На денешен ден
Рубрика: На денешен ден – 15 март

44 п.н.е – Републиканските заговорници предводени од Брут и Касиј го убија римскиот император и генерал Гај Јулиј Цезар во Сенатот. 1493 – Кристофер Колумбо донесе седум Индијанци од Аруак од островот Хиспаниола (Хаити) во Шпанија. Тие беа првите жители на Новиот свет кои стапнаа на Стариот континент.
1603.- Францускиот морепловец и истражувач Семјуел де Шамплен исплови кон Новиот свет. Тој го основал градот Квебек во 1608 година и ја организирал француската колонизација на Канада.
1776.- Американскиот Конгрес донесе одлука за укинување на зависноста од британската круна. Независноста беше прогласена на 4 јули 1776 година.
1824.- Роден е писателот Бранко Радичевиќ, најзначајниот поет на српскиот романтизам. Ентузијастички поддржувач на јазичната реформа на Караџиќ, неговата поетска слобода го означи пробивот во новата ера на српската поезија. Починал во Виена во 1853 година, а посмртните останки биле пренесени во Стражилово кај Сремски Карловац во 1883 година („Збогум на студентите“, „Тага и предупредување“).
1848.- Три дена по масовните демонстрации во Виена, револуцијата ја зафати Будимпешта, а потоа се прошири во цела Унгарија. Со помош на Русија, австриските трупи го потиснале револуционерното движење во август 1849 година.
1883.- Белград ја доби својата прва „телефонска станица“, седум години по пронаоѓањето на телефонот. Првиот телефонски разговор го водеа министерот за војска и капетанот на жандармеријата Палилула. Во 1882 година, Панта Михајловиќ, пријател на Никола Тесла, добил отстапки за воведување телефони во Србија.
1898.- Умрел англискиот инженер Хенри Бесемер, кој во 1855 година го пронашол процесот на преработка на сурово железо во челик („процесот Бесемер“). Во 1859 година, тој изградил челичарница во Шефилд, која и денес работи.
1907.- Во Финска, жените за првпат беа избрани во парламентот.
1917.- Под притисок на револуционерите абдицираше последниот руски цар Николај II, со што по три века заврши владеењето на династијата Романови. Царот потоа заедно со семејството бил интерниран прво во Царско Село (Пушкин), потоа во Тоболск. За време на Октомвриската револуција, царското семејство било преместено во Екатеринбург и убиено во јули 1918 година.
1922 – Султанот на Египет ја зеде титулата крал како Фахд I.
1937.- Во болницата во Чикаго е основана првата централна „банка на крв“, во која крвта за трансфузија се чува замрзната.
1939.- Германските трупи ја окупираа Чешката Република откако, под закана од напад и уништување на Прага, претседателот Емил Хача (Хача) го потпиша актот за предавање на земјата на Третиот рајх во Берлин. Словачка и Моравија беа прогласени за германски протекторат.
1957.- Умре политичарот, сликар и новинар Моша Пијаде, претседател на Собранието на ФНР на Југославија. Член на Комунистичката партија од 1920 година, одигра значајна улога во Народноослободителната војна од 1941-1945 година, а потоа беше во најтешкото партиско и државно раководство. Во ноември 1943 година ја организирал Телеграфската агенција на Нова Југославија (Танјуг) во Јајце. Починал во Париз на враќање од Велика Британија, каде ја предводел југословенската парламентарна делегација.
1975.- Умре грчкиот сопственик на бродови Аристотелис Оназис, еден од најбогатите луѓе во светот. Тој беше познат и по неговата љубовна врска со американската оперска пејачка со грчко потекло Марија Калас (Калас) и бракот со Жаклин Кенеди (Жаклин Кенеди), вдовицата на убиениот американски претседател Џон Кенеди (Џон).
1983.- Умрела англиската писателка Ребека Вест, позната по романите „Враќањето на војникот“ и „Хариет Хјум“, како и по патописот „Црното јагне и сивиот сокол“, што го напишала по престојот во Југославија. во 1937 и 1941 година.
