На денешен ден
На денешен ден: 17 јануари

1377 – Папата Григориј XI ја обнови папската столица во Рим, со што заврши „заробеништвото“ на папата во Авињон. Седиштето на папата било преместено во Авињон (Франција) во 1309 година по поразот на Бонифациј VIII во конфликт со франкискиот крал Филип IV Убавиот.
1562.- Стапува на сила едиктот на Сен Жермен (јануарски указ) со кој се признаваат хугенотите (протестантите) во Франција. Истиот ден, католичките водачи – војводата од Гиза и кардиналот од Лорен, формираа унија (подоцна Светата лига) која го блокираше едиктот и предизвика верски војни кои со повремени прекини ја уништуваа Франција цели 36 години. Војните биле прекинати со Нантскиот едикт издаден во 1598 година од Хенри IV.
1600.- Во Мадрид е роден Педро Калдерон де ла Барса, еден од најголемите шпански драматурзи. Тој се прослави со своите едночинки со мотиви од Библијата, а неговата филозофска драма „Животот е сон“ остана во кината до денес.
1706.- Роден е американскиот научник и политичар Бенџамин Френклин, борец за човековата слобода, учесник во американската војна за независност, еден од креаторите на „Декларацијата за независност“ и на Уставот на САД. Како научник, тој е познат по пронаоѓањето на громобрани и откривањето на протокот и карактеристиките на Голфската струја. Ја основал првата јавна библиотека во Америка, Филозофското друштво на Пенсилванија и „Академијата“, која прераснала во Универзитетот во Пенсилванија.
1732.- Роден е полскиот крал Станислав II Понијатовски. За време на неговото владеење (1764-1795), тој бил принуден да ја подели територијата на три дивизии – 1772, 1793 и 1795. Абдицирал по потпишувањето на третата поделба.
1773.- Англискиот морнар Џејмс Кук е првиот што го преминал Антарктичкиот круг на Резолуцијата.
1863.- Роден е рускиот театарски актер, театролог и режисер Константин Сергеевич Станиславски. Го основал Уметничкиот театар во Москва во 1898 година и бил уметнички директор и идеолог на тој театар до крајот на својот живот во 1938 година. Како голем театарски иноватор, тој имал значително влијание врз современиците.
1863.- Роден е англискиот државник Дејвид Лојд Џорџ, министер во либералната влада 1905-1915 и во коалициската влада 1915-16, премиер 1916-22. Тој е еден од основачите на англиското трудово законодавство, кое воведе осумчасовно работно време за рударите, право на штрајк, државни пензии, здравствено и социјално осигурување. Тој беше еден од главните учесници на мировната конференција во Версај по Првата светска војна и значително влијаеше на состојбите во повоена Европа.
1874.- Умреа браќата Чанг и Енг, близнаци споени на левата и десната страна на градите, соодветно. Родени се во Сијам (Тајланд) и од нив доаѓа името сијамски близнаци. Тие беа светска атракција и живееја 63 години, финансиски обезбедени од заработка од настап во циркуси.
1919.- Полскиот композитор Игнаси Јан Падеревски, светски познат пијанист, стана првиот премиер на Република Полска, основан по Првата светска војна.
1945.- Советските трупи и полските патриотски сили ја ослободија Варшава во Втората светска војна, повеќе од пет години по падот на полскиот главен град под германските нацисти.
1959.- Сенегал и француски Судан одлучија да формираат сојузна држава наречена Република Мали. Одлуката стапи на сила во април.
1961.- Убиен е Патрис Лумумба, поранешен премиер на Конго, творец на независноста на земјата, симбол на борбата против колонијализмот и херој на „црната Африка“. Неуставно беше сменет од премиерската функција на 5 септември 1960 година, а на 1 декември беше заробен од војниците на генералот Мобуту и одведен во Катанга, каде што беше убиен.
1964.- Сликарот и графичар Ѓорѓе Андрејевиќ-Кун, член на Српската академија на науките и уметностите, познат по своите монументални реалистични композиции и графички карти кои ги прикажуваат злосторствата на окупаторите за време на Втората светска војна и мотивите од обновата и градењето на Југославија. умира. Илустрирал и опремил бројни литературни дела.
