На денешен ден
На денешен ден – 30 јуни
1470.- Роден е Чарлс VIII, крал на Франција (1483-98) Тој се ожени со Ана од Бретања, ја наследи Бретања, последната неединствена француска провинција.
1520 година – За време на шпанското освојување на Мексико во Тенохтитлан, каде подоцна бил изграден Сиудад Мексико, бил убиен последниот император на Ацтечката империја, Монтезума II Ксокојотин.
1859 година – Чарлс Блондин ги преминал Соединетите Држави кон Канада пред 25.000 гледачи преку јаже кое се протегало над водопадите на Нијагара.
1876 година – Србија и Црна Гора, во сојуз со Русија, и објавија војна на Турција.
1893 година – Роден е германскиот комунистички лидер Валтер Улбрихт. Тој емигрирал во Москва во 1933 година, каде што останал до крајот на Втората светска војна. Во 1950 година, тој стана првиот секретар на Обединетата работничка партија на Германска демократска република, а од 1960 година беше претседател на Државниот совет.
1893 година – роден е британскиот политичар и социјален теоретичар Харолд Лески. Како влијателен член на Лабуристичката партија, тој се залагаше за економски и социјални реформи, со што придонесе за победата на лабуристите на изборите во 1945 година.
1908 година – Над источен Сибир се случи необјаснета експлозија, веројатно метеор или друго небесно тело, што предизвикува треперење на земјата сè до централна Европа.
1913 година – Српските и грчките војски во Македонија се нападнати по наредба на бугарскиот цар Фердинанд. Следуваше битката кај Брегалница, која ја започна Втората балканска војна, во која Романија влезе на 10 јули, окупирајќи ја северна Бугарија. Војната заврши во мир во Букурешт на 10 август истата година.
1930 година – Велика Британија ја призна независноста на Ирак, која беше прогласена за британски мандат на меѓународната конференција во Сан Ремо во 1920 година.
1934 година – Со поддршка на воените кругови, нацистичкиот водач Адолф Хитлер, обвинет за заговор, нареди ликвидација на стотици негови блиски соработници („Ноќ на долгите ножеви“), вклучувајќи ги Ернст Реме (Роем) и Грегор Штрасер.
1936 година – Етиопскиот император Хајле Селасие се обрати до седиштето на Лигата на нациите (претходник на ООН) за помош при инвазијата на Италија во Етиопија. Лигата на нациите воведе санкции против Италија, но тие не беа почитувани.
1943 година – Американските трупи слетаа на островот Нова Georgiaорџија (Соломонски острови) во Втората светска војна. За време на операцијата биле соборени 121 јапонски авион.
1948 година – Југословенскиот печат ја објави Резолуцијата на Бирото за информации на комунистичките и работничките партии (Информбиро) за состојбата во Комунистичката партија на Југославија и одговорот на Централниот комитет на КПЈ со кој се отфрлаат обвинувањата изнесени во Резолуцијата. Потоа следуваше апсење и затворање на членови на КПЈ кои се определија за ставовите на Информбирото, кое беше под влијание на советскиот водач Сталин.
1950 година – Американскиот претседател Хари Труман им нареди на американските трупи стационирани во Јапонија да и помогнат на Република Кореја да го одбие нападот од Северна Кореја.
1960 година – Република Конго (Заир) прогласи независност од Белгија. Josephозеф беше избран за прв претседател, а Патрис Лумумба беше избран за премиер.
1963 година – Кардиналот ovanовани Батиста е востоличен како папа Павле Шести, чиј понтификат е обележан со спроведување на идејата за помирување со другите христијански цркви.
1971 година – Тројца советски астронаути загинаа за време на слетувањето на советскиот вселенски брод Сојуз Втори, кој мина рекордни 570 часа и 22 минути во орбитата околу Земјата.
1974 година – Алберт Кинг е убиен во црковна молитва, шест години по убиството на нејзиниот син Мартин Лутер Кинг, американски црн лидер во борбата за еднаквост и добитник на Нобеловата награда за мир во 1964 година.
1974 година – Рускиот балетски танчер Михаил Баришников го напушти балетскиот театар „Боshшој“ за време на турнејата низ Канада и остана на Запад.
1989 година – Суданскиот генерал Омар Хасан ал-Башир со државен удар ја собори владата на Садек ал-Махди.
1995 година – Бошњачката влада во Сараево ги прекина сите контакти со специјалниот пратеник на ООН Јасуши Акаши, обвинувајќи го за благ однос кон босанските Срби.
1996 година – Под силен притисок од меѓународната заедница и српскиот претседател Слободан Милошевиќ, претседателот на Република Српска, Радован Караџиќ, ги пренесе претседателските овластувања на потпретседателот на РС, Билјана Плавшиќ.