1991.- Претседателот на Претседателството на СФР Југославија и претставникот на Србија во тоа тело, Борисав Јовиќ, поднесоа оставки бидејќи Претседателството одби да прогласи вонредна состојба по антивладините демонстрации на 9 март.
1991.- Умре српскиот писател Миодраг Булатовиќ. Тој го привлече вниманието на читателите веќе со првата збирка раскази „Ѓаволите доаѓаат“ (1955). Тој е еден од најпреведуваните српски писатели („Црвениот петел лета кон небото“, „Војната беше подобра“, „Луѓе со четири прсти“).
1998 – Умре американскиот лекар, педијатар Бенџамин Спок (Бенџамин Спок). Неговата книга „Raising Babies and Children by Dr. Spock’s Method“, чие прво издание се појави во 1946 година, беше отпечатена во седум изданија и продадена во 50 милиони примероци. Преведен е на преку 30 јазици.
2000.- Во населбата Бошњачка махала во северниот дел на Косовска Митровица дошло до жестоки судири меѓу српските жители и припадниците на КФОР кои во тој град воспоставувале безбедносна зона, поделена на албански и српски дел. Во судирите се ранети 15 Срби и двајца француски војници.
2001.- Конфликтот меѓу вооружените албански екстремисти и македонските безбедносни сили ескалира кога борбите прво се префрлија од населбите долж границата со Косово до предградието на Тетово, вториот по големина град во Македонија.
2003.- Стотици илјади луѓе демонстрираа против војната во Ирак на улиците на Токио, Бејрут, Париз, Вашингтон и други градови низ светот.
2004.- Со одлука на високиот претставник во Босна и Херцеговина, Педи Ешдаун, Мостар повторно стана единствен град. Од војната во Босна и Херцеговина (1992-95), Мостар е поделен на два дела, бошњачки – источен и хрватски – западен.
2007.- Русија, Грција и Бугарија потпишаа договор за изградба на нафтовод што ќе ги поврзува бугарското црноморско пристаниште Бургас и грчкиот Александрополис на Егејското Море, во должина од 280 километри.
2014 – Судот во Париз го осуди поранешниот разузнавач на Руанда, Паскал Симбикванга на 25 години затвор за соучесништво во геноцидот во Руанда.
2015.- Владата на Нов Зеланд му се извини на маорското племе Тухо за злосторствата од пред 150 години во кои голем број членови на ова племе загинаа во акции на грабање земјиште и палење куќи. Семејството Тухо доби 170 милиони долари и лиценца за управување со националниот парк што го нарекуваат дом.
2016 – Парламентот во Мјанмар го избра Тин Чо, долгогодишен соработник на нобеловката Аунг Сан Су Чи, за нов претседател на Мјанмар. Лидерката на Националната лига за демократија, која победи на изборите, не можеше да биде кандидат бидејќи нејзините деца се странски државјани.
2018 – Словенечкиот претседател Борут Пахор распиша вонредни избори поради оставката на премиерот Миро Церар, поднесена откако Врховниот суд од формални причини го поништи резултатот од минатогодишниот референдум на кој опозицијата се обиде да го оспори владиниот закон за изградба на Железничката линија Копер-Дивача, во која пропаднаа.
2019 година – 49 лица беа убиени во напад на две џамии во Крајстчерч, Нов Зеланд. За нападот беше обвинет Австралиец, екстремно десничарски антиимигрантски ориентиран човек, кој изјави дека бил инспириран и од личности од војните во поранешна Југославија.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (26 мај)

На денешен ден 26 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
📜 Античко и средновековно време
-
604 г. – Починал Свети Августин, првиот надбискуп на Кентербери, испратен од Папата Григориј I во Англија со мисија да го прошири христијанството.
-
735 г. – Умрел Свети Беде, англиски монах и историчар, автор на “Црковна историја на англискиот народ”.
-
1521 г. – Император Карло V го издал Вормскиот едикт, со кој Мартин Лутер и неговите следбеници биле прогласени за еретици и прогонети.
🕌 Историја на Азија
-
1659 г. – Ауранџеб, индискиот Могол, станал цар по насилно преземање на тронот од својот татко и браќа.
👑 Европска политика и култура
-
1805 г. – Наполеон Бонапарта бил крунисан за крал на Италија во Миланската катедрала.
