На денешен ден
Рубрика: На денешен ден – 15 март

44 п.н.е – Републиканските заговорници предводени од Брут и Касиј го убија римскиот император и генерал Гај Јулиј Цезар во Сенатот. 1493 – Кристофер Колумбо донесе седум Индијанци од Аруак од островот Хиспаниола (Хаити) во Шпанија. Тие беа првите жители на Новиот свет кои стапнаа на Стариот континент.
1603.- Францускиот морепловец и истражувач Семјуел де Шамплен исплови кон Новиот свет. Тој го основал градот Квебек во 1608 година и ја организирал француската колонизација на Канада.
1776.- Американскиот Конгрес донесе одлука за укинување на зависноста од британската круна. Независноста беше прогласена на 4 јули 1776 година.
1824.- Роден е писателот Бранко Радичевиќ, најзначајниот поет на српскиот романтизам. Ентузијастички поддржувач на јазичната реформа на Караџиќ, неговата поетска слобода го означи пробивот во новата ера на српската поезија. Починал во Виена во 1853 година, а посмртните останки биле пренесени во Стражилово кај Сремски Карловац во 1883 година („Збогум на студентите“, „Тага и предупредување“).
1848.- Три дена по масовните демонстрации во Виена, револуцијата ја зафати Будимпешта, а потоа се прошири во цела Унгарија. Со помош на Русија, австриските трупи го потиснале револуционерното движење во август 1849 година.
1883.- Белград ја доби својата прва „телефонска станица“, седум години по пронаоѓањето на телефонот. Првиот телефонски разговор го водеа министерот за војска и капетанот на жандармеријата Палилула. Во 1882 година, Панта Михајловиќ, пријател на Никола Тесла, добил отстапки за воведување телефони во Србија.
1898.- Умрел англискиот инженер Хенри Бесемер, кој во 1855 година го пронашол процесот на преработка на сурово железо во челик („процесот Бесемер“). Во 1859 година, тој изградил челичарница во Шефилд, која и денес работи.
1907.- Во Финска, жените за првпат беа избрани во парламентот.
1917.- Под притисок на револуционерите абдицираше последниот руски цар Николај II, со што по три века заврши владеењето на династијата Романови. Царот потоа заедно со семејството бил интерниран прво во Царско Село (Пушкин), потоа во Тоболск. За време на Октомвриската револуција, царското семејство било преместено во Екатеринбург и убиено во јули 1918 година.
1922 – Султанот на Египет ја зеде титулата крал како Фахд I.
1937.- Во болницата во Чикаго е основана првата централна „банка на крв“, во која крвта за трансфузија се чува замрзната.
1939.- Германските трупи ја окупираа Чешката Република откако, под закана од напад и уништување на Прага, претседателот Емил Хача (Хача) го потпиша актот за предавање на земјата на Третиот рајх во Берлин. Словачка и Моравија беа прогласени за германски протекторат.
1957.- Умре политичарот, сликар и новинар Моша Пијаде, претседател на Собранието на ФНР на Југославија. Член на Комунистичката партија од 1920 година, одигра значајна улога во Народноослободителната војна од 1941-1945 година, а потоа беше во најтешкото партиско и државно раководство. Во ноември 1943 година ја организирал Телеграфската агенција на Нова Југославија (Танјуг) во Јајце. Починал во Париз на враќање од Велика Британија, каде ја предводел југословенската парламентарна делегација.
1975.- Умре грчкиот сопственик на бродови Аристотелис Оназис, еден од најбогатите луѓе во светот. Тој беше познат и по неговата љубовна врска со американската оперска пејачка со грчко потекло Марија Калас (Калас) и бракот со Жаклин Кенеди (Жаклин Кенеди), вдовицата на убиениот американски претседател Џон Кенеди (Џон).
1983.- Умрела англиската писателка Ребека Вест, позната по романите „Враќањето на војникот“ и „Хариет Хјум“, како и по патописот „Црното јагне и сивиот сокол“, што го напишала по престојот во Југославија. во 1937 и 1941 година.
1991.- Претседателот на Претседателството на СФР Југославија и претставникот на Србија во тоа тело, Борисав Јовиќ, поднесоа оставки бидејќи Претседателството одби да прогласи вонредна состојба по антивладините демонстрации на 9 март.