1997 година – Кина официјално ја презеде контролата над Хонг Конг по 156 години британско колонијално владеење.
1999 година – Шкотска го врати својот парламент по скоро 300 години.
2001 година – Група хулигани и политички екстремисти претепаа неколку хомосексуалци и лезбејки на Плоштадот на Република во Белград, со што ја спречија првата „Геј парада“ во Србија.
2001 година – Актерката Тијана Кондиќ ја освои Златната арена за најдобра актерка за филмот „Наташа“ на Филмскиот фестивал во Пула во Хрватска. Ова беше прво учество на филм од СР Југославија на овој фестивал по распадот на поранешна СФРЈ.
2004 година – Високиот претставник на меѓународната заедница во Босна и Херцеговина, Педи Ешдаун, го разреши спикерот на парламентот на Република Српска (РС) Драган Калиниќ и му забрани за јавна и политичка работа. Уште 60 лица беа отстранети од канцеларијата во РС, поради несоработка со Хашкиот трибунал.
2005 година – Претседателот на САД, Georgeорџ В. Буш, потпиша указ за доделување трговски преференции на Србија и Црна Гора, со што се укина последниот дел од пакетот санкции наметнати за СР Југославија во 1992 година.
2008 година – Ирак отвори огромни нафтени полиња за странски компании, отворајќи пат за големи инвестиции од мултинационални компании кои немаат пристап до ирачките нафтени полиња скоро 40 години.
2009.- Почина Пина Бауш, позната германска кореографка и танчерка, студентка на германскиот кореограф и основач на стилот на експресионизмот Курт Јос, кога ја наследи позицијата уметнички директор на „Танцовиот театар“ во 1969 година. Пошироката публика се сретна со Пина Бауш во филмот на Педро Алмодовар „Зборувај со неа“.
2010 година – Кристијан Волф (51) е избран за нов претседател на Германија во третиот и последен круг на гласање, десетти во повоената историја на земјата.
2012 година – почина Јицак Шамир, израелски политичар и државник, израелски премиер во два мандати – 1983-84 и 1986-92.
2015 година – Индонезиски воен товарен авион се сруши и експлодира во населено место во градот Медан, при што загинаа 142 лица, од кои 113 беа во авионот.
2019 година – почина Борка Павичевиќ, драматург и директор на Центарот за културна деконтаминација. Павичевиќ беше уметнички директор на Драмски театар во Белград, учесник во Движењето цивилен отпор и член на Белградскиот круг, здружение на слободни интелектуалци уште од основањето. Од почетокот на војната во 1991 година, таа учествуваше во антивоени акции во Белград и во другите југословенски градови и се залагаше за демократизација и развој на граѓанското општество во Србија и регионот.
2019 година – почина Момир Булатовиќ, поранешен претседател на Црна Гора (1990-1998) и премиер на Федералната влада на СР Југославија (1998-2000).
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
На денешен ден
Светот „На денешен ден“ – 30 октомври
1762 – Роден е францускиот поет Андре де Шение, кој ги споил класичните поетски форми со новиот романтичарски дух. Се спротивставил на јакобинската диктатура и бил погубен на гилотина во 1794 година.
1817 – Симон Боливар ја формира првата независна влада на Венецуела.
1830 – Починал Петар I Петровиќ Његош, црногорски епископ и државник. Тој го донел првиот закон на Црна Гора (1796) и основал централно судско тело (1803), обединувајќи ги завојуваните племиња.
1864 – Со Виенскиот мир, Данска им ги предала Шлезвиг, Холштајн и Лауенбург на Прусија.
1869 – Во Белград е отворен Народниот театар, дело на архитектот Александар Бугарски. На свеченоста е изведена сликата „Посмртна слава на принцот Михаил“ од Ѓорѓе Милетиќ.
1905 – Рускиот цар Николај II го издал Октомврискиот манифест, со кој биле воведени граѓански слободи и избран парламент – Думата.
1910 – Починал Жан Анри Динан, швајцарски филантроп и основач на Црвениот крст, добитник на првата Нобелова награда за мир (1901).
1918 – Словачка се одвоила од Унгарија и со Чешка ја формирала Чехословачка, првата држава создадена по распадот на Австро-Унгарија.
Истата година Турција капитулирала во Првата светска војна, со што престанала да постои Отоманската империја.
1922 – По „Маршот кон Рим“, Бенито Мусолини ја формирал првата фашистичка влада во Италија.
1938 – Радио драмата „Војна на световите“ на Орсон Велс предизвикала паника во САД – слушателите поверувале дека станува збор за вистинска инвазија од Марс.
