На денешен ден
Рубрика: На денешен ден – 15 март
44 п.н.е – Републиканските заговорници предводени од Брут и Касиј го убија римскиот император и генерал Гај Јулиј Цезар во Сенатот. 1493 – Кристофер Колумбо донесе седум Индијанци од Аруак од островот Хиспаниола (Хаити) во Шпанија. Тие беа првите жители на Новиот свет кои стапнаа на Стариот континент.
1603.- Францускиот морепловец и истражувач Семјуел де Шамплен исплови кон Новиот свет. Тој го основал градот Квебек во 1608 година и ја организирал француската колонизација на Канада.
1776.- Американскиот Конгрес донесе одлука за укинување на зависноста од британската круна. Независноста беше прогласена на 4 јули 1776 година.
1824.- Роден е писателот Бранко Радичевиќ, најзначајниот поет на српскиот романтизам. Ентузијастички поддржувач на јазичната реформа на Караџиќ, неговата поетска слобода го означи пробивот во новата ера на српската поезија. Починал во Виена во 1853 година, а посмртните останки биле пренесени во Стражилово кај Сремски Карловац во 1883 година („Збогум на студентите“, „Тага и предупредување“).
1848.- Три дена по масовните демонстрации во Виена, револуцијата ја зафати Будимпешта, а потоа се прошири во цела Унгарија. Со помош на Русија, австриските трупи го потиснале револуционерното движење во август 1849 година.
1883.- Белград ја доби својата прва „телефонска станица“, седум години по пронаоѓањето на телефонот. Првиот телефонски разговор го водеа министерот за војска и капетанот на жандармеријата Палилула. Во 1882 година, Панта Михајловиќ, пријател на Никола Тесла, добил отстапки за воведување телефони во Србија.
1898.- Умрел англискиот инженер Хенри Бесемер, кој во 1855 година го пронашол процесот на преработка на сурово железо во челик („процесот Бесемер“). Во 1859 година, тој изградил челичарница во Шефилд, која и денес работи.
1907.- Во Финска, жените за првпат беа избрани во парламентот.
1917.- Под притисок на револуционерите абдицираше последниот руски цар Николај II, со што по три века заврши владеењето на династијата Романови. Царот потоа заедно со семејството бил интерниран прво во Царско Село (Пушкин), потоа во Тоболск. За време на Октомвриската револуција, царското семејство било преместено во Екатеринбург и убиено во јули 1918 година.
1922 – Султанот на Египет ја зеде титулата крал како Фахд I.
1937.- Во болницата во Чикаго е основана првата централна „банка на крв“, во која крвта за трансфузија се чува замрзната.
1939.- Германските трупи ја окупираа Чешката Република откако, под закана од напад и уништување на Прага, претседателот Емил Хача (Хача) го потпиша актот за предавање на земјата на Третиот рајх во Берлин. Словачка и Моравија беа прогласени за германски протекторат.
1957.- Умре политичарот, сликар и новинар Моша Пијаде, претседател на Собранието на ФНР на Југославија. Член на Комунистичката партија од 1920 година, одигра значајна улога во Народноослободителната војна од 1941-1945 година, а потоа беше во најтешкото партиско и државно раководство. Во ноември 1943 година ја организирал Телеграфската агенција на Нова Југославија (Танјуг) во Јајце. Починал во Париз на враќање од Велика Британија, каде ја предводел југословенската парламентарна делегација.
1975.- Умре грчкиот сопственик на бродови Аристотелис Оназис, еден од најбогатите луѓе во светот. Тој беше познат и по неговата љубовна врска со американската оперска пејачка со грчко потекло Марија Калас (Калас) и бракот со Жаклин Кенеди (Жаклин Кенеди), вдовицата на убиениот американски претседател Џон Кенеди (Џон).
1983.- Умрела англиската писателка Ребека Вест, позната по романите „Враќањето на војникот“ и „Хариет Хјум“, како и по патописот „Црното јагне и сивиот сокол“, што го напишала по престојот во Југославија. во 1937 и 1941 година.
1991.- Претседателот на Претседателството на СФР Југославија и претставникот на Србија во тоа тело, Борисав Јовиќ, поднесоа оставки бидејќи Претседателството одби да прогласи вонредна состојба по антивладините демонстрации на 9 март.
1991.- Умре српскиот писател Миодраг Булатовиќ. Тој го привлече вниманието на читателите веќе со првата збирка раскази „Ѓаволите доаѓаат“ (1955). Тој е еден од најпреведуваните српски писатели („Црвениот петел лета кон небото“, „Војната беше подобра“, „Луѓе со четири прсти“).