1991.- Умре српскиот писател Миодраг Булатовиќ. Тој го привлече вниманието на читателите веќе со првата збирка раскази „Ѓаволите доаѓаат“ (1955). Тој е еден од најпреведуваните српски писатели („Црвениот петел лета кон небото“, „Војната беше подобра“, „Луѓе со четири прсти“).
1998 – Умре американскиот лекар, педијатар Бенџамин Спок (Бенџамин Спок). Неговата книга „Raising Babies and Children by Dr. Spock’s Method“, чие прво издание се појави во 1946 година, беше отпечатена во седум изданија и продадена во 50 милиони примероци. Преведен е на преку 30 јазици.
2000.- Во населбата Бошњачка махала во северниот дел на Косовска Митровица дошло до жестоки судири меѓу српските жители и припадниците на КФОР кои во тој град воспоставувале безбедносна зона, поделена на албански и српски дел. Во судирите се ранети 15 Срби и двајца француски војници.
2001.- Конфликтот меѓу вооружените албански екстремисти и македонските безбедносни сили ескалира кога борбите прво се префрлија од населбите долж границата со Косово до предградието на Тетово, вториот по големина град во Македонија.
2003.- Стотици илјади луѓе демонстрираа против војната во Ирак на улиците на Токио, Бејрут, Париз, Вашингтон и други градови низ светот.
2004.- Со одлука на високиот претставник во Босна и Херцеговина, Педи Ешдаун, Мостар повторно стана единствен град. Од војната во Босна и Херцеговина (1992-95), Мостар е поделен на два дела, бошњачки – источен и хрватски – западен.
2007.- Русија, Грција и Бугарија потпишаа договор за изградба на нафтовод што ќе ги поврзува бугарското црноморско пристаниште Бургас и грчкиот Александрополис на Егејското Море, во должина од 280 километри.
2014 – Судот во Париз го осуди поранешниот разузнавач на Руанда, Паскал Симбикванга на 25 години затвор за соучесништво во геноцидот во Руанда.
2015.- Владата на Нов Зеланд му се извини на маорското племе Тухо за злосторствата од пред 150 години во кои голем број членови на ова племе загинаа во акции на грабање земјиште и палење куќи. Семејството Тухо доби 170 милиони долари и лиценца за управување со националниот парк што го нарекуваат дом.
2016 – Парламентот во Мјанмар го избра Тин Чо, долгогодишен соработник на нобеловката Аунг Сан Су Чи, за нов претседател на Мјанмар. Лидерката на Националната лига за демократија, која победи на изборите, не можеше да биде кандидат бидејќи нејзините деца се странски државјани.
2018 – Словенечкиот претседател Борут Пахор распиша вонредни избори поради оставката на премиерот Миро Церар, поднесена откако Врховниот суд од формални причини го поништи резултатот од минатогодишниот референдум на кој опозицијата се обиде да го оспори владиниот закон за изградба на Железничката линија Копер-Дивача, во која пропаднаа.
2019 година – 49 лица беа убиени во напад на две џамии во Крајстчерч, Нов Зеланд. За нападот беше обвинет Австралиец, екстремно десничарски антиимигрантски ориентиран човек, кој изјави дека бил инспириран и од личности од војните во поранешна Југославија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 26 јуни

На денешен ден 26 јуни, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
19 век
- 1843 – Хонг Конг станува британска кралска колонија, клучен момент во историјата на Британската империја и Кина.
- 1856 – Смрт на Макс Штирнер, влијателен, но контроверзен анархистички мислител.
- 1858 – Крај на Британско-кинеската војна; договорот од Тиенцин ги отвора кинеските пристаништа и легализира опиумот.
- 1867 – Историски чин на симнување на турското знаме од белградската тврдина – симбол на крајот на османлиското владеење.
- 1869 – Роден Владимир Ласкарев, значаен геолог кој го проучувал Балканот.
- 1877 – Црногорска победа против Османлиите кај Спуж – дел од широка ослободителна борба.
- 1881 – Тајна конвенција меѓу Србија и Австро-Унгарија – дипломатски потег со долгорочни последици за Балканот.
