на подготвеност.

• Редовно проверувајте ги уредите: Уверете се дека уредите не се прегреваат и дека каблите се во добра состојба.

Со следење на овие совети, не само што ќе заштедите пари на вашата сметка за електрична енергија, туку и ќе придонесете за заштита на животната средина.

Извор: espreso