На денешен ден
12 ноември (На денешен ден)

1812.- По повлекувањето од Москва, посмртните останки на трупите на Наполеон претрпеа големи загуби на реката Березина.
1833.- Роден е рускиот композитор и хемичар Александар Порфириевич Бородин, еден од „големите пет“, чие дело значително придонело за развојот на руската симфониска и камерна музика. На своето животно дело, операта „Принцот Игор“ работеше 18 години, а ја завршија Римски-Корсаков и Глазунов, создавајќи ремек-дело на руската романтична опера. Автор е и на значајни трудови од областа на хемијата и биохемијата.
1840.- Роден е францускиот скулптор Огист Роден, еден од најголемите уметници од крајот на 19 и почетокот на 20 век. Неговото дело ги обедини романтичниот дух и модерните стремежи и решително влијаеше на европската скулптура („Мислител“, „Бакнеж“, „Балзак“, „Граѓаните на Калеа“, „Парите на пеколот“, „Вечниот идол“).
1859.- Родена е српската архитектка Андра Стевановиќ, член на Српската кралска академија, професор на Големата школа и на Универзитетот во Белград. Проектирал неколку значајни градби, меѓу кои и зградите на Народниот музеј и Академијата на науките во Белград.
1866.- Роден е Сун Јат Сен, кинески револуционер и државник, прв претседател на Кина по соборувањето на династијата Манчу во 1911 година. По неговата смрт во 1925 година, раководството на партијата го презеде десното крило, предводено од Чанг Каи Шек.
1918.- Прогласена е првата австриска република, ден по капитулацијата на Германија во Првата светска војна и абдикацијата на императорот Чарлс I.
1920.- Потпишан е Рапалошкиот договор со кој Кралството на Србите, Хрватите и Словенците, под притисок на Велика Британија и Франција, на Италија и ги отстапило Истра, Јулијанска Краина, Задар и островите Крес, Лошињ, Ластово и Палагружа. а подоцна и Риека.
1927.- Лео Бронштајн (Троцки), еден од водачите на „левата опозиција“ во партијата, беше исклучен од Болшевичката партија, а Сталин стана неприкосновен лидер на СССР. Троцки бил интерниран во Алма-Ата, а потоа протеран од земјата во 1929 година и убиен во Мексико во 1940 година по наредба на Сталин.
1933.- Национал-социјалистичката работничка партија на Адолф Хитлер победи на изборите и ја презеде власта во Германија.
1942.- Британската осма армија на генералот Бернард Монтгомери го зазеде Тобрук во Либија за време на Втората светска војна и зароби најмалку 30.000 германски и италијански војници.
1944.- Сојузниците го потопија Тирпиќ, последниот голем воен брод на нацистичка Германија, во фјордот Тромсо во северна Норвешка.
1948.- Јапонскиот трибунал за воени злосторства ги осуди на смрт поранешниот премиер генерал Хидеки Тојо и уште шест јапонски водачи во Втората светска војна.
1955.- Умре хрватскиот поет Тин Ујевиќ, кој со своите стихови, но и со својот боемски живот („Лелек себра“, „Колајна“, „Жедан камен на студенчу“ го одбележа периодот меѓу двете светски војни во југословенската литература).
1956.- Белградскиот театар „Ателје 212“ во адаптираниот дел на зградата „Борбе“ ја изведе првата претстава „Фауст“ од Јохан Волфганг Гете.
1969.- Рускиот писател Александар Солженицин е исклучен од Советскиот сојуз на писатели поради жестока критика на сталинизмот во неговиот роман „Првиот круг“. Со декрет на Врховниот совет, најпознатиот советски дисидент беше протеран од СССР во 1974 година.
1970.- Силен циклон и високи бранови во Источен Пакистан (Бангладеш) убиле најмалку 200.000 луѓе.
1974.- Јужна Африка е суспендирана од Генералното собрание на ОН поради политиката на апартхејдот.
1977.- Во затворска ќелија се самоуби Ингрид Шуберт, една од основачите и водачите на западногерманската левичарска терористичка организација Бадер-Мајнхоф.
1981.- Американскиот вселенски шатл, Колумбија, по втор пат ја обиколи Земјата и стана првото вселенско летало што ќе се користи по втор пат.
1989.- Умре шпанската револуционерка Долорес Ибарури, легендарната Ла Пасионарија, претседател на Комунистичката партија на Шпанија (од 1960 година). Таа беше заслужна за зборовите „No pasaran“, слоганот под кој републиканците го бранеа Мадрид од фашистите во Шпанската граѓанска војна. По падот на Републиката, таа поминала 38 години во странство, најмногу во СССР. Таа се вратила во Шпанија во 1977 година и станала пратеник во парламентот.