- 1892 – Родена Перл Бак, Нобеловка која пишувала за кинескиот живот.
- 1898 – Роден Месершмит, дизајнер на револуционерни авиони.
20 век
- 1905 – Смрт на Јанко Веселиновиќ, писател со теми од српската историја.
- 1906 – Првата Гран При трка – почеток на моторспорт традицијата.
- 1917 – Солунски процес: егзекуција на Апис и други офицери – драматичен момент во српската воена и политичка историја.
- 1941 – Финска влегува во војна на страната на Германија.
- 1945 – Потпишување на Повелбата на ООН – клучен чекор кон нов светски поредок по Втората светска војна.
- 1960 – Независност на Мадагаскар и Сомалиленд – дел од дехолонизацијата на Африка.
- 1970 – Дубчек е исклучен од КПЧ – крај на Прашката пролет.
- 1977 – Независност на Џибути; последен концерт на Елвис Присли.
Кон крајот на 20 век и 21 век
- 1992 – ОН бараат прекин на борбите во Сараево.
- 2000 – Првично декодирање на човечкиот геном – револуција во медицината.
- 2001 – Регионален договор за бегалци и трговија во ЈИЕ.
- 2004 – Прв воз Белград – Сплит по војната.
- 2006 – Прва официјална посета на српски претседател во независна Црна Гора.
- 2008 – Врховниот суд на САД го признава правото на поседување оружје.
- 2012 – Црна Гора добива „зелено светло“ за преговори со ЕУ.
- 2013 – Еди Рама победува на изборите во Албанија.
- 2015 – Исламистички напади во Тунис и Кувајт.
- 2016 – Српска ватерполо доминација во Светската лига.
- 2021 – Американски извештај за НЛО – многу прашања, малку одговори.
- 2024 – Повлекување на контроверзен даночен закон во Кенија по жестоки протести.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 25 јуни

На денешен ден 25 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
🎭 КУЛТУРА И УМЕТНОСТ
- 1822 – Почина Ернст Хофман, германски писател и композитор. Неговата фантастична литература го инспирирала Жак Офенбах да ја создаде познатата опера „Хофманови приказни“.
- 1997 – Почина Жак-Ив Кусто, француски океанограф и изумител на „водните бели дробови“ (Aqualung), симбол на подводната ера.
⚔️ ВОЕНИ И ПОЛИТИЧКИ НАСТАНИ
- 1876 – Битка кај Литл Биг Хорн: пораз на американската војска од страна на Сиуксите предводени од Лудиот Коњ.
- 1950 – Започна Корејската војна, еден од најзначајните конфликти на Студената војна.
- 1991 – Словенија и Хрватска прогласија независност од СФРЈ, што доведе до војна во регионот.
- 1995 – Државен удар во Катар, при што шеикот Хамад бин Калифа Ал Тани го симна својот татко од власт.
🏛 ДИПЛОМАТИЈА И МЕЃУНАРОДНИ ОДНОСИ
- 1966 – Југославија и Ватикан ги обновија дипломатските односи.
- 1988 – Потпишана Декларацијата за односи меѓу ЕЗ и ССЕА, симболично зближување Исток-Запад.
- 2024 – Ален Берсе, поранешен претседател на Швајцарија, е избран за генерален секретар на Советот на Европа.
🗳 ДЕМОКРАТИЈА И ИЗБОРИ
- 1993 – Ким Кемпбел стана првата жена премиер на Канада.
- 2005 – Махмуд Ахмадинеџад избран за претседател на Иран.
- 2023 – Киријакос Мицотакис и неговата партија Нова демократија победија на изборите во Грција; Алексис Ципрас поднесе оставка.
🌍 КОЛОНИЈАЛИЗАМ И НЕЗАВИСНОСТ
- 1847 – Прогласување на независноста на Либерија, основана од ослободени американски робови.
- 1975 – Мозамбик стана независна држава по 477 години португалска колонијална власт.
🎤 ПОП КУЛТУРА
- 2009 – Смрт на Мајкл Џексон, кралот на попот, чие музичко наследство останува безвремено.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 21 јуни

На денешен ден 21 јуни, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
🔱 Средновековие и рана модерна ера
-
1377 – Почина Едвард III, англиски крал чии претензии за францускиот престол го иницираа почетокот на Стогодишната војна.
