На денешен ден
На денешен ден: 13 декември
1545 – Започна соборот во Трент, свикан од папата Павле III во мај 1542 година. Вселенскиот собор, кој го изгради статусот на Католичката црква како догматска, антиреформациска, милитантна институција на чело со папа-автократ, се одржуваше со прекини до 1563 година. Врз основа на заклучоците од овој состанок, антиреформациското движење доведе до Триесетгодишната војна протестантските сили во Европа (1618-48).
1553.- Роден е Хенри IV Французин, првиот монарх од династијата Бурбон. Идеолошкиот водач на Хугенотите (протестантите) подоцна преминал во католицизам, но со Нантскиот едикт во 1598 година, тој им гарантирал верска слобода на Хугенотите и ги завршил верските војни. За време на неговото владеење биле основани првите француски колонии во Америка. Тој бил убиен од римокатоличкиот фанатик Франсоа Равајалак во 1610 година.
1570 – Мировниот договор во Шчечин ја призна независноста на Шведска.
1642.- Холандскиот морнар Абел Тасман го открил Нов Зеланд, но не се симнал од страв од воинствени домородци, па заслугата за откритието ја има Англичанецот Џејмс Кук, кој слетал во 1769 година на еден од островите во Нов Зеланд.
1797.- Роден е германскиот поет Хајнрих Хајне, еден од најголемите лиричари на 19 век. Неговата поезија се смета за врвно достигнување на германскиот романтизам и има огромно влијание врз европската поезија („Книга поеми“, „Романсеро“, „Ата трол“, „Германија, зимска приказна“).
1806.- Во Првото српско востание, српските востаници го ослободиле градот Белград и ги принудиле Турците да се повлечат на тврдината Калемегдан. Тврдината била освоена на почетокот на 1807 година, а Турците повторно го освоиле Белград по избувнувањето на востанието во 1813 година.
1877.- На покана на Русија, српскиот крал Милан Обреновиќ по вторпат и објавил војна на Отоманската империја. Во март 1878 година војната завршила со мировниот договор меѓу Русија и Турција во Сан Стефано, со кој Русија се обидела да добие превласт на јужниот дел на Балканот.
1921.- Соединетите Американски Држави, Велика Британија, Франција и Јапонија го потпишаа Вашингтонскиот договор за меѓусебно почитување на островите на Пацификот.
1937.- Јапонските трупи го окупираа кинескиот град Нанџинг, убивајќи 200.000 Кинези, главно цивили, во следните шест недели, а крвопролевањето влезе во историјата како „Силување на Нанкинг“.
1939.- Во првата голема поморска битка од Втората светска војна, британските крстосувачи Ексетер, Ајакс и Ахил сериозно го оштетиле и онеспособиле германскиот воен брод Граф Спе, во близина на заливот Ла Плата во Атлантскиот океан, за време на пиратско крстарење на југот на Атлантикот и Индискиот Океан претходно потопи девет трговски бродови.
1944.- Јапонски авион наполнет со експлозиви, управуван од бомбаш самоубиец (камиказе), го погоди американскиот крстосувач Нешвил во Втората светска војна и уби 133 членови на екипажот.
1967.- Воената хунта во Грција спречила контранапад, а кралот Константин, принуден да ја напушти Грција, побегнал со семејството во Рим.
1981.- Генералот Војчех и објави војна на Полска, го забрани независниот синдикат „Солидарност“ и приведе илјадници синдикални активисти.
1982.- Во земјотрес во Северен Јемен, во провинцијата Дамар, на околу 100 километри југоисточно од главниот град Сана, загинаа 3.000 луѓе.
1988.- Во Ангола, Куба и Јужна Африка беше потпишан протокол, со посредство на Советскиот Сојуз и Соединетите Американски Држави, со кој беше отворен патот за независност на Намибија и крај на граѓанската војна во Ангола во 1975 година.
1991.- Поранешните советски републики Казахстан, Киргистан, Таџикистан, Туркменистан и Узбекистан одлучија да се приклучат на Комонвелтот на независни држави.
1999.- Во Љубљана умре словенечкиот политичар Стане Доланц, висок комунистички и државен функционер во Југославија.
2000.- Владимир Путин е првиот претседател на Русија по распадот на Советскиот Сојуз во 1991 година кој го посети кубанскиот претседател Фидел Кастро.
2002.- На самитот во Копенхаген, Европската унија одлучи да прими уште 10 земји: Полска, Чешка, Унгарија, Словенија, Словачка, Естонија, Латвија, Литванија, Кипар и Малта, почнувајќи од 1 мај 2004 година.
2003.- Американските сили го уапсија соборениот ирачки претседател Садам Хусеин како се криел во подземно засолниште во близина на неговиот роден град Тикрит. Потрагата по него трае речиси девет месеци откако американско-британските сили го нападнаа Ирак. Тој беше осуден на смрт со бесење и егзекутиран на 30 декември 2006 година.
2004.- На претседателските избори во Романија победи градоначалникот на Букурешт и кандидат на реформистичката опозиција Трајан Басеску, со што стави крај на една деценија владеење на поранешниот комунистички режим.
2006 – Умре американскиот актер Питер Бојл, стекнувајќи слава со улогата на незадоволен работник во „Џо, тоа е Америка“ и „Младиот Франкенштајн“ и во ТВ серијата „Сите го сакаат Рејмонд“.
2009.- По 18 години прекин поради војната во Босна и Херцеговина, воспоставен е железнички сообраќај меѓу Сараево и Белград.
2010.- Умре американскиот новинар и дипломат Ричард Холбрук, специјален пратеник на претседателот Барак Обама за Авганистан и Пакистан. Холбрук одигра важна улога во склучувањето на Дејтонскиот договор, со кој заврши војната во Босна и Херцеговина во 1995 година.
2011.- Српскиот тенисер Новак Ѓоковиќ е избран за најдобар спортист на Балканот во 2011 година. Во гласањето учествуваа 11 новински агенции во регионот.
2013 – Италијанската влада донесе декрет со кој го укина финансирањето на политичките партии од јавни средства и воведе од 2017 година тие да се финансираат од придонеси од граѓаните.
2016 – Италија доби нова влада предводена од Паоло Џентилони, кога опозицијата критикува дека неговиот кабинет и програма се исти како и неговиот претходник Матео Ренци.
2018 – Умре Ненси Вилсон, американска џез пејачка, добитничка на три Греми награди, која стекна голема популарност со хитот „(You Don’t Know) How Glad I Am“ во 1964 година.
2019 година – Конзервативната партија на премиерот Борис Џонсон убедливо победи на парламентарните избори во Велика Британија, додека Лабуристичката партија го забележа најлошиот резултат од 1935 година.
2019 година – Во Алжир, каде антивладините протести траат повеќе од десет месеци, Абделмаџид Тебун, поранешен премиер во владата на претседателот Абделазиз Бутефлика, победи на претседателските избори.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