1998 – Умре американскиот лекар, педијатар Бенџамин Спок (Бенџамин Спок). Неговата книга „Raising Babies and Children by Dr. Spock’s Method“, чие прво издание се појави во 1946 година, беше отпечатена во седум изданија и продадена во 50 милиони примероци. Преведен е на преку 30 јазици.
2000.- Во населбата Бошњачка махала во северниот дел на Косовска Митровица дошло до жестоки судири меѓу српските жители и припадниците на КФОР кои во тој град воспоставувале безбедносна зона, поделена на албански и српски дел. Во судирите се ранети 15 Срби и двајца француски војници.
2001.- Конфликтот меѓу вооружените албански екстремисти и македонските безбедносни сили ескалира кога борбите прво се префрлија од населбите долж границата со Косово до предградието на Тетово, вториот по големина град во Македонија.
2003.- Стотици илјади луѓе демонстрираа против војната во Ирак на улиците на Токио, Бејрут, Париз, Вашингтон и други градови низ светот.
2004.- Со одлука на високиот претставник во Босна и Херцеговина, Педи Ешдаун, Мостар повторно стана единствен град. Од војната во Босна и Херцеговина (1992-95), Мостар е поделен на два дела, бошњачки – источен и хрватски – западен.
2007.- Русија, Грција и Бугарија потпишаа договор за изградба на нафтовод што ќе ги поврзува бугарското црноморско пристаниште Бургас и грчкиот Александрополис на Егејското Море, во должина од 280 километри.
2014 – Судот во Париз го осуди поранешниот разузнавач на Руанда, Паскал Симбикванга на 25 години затвор за соучесништво во геноцидот во Руанда.
2015.- Владата на Нов Зеланд му се извини на маорското племе Тухо за злосторствата од пред 150 години во кои голем број членови на ова племе загинаа во акции на грабање земјиште и палење куќи. Семејството Тухо доби 170 милиони долари и лиценца за управување со националниот парк што го нарекуваат дом.
2016 – Парламентот во Мјанмар го избра Тин Чо, долгогодишен соработник на нобеловката Аунг Сан Су Чи, за нов претседател на Мјанмар. Лидерката на Националната лига за демократија, која победи на изборите, не можеше да биде кандидат бидејќи нејзините деца се странски државјани.
2018 – Словенечкиот претседател Борут Пахор распиша вонредни избори поради оставката на премиерот Миро Церар, поднесена откако Врховниот суд од формални причини го поништи резултатот од минатогодишниот референдум на кој опозицијата се обиде да го оспори владиниот закон за изградба на Железничката линија Копер-Дивача, во која пропаднаа.
2019 година – 49 лица беа убиени во напад на две џамии во Крајстчерч, Нов Зеланд. За нападот беше обвинет Австралиец, екстремно десничарски антиимигрантски ориентиран човек, кој изјави дека бил инспириран и од личности од војните во поранешна Југославија.
На денешен ден
Светот на денешен ден (20 ноември)
1531 – Капелскиот мировен договор ја утврдува конфесионалната поделба на Швајцарија.
1780 – Велика Британија објави војна на Холандија поради снабдувањето на американските бунтовници.
1818 – Симон Боливар ја прогласи независноста на Венецуела од Шпанија.
1873 – Обединување на Будим и Пешта во главниот град Будимпешта.
1903 – Демонстрации во Белград против режимот на кралот Александар Обреновиќ.
1910 – Франциско I. Мадеро повика на револуција и се прогласи за претседател на Мексико.
1917 – Украина беше прогласена за република.
1917 – Почеток на Битката кај Камбре во Првата светска војна.
1919 – Во Берлин нелегално започна првиот конгрес на младински организации и беше основана Комунистичката младинска интернационала.
1924 – Задушено курдското востание во Турција.
1962 – Кенеди ја укина американската блокада на Куба и формално ја заврши Кубанската ракетна криза.
1991 – Однесувањето на околу 260 луѓе од болницата во Вуковар до Овчара од страна на ЈНА.
1999 – Кина го лансира својот прв вселенски брод.
2003 – Експлозија на неколку бомби во Истанбул; уништен британскиот конзулат.
2003 – Уапсен Мајкл Џексон за наводна сексуална експлоатација на малолетници.
На денешен ден
Светот на денешен ден (18 ноември)
Среден век и големи откритија
-
1477 – Основан е рускиот град Екатеринбург.