-
1527 – Почина Николо Макијавели, познат по своето политичко дело „Принцот“, кое го инспирира терминот макијавелизам.
-
1791 – Обидот за бегство на Луј XVI и Марија Антоанета заврши со нивно апсење во Варен, што дополнително го поттикна падот на монархијата.
⚔️ Војни и револуции
-
1813 – Во битката кај Виторија, силите на Велингтон ја поразија француската војска – крај на француската власт во Шпанија.
-
1919 – Германски морнари самоиницијативно ги потопија сопствените бродови во Скепа Флоу – еден од најмасовните чин на уништување на сопствена флота.
-
1942 – Фелдмаршал Ромел го освои Тобрук, заробувајќи 25.000 британски војници.
-
1945 – Јапонските трупи се предадоа на Окинава, клучна победа за САД во Втората светска војна.
-
1970 – Бразил го победи Италија на финалето на СП – станува прв трикратен светски шампион.
🎓 Култура, наука и уметност
-
1852 – Почина Фридрих Фробел, основачот на првата градинка.
-
1905 – Роден Жан-Пол Сартр, водечки егзистенцијалист, Нобеловец (кој ја одби наградата).
-
1908 – Почина Римски-Корсаков, автор на дела како „Шехерезада“ и „Шпански каприц“.
-
1933 – Родена Франсоаз Саган, авторка на култниот роман „Добро утро, тага“.
-
1948 – „Колумбија рекордс“ ја издаде првата винилна долга плоча (LP) – револуција во музичката индустрија.
Политика и општество
-
1963 – Папа Павле VI беше избран; Шарл де Гол ги повлече поморските сили од НАТО.
-
1971 – Меѓународниот суд го прогласи владеењето на Јужна Африка над Намибија за нелегално.
-
1981 – Социјалистите на Митеран победија во Франција – значаен пресврт во француската политика.
-
1990 – Повторно отворање на берзата во Унгарија, симбол на економска трансформација.
-
2012 – За прв пат половина од француската влада беа жени – чекор кон родова еднаквост.
🕯️ Смрт на значајни личности
-
1970 – Почина Ахмед Сукарно, првиот претседател на Индонезија.
-
1969 – Умре Морен Коноли, првата жена која ги освоила сите 4 Гренд Слема во една година.
-
2001 – Почина Џон Ли Хукер, легенда на блуз музиката.
-
2003 – Почина Леон Урис, автор на „Егзодус“.
-
2000 – Почина Слободан Иниќ, политиколог и основач на Демократската партија.
⚖️ Судски и правни настани
-
2002 – Драгољуб Милановиќ, поранешен директор на РТС, осуден за смртта на 16 лица во НАТО бомбардирањето.
-
2016 – Жан-Пјер Бемба, поранешен потпретседател на Конго, осуден на 18 години затвор за воени злосторства.
🌍 Современи конфликти и трагедии
-
1990 – Катастрофален земјотрес во Иран, со околу 100.000 жртви.
-
2007 – Објавен бројот на загинати во војната во БиХ: 97.207.
-
2017 – Масакр во Брија (Централноафриканска Република), само ден по мировен договор.
-
2020 – Српската напредна партија освои доминантно мнозинство на изборите во Србија.
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за среда (24 јуни)
-
Кичево10 часа
(ФОТО) Гори ниска шума и дива депонија во атарот на с.Туин кичевско, ТППЕ Кичево уште на терен
-
Хороскоп6 часа
Хороскоп за четврток (26 јуни)
-
Lifestyle17 часа
Дали навистина треба да се плашиме од семките од лубеница? Еве што се случува кога ќе ги проголтате
-
Магазин2 дена
Најбрз домашен сладолед со само една состојка
-
Магазин2 дена
Летен десерт со само две состојки – готов за 5 минути!
-
Спорт1 ден
Бенфика приреди вистинска сензација, Баерн беше поразен, но со втората позиција продолжува понатаму
-
Автомобили2 дена
Toyota го претстави првиот електрифициран Land Cruiser во Европа