1966.- Американски бомбардер Б-52 и шпански авион за полнење гориво се судрија над Шпанија, при што загинаа осум лица, а бомбардерот беше принуден да фрли неексплодирана хидрогенска бомба во Атлантскиот Океан.
1991.- САД и западните сојузници изведоа втор и трет бран масовни бомбардирања на цели во Ирак и Кувајт; за возврат, три ирачки ракети Скад експлодираа во Тел Авив.
1995 – Земјотрес го потресе поголемиот јапонски град Кобе, при што загинаа повеќе од 6.400 луѓе и предизвика штета од 85,5 милијарди долари.
1997.- Судот во Даблин го прогласи првиот развод во историјата на Ирска, врз основа на законот одобрен на референдум, на кој жестоко се спротивстави Римокатоличката црква.
2000.- Црногорската православна црква е регистрирана во Центарот за безбедност во Цетиње.
2002.- Ерупцијата на вулканот Нџирагонго во Демократска Република Конго го уништи градот Гома и околните села, при што загинаа повеќе од 100 луѓе, а десетици илјади останаа без покрив над главата.
2002.- Умре шпанскиот писател Камило Хозе Села, добитник на Нобеловата награда за литература во 1989 година. Автор е на романот „Семејството Паскале Дуарте“.
2003.- Бугарската влада ги укина санкциите против СР Југославија воведени во 1998 година, но средствата на поранешниот претседател на СРЈ Слободан Милошевиќ, неговото семејство и осуммина поранешни високи функционери останаа замрзнати.
2004 – Умре Реј Старк, холивудски продуцент и „ловец на таленти“ чиј опус вклучува повеќе од 125 филмови, вклучувајќи ги „Смешна девојка“ и „Ноќ на Игуана“.
2005.- Умре поранешниот водач на кинеската комунистичка партија Жао Кианг, кој во 1989 година се спротивстави на употребата на воена сила против студентите кои демонстрираа на плоштадот Тјенанмен во Пекинг, барајќи демократизација на земјата. После тоа, тој беше сменет и остатокот од животот го помина во домашен притвор.
2008.- На 65-годишна возраст почина поранешниот светски шампион во шах Боби Фишер од САД, популарно познат како „шаховски Моцарт“.
2010.- Милијардерот и десничар Себастијан Пинера (61) победи на претседателските избори во Чиле. Пинера е првиот демократски избран десничарски претседател по 52 години.
2014 – Ватикан објави дека претходниот поглавар на Римокатоличката црква, папата Бенедикт XVI, отпуштил речиси 400 свештеници за две години поради злоупотреба на деца.
2017 – Соединетите Држави воведоа санкции на претседателот на Република Српска (РС), Милорад Додик, поради попречување на Дејтонскиот мировен договор.
2017.- Италијанскиот десничар Антонио Тајани е избран за нов претседател на Европскиот парламент.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Музика2 дена
(ВИДЕО) Кичевчани во полн ефект до достигнувања на соништата, „Men Of Silver Soul“ на „Marbled In Stone“ ќе ви стане омилена веднаш!
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за вторник (9 септември)
-
Македонија1 ден
МВР со детали за тешката сообраќајка со мотоцикли на магистралниот пат Гостивар-Кичево вчера
-
Хороскоп17 часа
Хороскоп за среда (10 септември)
-
Македонија2 дена
Прекинат сообраќајот на патот Мавровска крстосница-Гостивар поради сообраќајна несреќа, возилата се пренасочуваат по споредните патишта
-
Временска прогноза1 ден
Стабилно и суво, од четврток нова промена на времето и услови за локално невреме проследено со дожд, засилен ветер и грмежи
-
Спорт1 ден
Англиската репрезентација со четири победи вечерва со фаворитски статус во Белград пред Србија
-
Македонија1 ден
Од вечерва поскапуваат горивата, ова е новата цена за литар