На денешен ден

На денешен ден – 2 мај

Објавено пред

4 години

на

мај 2, 2021

Од

Порта.мк

1519 година – Смрт на Леонардо да Винчи, италијански скулптор, научник и сликар, „уомо универзале“ на италијанската ренесанса, кога историчарите на уметноста го класифицираа како најголем генијалец на сите времиња. Неговите „Мона Лиза“ и „Последната вечера“ се меѓу најпознатите слики во светот. „Трактат за сликарството“ (преведен во Белград во 1953 година), кој ги содржи неговите набудувања, заклучоци и лекции за сликарството, перспективата, светлината и бојата, е значаен придонес во науката за уметноста.

1567 година – Умре поетот и драмски писател на Дубровничка ренесанса, Марин Држиќ, автор на „Чичко Мароја“ и „Романи на Станац“.

1660 година – Роден е Пјетро Алесандро Гаспаре Скарлати, италијански композитор на опери и црковни композиции.

1729 година – Родена е Руската царица од германско потекло Катерина Втора Алексеева (Катерина Велика). Таа беше прогласена за царица во 1762 година од дворската стража откако нејзиниот сопруг Питер III беше убиен во заговор. Под влијание на француските просветители Волтер и Дидро, таа изврши значајни реформи на руското општество во духот на просветлен апсолутизам.

1852 година – Роден е новинарот, писател и политичар Пера Тодоровиќ, еден од основачите на Народната радикална партија во Србија.

1857 година – почина францускиот писател Алфред де Мизе („Ноќи“, „Писмо до Ламартин“, „Исповед на дете од овој век“).

1860 година – Во Будимпешта е роден Теодор Херцл, водач и основач на ционистичкото движење, автор на Еврејската држава (1896).

1885 година – Кралот на Белгија, Леополд Втори, се прогласи за крал на новата Слободна држава Конго.

1892 година – Роден е германскиот пилот Манфред фон Рихтофен, „Црвениот барон“, најпознатиот германски авијатичар во Првата светска војна. За време на војната, тој собори повеќе од 80 авиони. Умре во една од воздушните битки во април 1918 година.

1892 година – Умре германскиот хемичар Август Вилхелм фон Хофман, основач на модерната индустрија за боја на катран со анилин.

1903.- Роден е американскиот педијатар Бенџамин Меклејн Спок, автор на најпродаваната книга „Совети за здрав разум за воспитување на бебиња и деца“ (1946).

1904 година – Роден е американскиот пејач и филмски актер Хари Лилис „Бинг“ Крозби, рекордер по бројот на запишани рекорди, добитник на Оскар за филмот „Одење по мој пат“.

1933 година – Германскиот канцелар Адолф Хитлер ги укина синдикатите.

1945 година – Советските трупи го освоија Берлин во Втората светска војна.

1951 година – Советот на Европа ја прифати Германија како полноправна членка.

1953 година – Престолонаследникот Хусеин официјално стана крал на Јордан. Во Ирак, кралот Фајсал Втори ја презеде власта.

1957.- Умре американскиот политичар сенаторот Josephозеф Мекарти, водач на антикомунистичката кампања во САД во 1950-тите.

1960 година – Карил Чешман, американец осуден за киднапирање и силување, беше изречена смртна казна. Додека чекаше извршување на пресудата, која беше одложена осум пати благодарение на неговата упорна и вешта одбрана, тој напиша три книги во затворот кои станаа бестселери.

1965 година – Вклучен е првиот телевизиски комуникациски сателит.

1967 година – На иницијатива на британскиот филозоф, нобеловец Бертранд Расел (Расел), Меѓународниот трибунал за воени злосторства започна да работи во Стокхолм, кој подоцна пресуди дека САД се виновни за агресија против Виетнам.

1990 година – Африканскиот национален конгрес на Нелсон Мандела (АНЦ) и јужноафриканската влада започнаа преговори во Кејп Таун за ставање крај на владеењето на белото малцинство Истиот ден во 1994 година, Мандела и АНЦ победија на изборите во Јужна Африка.

1993 година – Во Атина, претседателот на Република Српска, Радован Караџиќ, го потпиша мировниот план на Венс-Овен за БиХ, под услов тој да биде прифатен од Собранието на РС. Собранието подоцна го отфрли планот, оценувајќи дека мапите за разграничување со босански муслимани и Хрвати се крајно неповолни за Србите во Босна, а војната во БиХ продолжи.

1995 година – Српските ракети „Краина“ го погодија центарот на Загреб, при што загинаа шест лица, а 176 беа ранети.

1999 година – Авионите на НАТО користеа графитни бомби во нападите на СР Југославија, што предизвика колапс на електроенергетскиот систем во Србија. Околу 70% од територијата на Србија остана без електрична енергија.