-
1822 г. – Роден Едмон Гонкур, француски писател. По неговата смрт е основана Академијата Гонкур, која ја доделува престижната книжевна награда „Гонкур“.
-
1851 г. – Во Лондон започнал првиот меѓународен шаховски турнир. Победил Адолф Андерсен.
-
1868 г. – Последно јавно погубување во Англија – Мајкл Барет бил обесен.
-
1876 г. – Починал Франтишек Палацки, еден од најзначајните чешки историчари и политичари.
-
1896 г. – Николај II бил крунисан за последниот цар на Руското Царство.
⚔️ 20 век – војни и политики
-
1912 г. – Роден Јанош Кадар, лидер на комунистичка Унгарија.
-
1942 г. – Потпишан британско-советски договор за соработка во Втората светска војна.
-
1955 г. – Никита Хрушчов ја посетил Југославија; потпишана Белградска декларација – нормализација на односите.
-
1966 г. – Британска Гвајана станала независна држава.
-
1972 г. – Потпишан SALT 1 договорот (ограничување на нуклеарно оружје) меѓу СССР и САД.
-
1976 г. – Починал германскиот филозоф Мартин Хајдегер, автор на „Битието и времето“.
-
1978 г. – Починала балерината Тамара Карсавина, икона на Рускиот балет.
-
1991 г. – Звијад Гамсахурдија е избран за претседател на Грузија.
-
1991 г. – Авион од компанијата на Ники Лауда се урнал во Тајланд – загинале 223 лица.
-
1997 г. – Австралискиот премиер се извинил на Абориџините за асимилаторските политики.
-
1998 г. – Србија усвоила спорен Закон за универзитетите, предизвикувајќи масовни протести.
-
2001 г. – Организацијата на африканско единство (ОАЕ) е заменета со Африканска унија.
-
2002 г. – Роман Полански ја освоил Златната палма за филмот „Пијанистот“.
-
2003 г. – Укрински авион се урнал кај Трабзон, Турција – загинале 75 луѓе, вкл. 62 шпански мировници.
-
2004 г. – Потпишан договор за поделба на власта во Судан.
-
2008 г. – Починал Сидни Полак, познат холивудски режисер, добитник на Оскар за „Мојата Африка“.
-
2011 г. – Уапсен Ратко Младиќ, обвинет за геноцид во Босна.
-
2013 г. – Во Опленац погребани посмртните останки на југословенскиот крал Петар II и членовите на неговото семејство.
-
2014 г. – Белгискиот премиер Елио ди Рупо поднел оставка по изборите.
-
2017 г. – Поплави и лизгања на земјиште во Шри Ланка усмртиле 200 луѓе.
-
2019 г. – На изборите за Европскиот парламент, традиционалните партии го задржале мнозинството.
-
2023 г. – Напнатости во северно Косово, со судири меѓу Срби и косовската полиција, поради влез на албански градоначалници во општински згради.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (24 мај)

На денешен ден 24 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
🪐 Наука и технологија
-
1543 – Почина Николај Коперник, полски астроном кој ја воведе хелиоцентричната теорија. Со делото „De revolutionibus orbium coelestium“ постави темели за модерната астрономија.
-
1544 – Роден Вилијам Гилберт, кој ја постави теоријата за магнетната природа на Земјата.
-
1686 – Роден Габриел Фаренхајт, кој го измисли живиниот термометар и ја воведе Фаренхајтовата скала.
-
1844 – Самуел Морс ја испрати првата телеграфска порака: „What hath God wrought?“
⚔️ Историски и политички настани
-
1822 – Битката кај Пичинча, победа на Антонио Хозе де Сукре против Шпанците – Еквадор добива независност.
-
1941 – Германскиот боен брод Бизмарк го потопува британскиот Худ – еден од најтешките загуби за британската морнарица во Втората светска војна.
-
1993 – Еритреја стекнува независност од Етиопија по три децении војна.
-
2002 – Потпишан е договор меѓу САД и Русија за големо намалување на нуклеарниот арсенал.
👑 Личности
-
1819 – Родена кралица Викторија, под чија власт Британската империја доживеала најголем подем.