-
1493 – Кристофер Колумбо за првпат го здогледува Порторико; следниот ден се истоварува и островот го нарекува Сан Хуан Батиста.
18. и 19. век
-
1739 – Со Белградскиот договор Отоманската империја го враќа Белград и териториите северно од Западна Морава.
-
1865 – Во Њујорк се објавува расказот на Марк Твен: „Прославената скокачка жаба од округот Калаверас“.
Почеток на 20. век
-
1903 – САД потпишуваат договор со Панама за неограничено користење на Панамскиот канал.
-
1905 – Принцот Чарлс од Данска станува крал на Норвешка под името Хакон VII.
-
1909 – САД испраќаат два воени брода во Никарагва по масакрот што го наредил диктаторот Хозе Сантос Зелаја.
-
1910 – Започнува Мексиканската селска револуција, предводена од Панчо Виља и Емилијано Сапата.
Првата светска војна и последици
-
1918 – Латвија прогласува независност.
-
1918 – Белгиската армија повторно влегува во Брисел по четиригодишна германска окупација.
1920-ти и 1930-ти
-
1926 – Џорџ Бернард Шо ги одбива парите од Нобеловата награда.
-
1928 – Во Њујорк е прикажан „Паробродот Вили“, првиот анимиран филм со Мики Маус.
-
1936 – Германија и Италија ја признаваат владата на Франциско Франко во Шпанија.
Втора светска војна и по неа
-
1941 – Прв судир меѓу четници и партизани во Хрватска, во Почитељ.
-
1943 – 440 авиони на британските Кралски воздухопловни сили го бомбардираат Берлин, со минимална штета.
-
1945 – На изборите во Бугарија победува комунистичкиот Отечествен фронт.
Втора половина на 20. век
-
1959 – Премиера на филмот „Бен-Хур“ во Њујорк.
-
1969 – „Аполо 12“ слетува на Месечината – второ успешно слетување на човечка мисија.
-
1971 – „Лед Цепелин“ го објавува својот безнасловен албум („Led Zeppelin IV“).
-
1978 – Масовното самоубиство во Џонстаун: 913 жртви.
-
1982 – Боксерот Дук Ку Ким умира по мечот со Реј Манчини, што предизвикува реформи во боксот.
-
1987 – Пожар во лондонската метро-станица Кингс Крос: 31 загинат.
-
1988 – Претседателот Реган потпишува закон со кој дилерите на дрога можат да бидат осудени на смрт.
-
1990 – Првите општи избори во СР Босна и Херцеговина.
Распадот на Југославија
-
1991 – ЈНА го освојува Вуковар.
-
1991 – Мате Бобан ја прогласува „Хрватска заедница Херцег-Босна“.
-
1991 – Македонското собрание го усвојува Уставот, прогласувајќи независност.
-
1993 – Јужноафриканските лидери го одобруваат уставот што го означува крајот на апартхејдот.
Кон крајот на векот
-
1996 – Пожар во тунелот под Ла Манш.
-
1998 – Алис Мекдермот ја добива Националната награда за книга за „Шармантниот Били“.
-
1999 – На самитот на ОБСЕ во Истанбул е усвоена Повелбата за европска безбедност.
21. век
-
2002 – Тимот на Ханс Бликс пристигнува во Ирак како ОН-инспектори за нуклеарно оружје.
-
2003 – Хашкиот трибунал го обвинува Милан Бабиќ за злосторства против човештвото; подоцна осуден на 13 години.
-
2003 – Последна седница на коалицијата ДОС во Белград.
-
2004 – Русија го ратификува Протоколот од Кјото.
-
2004 – Чешка укинува задолжителен воен рок и преминува на професионална армија.
-
2006 – Тони Блер признава дека интервенцијата во Ирак била грешка.
-
2006 – Поплави во авганистанската покраина Бадгис: 53 загинати.
На денешен ден
Светот на денешен ден (8 ноември)
1520 – По наредба на данскиот крал Кристијан II, во „Стокхолмската крвава бања“ биле убиени повеќе од 80 шведски свештеници и благородници. Настанот предизвикал востание под водство на Густав Васа, кое во 1521 година ја ослободило Шведска од данската власт.
1620 – Во близина на Прага се одржала битката кај Бела Гора – првата голема битка од Триесетгодишната војна.
1805 – Диздарот на Смедерево, Мухарем Гуша Бошњак, му ги предал клучевите од градот на Караѓорѓе, со што Смедерево станало еден од првите градови ослободени во Првото српско востание.