1973 – Отворен е Босфорскиот мост, што ги поврзува Европа и Азија.
1974 – Мухамед Али се вратил на боксерскиот ринг и со нокаут го победил Џорџ Форман.
1975 – Принцот Хуан Карлос го наследил болниот диктатор Франциско Франко и ја презел власта во Шпанија.
Истата година се случила авионската несреќа на „Инекс-Адрија“ кај Прага, во која загинале 75 патници.
1990 – Кина објавила дека има 1 милијарда и 13 милиони жители.
1995 – На референдумот во Квебек, 50,6% од гласачите се изјасниле против независноста од Канада.
1998 – Започнала НАТО мисијата „Орловско око“ за надгледување на воздушниот простор над Косово.
2000 – Во Мадрид, автомобил-бомба убила судија од Врховниот суд и уште две лица; нападот се припишува на групата ЕТА.
2001 – Лондонскиот клуб на доверители ѝ го намалил долгот на СР Југославија за 600 милиони долари.
2003 – Донаторска конференција во Хаг обезбедила 15,7 милиони евра за судот за воени злосторства во Сараево.
Истата година, Џулио Андреоти бил ослободен од обвинението за вмешаност во убиството на новинарот Кармине Пикорели.
2006 – Аугусто Пиноче, поранешен чилеански диктатор, бил ставен во домашен притвор за злосторства извршени за време на неговото владеење.
2008 – Починал Исмет (Ицо) Вољевица, познат хрватски карикатурист и автор на стрипот „Грга“.
2011 – Росен Плевнелиев бил избран за претседател на Бугарија.
2012 – Ураганот Сенди го погодил источниот брег на САД, одземајќи најмалку 39 животи и оставајќи милиони без струја.
2017 – Светската метеоролошка организација објавила дека концентрацијата на CO₂ во атмосферата достигнала рекордно ниво во 2016 година.
2020 – Починал митрополит Амфилохие, лидер на Српската православна црква во Црна Гора, од последици на COVID-19.
2022 – Луиз Инасио Лула да Силва е избран по трет пат за претседател на Бразил.
На денешен ден
Светот на денешен ден (28 октомври)
1492 – Кристофер Колумбо ја открил Куба за време на своето прво патување преку Атлантскиот океан и ја прогласил за посед на Шпанија.
1628 – Кралските трупи, предводени од кардиналот Ришелје, го зазеле хугенотското (протестантско) упориште Ла Рошел по неколкумесечна опсада.
1636 – Во Кембриџ, Масачусетс, бил основан Харвард колеџ – најстарата високообразовна институција во Соединетите Американски Држави.
1704 – Починал англискиот филозоф Џон Лок, еден од основоположниците на емпиризмот и либералната филозофија. Неговите дела, меѓу кои „Преглед на човечкиот разум“, „Писма за толеранцијата“ и „Два трактати за владата“, извршиле силно влијание врз понатамошниот развој на европската мисла.
1746 – Катастрофален земјотрес во Перу ги уништил градовите Лима и Каљао, при што загинале најмалку 18.000 лица.
1836 – Била прогласена федерацијата меѓу Перу и Боливија.
1884 – Роден е Милоје Милојевиќ, српски композитор, музиколог, педагог и критичар, професор на Музичката академија во Белград и еден од основачите на српската музикологија. Тој го основал белградскиот оркестар „Collegium musicum“ и е автор на дела како „Четири дела за пијано“, „Мелодии и ритми од Балканот“ и „Пред величеството на природата“.
1886 – Американскиот претседател Гровер Кливленд ја открил Статуата на слободата во њујоршкото пристаниште. Статуата е подарок од Франција, дело на скулпторот Фредерик Огист Бартолди.
1891 – Силен земјотрес на јапонскиот остров Хоншу (Нипон) усмртил околу 10.000 лица и оставил повеќе од 300.000 луѓе без домови.
1914 – Роден е американскиот микробиолог Џонас Едвард Салк, кој во 1953 година ја развил првата ефикасна вакцина против детска парализа.
1918 – По распадот на Австро-Унгарија, Националниот комитет ја презел власта во Прага. Република Чехословачка официјално била прогласена во ноември 1918 година со Томас Гариг Масарик како прв претседател.
1919 – Во САД стапила во сила забрана за продажба на пијалаци со повеќе од половина процент алкохол.
1922 – Околу 40.000 фашисти, т.н. „црнокошулаши“, предводени од Бенито Мусолини, тргнале од Неапол во „Маршот кон Рим“. Два дена подоцна, кралот Виторио Емануеле III му го доверил мандатот на Мусолини да формира влада, со што започнал фашистичкиот режим што траел до 1943 година.