2000 година – Бунтовниците на Револуционерниот фронт на ООН заробија 500 мировници на ООН во Сиера Леоне. Затворениците потоа беа ослободени во мали групи, а останатите беа ослободени на 15 јули, по воена интервенција на мировниците.

2003 година – Претседателот на САД Georgeорџ В. Буш објави дека повеќето од борбените операции во Ирак се завршени, со што официјално заврши војната во Ирак.

2004 година – Милорад Луковиќ – Легија, поранешен командант на Единицата за специјални операции (ЈСО) и прв обвинет за убиството на српскиот премиер Зоран ranинѓиќ, и се предаде на полицијата во Белград по 14 месеци криење. Луковиќ беше осуден на 40 години затвор за организирање на атентатот врз премиерот Djинѓиќ, а непосредниот извршител на убиството, поранешниот заменик на Луковиќ, Звездан Јовановиќ, беше осуден на иста казна.

2011 година – Група американски командоси го убија Осама бин Ладен, водачот на терористичката организација Ал Каеда и организаторите на терористичките напади на 11 септември 2001 година во САД, кои доведоа до војна во Авганистан, а подоцна и во Ирак, во град Аботабат во Пакистан.

2012 година – Унгарскиот парламент го избра Јанош Адер за нов претседател, откако неговиот претходник Пал Шмит поднесе оставка поради скандалот со плагијат на неговата докторска дисертација.

2013 година – ООН објави дека 260 000 луѓе во Сомалија, од кои половина деца, починале од глад од 2010 до 2012 година.

2014 година – Повеќе од 2.100 луѓе загинаа во лизгање на земјиштето предизвикано од обилни дождови во планинските села во североисточен Авганистан.

2015 година – Почина познатата руска балерина Маја Плисецка на 90-годишна возраст. Во текот на нејзината повеќедецениска кариера, таа соработуваше со Бо Theaterшој театар, Париската опера и трупата на балетот од 20 век од Морис Бејарт.

2015 година – Родена е британската принцеза Шарлот Елизабет Дајана, ќерка на војводата и војвотката од Кембриџ, принцот Вилијам и Кејт.

2018 година – Баскиската сепаратистичка организација ЕТА официјално го објави своето распуштање. Повеќе од 800 лица беа убиени во акциите на оваа организација, која Европската унија ја смета за терористичка, во периодот од 1968 до 2010 година.

Тагови:2 Мај Porta.mk На денешен ден

Следно

На денешен ден – 3 мај

Не пропуштај

Светот на денешен ден – 1 мај

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден – 3 јуни

Објавено пред

2 недели

на

јуни 3, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 3 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

Политика и војни
1808 – Роден е Џеферсон Дејвис, претседателот на Конфедерацијата во американската Граѓанска војна.

1818 – Британија ја завршува последната војна против Маратите, зацврстувајќи ја својата контрола над Индија.

1940 – Завршува евакуацијата од Денкерк, еден од најважните настани во Втората светска војна.

1999 – Слободан Милошевиќ го прифаќа мировниот план за Косово, што доведува до прекин на НАТО-бомбардирањата.

Култура и уметност
1875 – Умира Жорж Бизе, автор на операта Кармен.

1899 – Умира Јохан Штраус Младиот, познат по валцерите и оперетите.

1924 – Умира Франц Кафка, чија литература имаше длабоко влијание во 20 век.

1926 – Роден Ален Гинсберг, битнички поет, автор на Howl.

2009 – Почина Коко Тејлор, „кралицата на блузот“.

2016 – Почина Мухамед Али, шампион во бокс и симбол на борбата за човекови права.

Наука и технологија
1965 – Едвард Вајт станува првиот Американец што „прошетал“ во вселената.

1973 – Совјетскиот авион Туполев 144 се урива за време на аеромитинг.

Социјални и политички движења
1968 – Почеток на студентските протести во Југославија, првиот сериозен бран на отпор кон комунистичкиот систем.

2020 – Се формира новата косовска влада предводена од Авдулах Хоти.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (26 мај)

Објавено пред

3 недели

на

мај 26, 2025

Од

Порта.мк

ФОТО: Unsplash.com

На денешен ден 26 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

Античко и средновековно време

604 г. – Починал Свети Августин, првиот надбискуп на Кентербери, испратен од Папата Григориј I во Англија со мисија да го прошири христијанството.
735 г. – Умрел Свети Беде, англиски монах и историчар, автор на “Црковна историја на англискиот народ”.
1521 г. – Император Карло V го издал Вормскиот едикт, со кој Мартин Лутер и неговите следбеници биле прогласени за еретици и прогонети.

Историја на Азија

1659 г. – Ауранџеб, индискиот Могол, станал цар по насилно преземање на тронот од својот татко и браќа.