1858 – По победата кај Грахово, Црна Гора добила меѓународно признати граници со Отоманската империја, гарантирани од Русија, Австрија, Франција и Прусија.
1889 – Монтана станала 41-та држава на Соединетите Американски Држави.
1895 – Германскиот физичар Вилхелм Конрад Рентген ги открил рендгенските зраци, по кои и се наречени. Во 1901 година ја добил првата Нобелова награда за физика.
1917 – Основан е Советот на народни комесари – новата влада на Советска Русија со Ленин на чело. Лев Троцки станал комесар за надворешни работи, а Сталин – за националности.
1923 – Осуетен е неуспешниот „Пуч во пивницата“ во Минхен, предводен од Адолф Хитлер и генерал Ерих Лудендорф. Хитлер бил уапсен и осуден на пет години затвор, каде ја напишал својата книга „Мојата борба“ (Mein Kampf).
1931 – Во Кралството Југославија се одржале парламентарни избори, на кои излегле над 2,3 милиони гласачи.
1937 – Во Минхен бил прикажан нацистичкиот пропаганден филм „Вечниот Евреин“.
1941 – Основана е Комунистичката партија на Албанија.
1942 – Сојузничките сили под команда на генерал Двајт Ајзенхауер започнале со искрцување во Северна Африка. Операцијата завршила во мај 1943 година со победа на сојузниците.
1944 – Во текот на Народноослободителната војна биле ослободени Штип, Неготино и Струга.
1959 – Обединетата Арапска Република и Судан потпишале договор за користење на реката Нил.
1960 – Џон Ф. Кенеди го победил Ричард Никсон на претседателските избори во САД, станувајќи најмладиот избран претседател во американската историја.
1971 – Издаден е четвртиот студиски албум на „Лед Цепелин“, кој го содржи легендарниот хит „Stairway to Heaven“.
1977 – Грчкиот археолог Манолис Андроникос ја открил гробницата на Филип II Македонски во Вергина.
1989 – Даглас Вајлдер е избран за гувернер на Вирџинија – првиот Афроамериканец на таа функција во историјата на САД. Истовремено, Дејвид Динкинс станал прв црн градоначалник на Њујорк.
1991 – Југословенската морнарица воспоставила поморска блокада на Хрватска.
1992 – Започнала Митровданската офанзива – една од најжестоките битки во војната во Босна и Херцеговина, во реонот на Невесиње.
1995 – Република Македонија станала 38-ма членка на Советот на Европа.
1998 – Суд во Бангладеш изрекол смртни казни за 15 поранешни офицери, обвинети за убиството на претседателот Шеик Муџибур Рахман во 1975 година.
2001 – Припадниците на српската единица „Црвени беретки“ започнале бунт во Кула, кој завршил по десет дена со преговори со владата.
Истиот ден, францускиот Сенат усвоил закон за ограничена автономија на Корзика.
2002 – Советот за безбедност на ОН ја усвоил Резолуцијата 1441, со која се бара разоружување на Ирак.
2006 – Прогласен е новиот Устав на Република Србија, со кој Косово е дефинирано како составен дел на државата.
2010 – Европската Унија ги укина визите за граѓаните на Босна и Херцеговина и Албанија.
2016 – Доналд Џ. Трамп е избран за претседател на САД, по победата над Хилари Клинтон
-
Хроника1 денЕдногодишно бебе почина во кичевската болница, било донесено во тешка здравствена состојба, реанимација и медицинската помош не помогнале
-
Кичево8 часаОВР Кичево поднесе кривична пријава против поранешниот градоначалник, постапувал спротивно на законот за пожарникарство
-
Кичево11 часа„Венаки“ Кичево: Пристигнува гооолемиот „Black Friday“ со неверојатен попуст до -70% на цени на одредени производи од светски производители за санитарија и останата покуќнина
-
Хороскоп2 денаХороскоп за понеделник (24 ноември)
-
Хороскоп21 часХороскоп за вторник (25 ноември)
-
Македонија1 ден16 годишник од Охрид извршил обљуба врз 12 годишно девојче, видеото стигнало до уценувач
-
Македонија1 денСе вози во „алкохолизирана“ состојба, МВР презеде мерки врз возачи на кои им е констатирано дека возеле под дејство на алкохол
-
Хроника6 часаМлад затвореник од струшко починал, откако во тешка здравствена состојба бил донесен во Општата болница во Охрид