1923 – Починал Стојан Протиќ, српски политичар и публицист, еден од основачите на Радикалната партија и прв премиер на Кралството на Срби, Хрвати и Словенци. Бил уредник на весниците „Самоуправа“ и „Оџек“.
1932 – Роден е Спирос Кипријану, кипарски државник и прв министер за надворешни работи по стекнувањето на независноста на Кипар во 1960 година. Во 1977 година станал претседател на државата по смртта на архиепископот Макариос III.
1940 – Италијанските трупи ја нападнале Грција од Албанија, откако Атина го одбила ултиматумот со кој Италија барала воени бази на грчка територија. Со помош на Германија, Грција била окупирана во април 1941 година.
1962 – Официјално завршила Кубанската ракетна криза: советскиот лидер Никита Хрушчов наредил повлекување на ракетите од Куба, а американскиот претседател Џон Ф. Кенеди ја укинал поморската блокада.
1974 – Арапските лидери, меѓу кои и јорданскиот крал Хусеин, усвоиле декларација со која се повикува на создавање независна палестинска држава.
1982 – Социјалистичката работничка партија на Шпанија, предводена од Фелипе Гонзалес, извојувала убедлива победа на општите избори.
1995 – Во пожар во метрото во главниот град на Азербејџан, Баку, загинале 289 лица, а 270 биле повредени.
2000 – Во Косово се одржале локални избори под покровителство на ОН. Демократската лига на Косово, предводена од Ибрахим Ругова, извојувала убедлива победа. Србите ги бојкотирале изборите, а југословенските власти не ги признале резултатите.
2001 – Американскиот претседател Џорџ В. Буш формирал Група за следење на странски терористи, предводена од државниот обвинител Џон Ешкрофт, со задача да идентификува и депортира странски државјани кои нелегално престојуваат во САД.
2002 – Високиот американски дипломат Лоренс Фоли бил убиен во Аман, Јордан. Тој ја раководел канцеларијата на УСАИД во американската амбасада и бил првиот западен дипломат убиен во таа земја.
2005 – Починал големиот актер Љуба Тадиќ, член на Белградскиот драмски театар, Народниот театар, Ателје 212 и Југословенскиот драмски театар. Настапувал во повеќе од 60 филмови и бројни радио и телевизиски драми.
2008 – На претседателските избори на Малдивите, Маумун Абдула Гајум ја изгубил власта по 30 години. Опозицискиот кандидат Мохамед Нашид, кој повеќепати бил затворан за време на неговото владеење, ја однел победата.
2011 – Починал писателот и филозоф Радомир Константиновиќ, автор на влијателниот есеј „Филозофија на Паланка“.
2013 – Починале Тадеуш Мазовиецки, првиот некомунистички премиер во Источна Европа по Втората светска војна и активист на движењето „Солидарност“, и Александар Тијаниќ, новинар и директор на Радио-телевизија Србија.
2018 – Жаир Болсонаро победил на претседателските избори во Бразил и станал 38-ми претседател на земјата.
2020 – Србија добила нова влада со 21 министерство и двајца министри без ресор, предводена од премиерката Ана Брнабиќ во нејзиниот втор мандат.
2022 – Европскиот парламент и земјите-членки на Европската Унија се договориле да ја забранат продажбата на нови возила со мотори на фосилни горива од 2035 година, во рамки на климатскиот пакет „Подготвени за 55“.
Истата година, Елон Маск ја купил социјалната мрежа „Твитер“ за 44 милијарди долари.
2023 – Починал актерот Метју Пери, познат по улогата на Чендлер Бинг во серијата „Пријатели“. Причината за смртта била предозирање со кетамин; пет лица се обвинети во врска со неговата смрт, меѓу кои и неговиот асистент и неколку лекари.
-
Кичево2 денаОВР Кичево лиши од слобода жител на струшко, кај с.Другово „летал“ со 107 км/ч, на место каде дозволено е 50 км/ч максимална брзина
-
Хороскоп1 денХороскоп за четврток (13 ноември)
-
Временска прогноза17 часаПопоски: Следната седмица ќе имаме чести и обилни врнежи од дожд проследени со повремено силен јужен ветер
-
Македонија1 денНов случај на сообраќајна несреќа помеѓу тмв и електричен тротинет во Битола, констатирани биле тешки телесни повреди
-
Хороскоп3 часаХороскоп за петок (14 ноември)
-
Магазин2 денаВашиот WhatsApp станува неосвоив – новата функција целосно ги блокира непознатите контакти
-
Здравје и убавина2 денаНаправете дома природен „Витамин Ц“ напиток
-
Магазин2 денаYouTube наградува лајкови со забавни анимации