Европска политика и култура

1805 г. – Наполеон Бонапарта бил крунисан за крал на Италија во Миланската катедрала.
1822 г. – Роден Едмон Гонкур, француски писател. По неговата смрт е основана Академијата Гонкур, која ја доделува престижната книжевна награда „Гонкур“.
1851 г. – Во Лондон започнал првиот меѓународен шаховски турнир. Победил Адолф Андерсен.
1868 г. – Последно јавно погубување во Англија – Мајкл Барет бил обесен.
1876 г. – Починал Франтишек Палацки, еден од најзначајните чешки историчари и политичари.
1896 г. – Николај II бил крунисан за последниот цар на Руското Царство.

20 век – војни и политики

1912 г. – Роден Јанош Кадар, лидер на комунистичка Унгарија.
1942 г. – Потпишан британско-советски договор за соработка во Втората светска војна.
1955 г. – Никита Хрушчов ја посетил Југославија; потпишана Белградска декларација – нормализација на односите.
1966 г. – Британска Гвајана станала независна држава.
1972 г. – Потпишан SALT 1 договорот (ограничување на нуклеарно оружје) меѓу СССР и САД.
1976 г. – Починал германскиот филозоф Мартин Хајдегер, автор на „Битието и времето“.
1978 г. – Починала балерината Тамара Карсавина, икона на Рускиот балет.
1991 г. – Звијад Гамсахурдија е избран за претседател на Грузија.
1991 г. – Авион од компанијата на Ники Лауда се урнал во Тајланд – загинале 223 лица.
1997 г. – Австралискиот премиер се извинил на Абориџините за асимилаторските политики.
1998 г. – Србија усвоила спорен Закон за универзитетите, предизвикувајќи масовни протести.
2001 г. – Организацијата на африканско единство (ОАЕ) е заменета со Африканска унија.
2002 г. – Роман Полански ја освоил Златната палма за филмот „Пијанистот“.
2003 г. – Укрински авион се урнал кај Трабзон, Турција – загинале 75 луѓе, вкл. 62 шпански мировници.
2004 г. – Потпишан договор за поделба на власта во Судан.
2008 г. – Починал Сидни Полак, познат холивудски режисер, добитник на Оскар за „Мојата Африка“.
2011 г. – Уапсен Ратко Младиќ, обвинет за геноцид во Босна.
2013 г. – Во Опленац погребани посмртните останки на југословенскиот крал Петар II и членовите на неговото семејство.
2014 г. – Белгискиот премиер Елио ди Рупо поднел оставка по изборите.
2017 г. – Поплави и лизгања на земјиште во Шри Ланка усмртиле 200 луѓе.
2019 г. – На изборите за Европскиот парламент, традиционалните партии го задржале мнозинството.
2023 г. – Напнатости во северно Косово, со судири меѓу Срби и косовската полиција, поради влез на албански градоначалници во општински згради.

Прочитај повеќе...

На денешен ден

Времеплов: На денешен ден (24 мај)

Објавено пред

3 недели

на

мај 24, 2025

Од

Порта.мк

На денешен ден 24 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:

Наука и технологија

1543 – Почина Николај Коперник, полски астроном кој ја воведе хелиоцентричната теорија. Со делото „De revolutionibus orbium coelestium“ постави темели за модерната астрономија.
1544 – Роден Вилијам Гилберт, кој ја постави теоријата за магнетната природа на Земјата.
1686 – Роден Габриел Фаренхајт, кој го измисли живиниот термометар и ја воведе Фаренхајтовата скала.
1844 – Самуел Морс ја испрати првата телеграфска порака: „What hath God wrought?“

Историски и политички настани

1822 – Битката кај Пичинча, победа на Антонио Хозе де Сукре против Шпанците – Еквадор добива независност.
1941 – Германскиот боен брод Бизмарк го потопува британскиот Худ – еден од најтешките загуби за британската морнарица во Втората светска војна.
1993 – Еритреја стекнува независност од Етиопија по три децении војна.
2002 – Потпишан е договор меѓу САД и Русија за големо намалување на нуклеарниот арсенал.

Личности

1819 – Родена кралица Викторија, под чија власт Британската империја доживеала најголем подем.
1899 – Роден Бранислав Којиќ, еден од основоположниците на модерната српска архитектура.
1941 – Роден е Боб Дилан, легендарен музичар и поет, добитник на Нобелова награда за литература.
2015 – Почина Џон Неш, математичар познат по теоријата на игри, чие животно дело е прикажано во филмот A Beautiful Mind.

Културни и социјални настани

1883 – Отворен е Бруклинскиот мост, еден од најпознатите мостови во светот.
1926 – Отворена е Универзитетската библиотека во Белград, прва специјално изградена зграда за библиотека во Србија.
1974 – Почина Дјук Елингтон, еден од највлијателните џез музичари на 20 век.