-
1899 – Роден Бранислав Којиќ, еден од основоположниците на модерната српска архитектура.
-
1941 – Роден е Боб Дилан, легендарен музичар и поет, добитник на Нобелова награда за литература.
-
2015 – Почина Џон Неш, математичар познат по теоријата на игри, чие животно дело е прикажано во филмот A Beautiful Mind.
🧱 Културни и социјални настани
-
1883 – Отворен е Бруклинскиот мост, еден од најпознатите мостови во светот.
-
1926 – Отворена е Универзитетската библиотека во Белград, прва специјално изградена зграда за библиотека во Србија.
-
1974 – Почина Дјук Елингтон, еден од највлијателните џез музичари на 20 век.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (22 мај)

На денешен ден 22 мај, хронолошки подредени значајни настани што се случиле низ различни години и делови на светот. Еве краток преглед на најважните случувања по категории:
📜 Историски личности и настани:
-
337 – Смртта на Константин I Велики, првиот римски император што го прифатил христијанството.
-
1455 – Битката кај Сент Албанс – почеток на „Војната на розите“.
-
1833 – Уставот во Чиле ја зајакнува власта на претседателот и ја прогласува римокатоличката религија за државна.
🎵 Култура и уметност:
-
1813 – Роден е Рихард Вагнер, германски композитор и реформатор на операта.
-
1859 – Роден е Артур Конан Дојл, креаторот на Шерлок Холмс.
-
1873 – Почина Алесандро Манцони, италијански писател влијателен во Ризорџименто.
-
1885 – Смрт на Виктор Иго, автор на „Клетници“ и „Ѕвонарот“.
-
1907 – Роден е Лоренс Оливие, голем англиски глумец и режисер.
-
1970 – Почина Бојан Ступица, значаен југословенски театарски режисер.
-
2016 – Смрт на Бата Живојиновиќ, иконска фигура на југословенскиот филм.
⚔️ Воени и политички настани:
-
1939 – Потпишан е Челичниот пакт меѓу Хитлер и Мусолини.
-
1943 – Распуштање на Коминтерната од страна на СССР.
-
1972 – Никсон го посетува Советскиот Сојуз – прва ваква посета од американски претседател.
-
1992 – Словенија, Хрватска и БиХ примени во ОН.
-
1994 – Бунтовниците во Руанда преземаат клучни позиции.
-
2014 – Воен удар во Тајланд предводен од генерал Прајут.
🌍 Современи настани и социјални промени:
-
1998 – Мировен договор за Северна Ирска добива поддршка од гласачите.
-
2000 – Израелски суд укинува забрана за жени кај Западниот ѕид.
-
2012 – Првата жена командант на британски воен брод – Сара Вест.
-
2012 – SpaceX го лансира првото приватно вселенско летало до МВС.
-
2024 – Шпанија, Норвешка и Ирска ја признаваат Палестина како независна држава.
-
Кичево1 ден
Предмалку на „11-ти септември“ во Кичево се случила сообраќајка помеѓу две патнички моторни возила, причинета е само материјална штета
-
Хороскоп1 ден
Хороскоп за сабота (31 мај)
-
Кичево10 часа
(ФОТО) Кога молкот стана глас, а гласот – сила: Кичево денес гласно ја кажа приказната на жените
-
Кичево10 часа
Кичевчани со мирен собир ќе оддадат почит за Отец Партениј, за неговите 30 години посветени во монашкиот живот
-
Македонија2 дена
Граѓани најавија протест за изборот на митрополит на Дебарско-кичевската епархија, велат: „МПЦ-ОА има Устав, со критериуми“
-
Спорт1 ден
Кога решителноста го надминува системот, се создаваат вистински херои, кичевчанецот Милошевски доби највисока судиска лиценца од Панамериканската Карате Федерација
-
Македонија2 дена
Пронајдено товарното возило од АРМ кое пред еден месец беше пријавено за одземено од авто сервис
-
Автомобили19 часа
Утре во Прилеп ќе се одржи традиционалниот „Авто слалом“, учество ќе земе шампионот од Кичево, Кристијан Бојоски!