1995.- Потпишан е Договорот од Ердут, со кој територијата на Срем-Барањскиот регион (дел од самопрогласената Република Српска Краина) е воспоставена како дел од Република Хрватска. Договорот предвидува период од една година под меѓународна администрација.
1999.- Авион на Светската програма за храна на ОН „ATR-42“ се урна во областа на планината Бајгора, Косово. Во несреќата загинаа сите патници (21) и тројца членови на екипажот.
2001.- Пензионираниот југословенски вицеадмирал Миодраг Јокиќ, обвинет за воени злосторства во областа Дубровник во 1991 година, доброволно му се предаде на Меѓународниот трибунал за воени злосторства во Хаг. Откако ја призна вината, тој беше осуден на седум години затвор.
2001.- Американскиот авион „Ербас-300“ се урна во блиските домови веднаш по полетувањето од аеродромот Џон Ф. Кенеди во Њујорк, при што загинаа сите 260 патници и пет лица на местото на несреќата.
2004.- Трајан Босеку, градоначалник на Букурешт, е избран за претседател на Романија. Оваа функција ја извршуваше два мандата (до 2014 година) и двапати беше организиран референдум на кој граѓаните се изјаснија за негово отповикување.
2006.- Во Полска се одржаа локални избори, оценети како еден вид национален референдум за првата година од владеењето на конзервативните браќа близнаци Качински, премиерот Јарослав и полскиот претседател Лех.
2007.- За претседател на Словенија е избран Данило Турк, поранешен помошник генерален секретар на ОН и професор по меѓународно право.
2010.- Умре Хенрик Миколај Горецки, полски композитор, светски познат по симфонијата бр. 3 наречена Симфонија на тажни песни за сопрано и оркестар, од 1976 година.
2011.- Италијанскиот премиер Силвио Берлускони поднесе оставка.
2014 – Повеќе од 5.000 луѓе починаа од ебола, објави Светската здравствена организација (СЗО).
2014.- Хашкиот обвинет и лидер на Српската радикална партија Воислав Шешељ пристигна во Белград, откако Хашкиот трибунал го ослободи привремено од здравствени причини. Шешељ помина речиси 12 години во притвор во Хаг.
2017 – Земјотрес со јачина од 7,3 степени според Рихтер ги погоди Иран и Ирак, при што загинаа најмалку 445 луѓе.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден (10 септември)

На денешен ден 10 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
Војни и мировни договори
-
1721 – Ништатски мир: крај на Големата северна војна. Русија добива пристап до Балтикот и градовите Рига, Ревел, Нарва.
-
1919 – Сен-Жерменски мировен договор: формален крај на Австроунгарската монархија; признавање на новите држави, вклучувајќи го Кралството СХС.
-
1939 – Канада ѝ објавува војна на Германија и се приклучува на Втората светска војна.
-
1942 – Британска авијација го бомбардира Диселдорф со 100.000 бомби.
-
1943 – По капитулацијата на Италија, Германците го окупираат Рим и го ставаат Ватикан под протекторат.
-
1945 – Видкун Квислинг, премиер на марионетската влада на Норвешка, осуден на смрт за предавство.
-
1995 – НАТО почнува напади со „Томахавк“ ракети врз позиции околу Бања Лука (Босна).
Политика и атентати
-
1898 – Убиство на австроунгарската царица Елизабета во Женева од анархистот Луиџи Лученци.
-
1967 – Гибралтар со референдум ја одбива анексијата од Шпанија и останува под британска власт.
-
1974 – Португалија ја признава независноста на Гвинеја-Бисао.
-
1976 – Авионска несреќа над Загреб: судир на британски и југословенски авион, загинуваат 176 луѓе.
-
1989 – Унгарија ја отвора границата кон Западот: околу 7.000 источногермански бегалци одат во Западна Германија.
-
1994 – Папата Јован Павле II во Хрватска – прва посета на римокатолички поглавар во регионот.
-
2000 – Судири меѓу поддржувачи на партии на локални избори во Македонија, што водат кон тензии во 2001.
-
2001 – ООН го укинува ембаргото за оружје кон Југославија.
-
2002 – Швајцарија станува 190-та членка на ООН.
-
2003 – Прва посета на хрватски претседател (Стјепан Месиќ) на Србија и Црна Гора по војните.
-
2003 – Шведската министерка Ана Линд е смртоносно избодена во Стокхолм.
-
2006 – Црна Гора одржува први парламентарни избори по независноста.
-
2015 – Премиерот на Северна Ирска, Питер Робинсон, поднесува оставка и ја напушта владата.
-
2021 – Либан добива нова влада по 13 месеци политичка криза по експлозијата во Бејрут.
Култура и личности
-
1839 – Роден Чарлс Сандерс Пирс, американски филозоф и логичар, основач на прагматизмот.
-
1855 – Роден Роберт Колдевеј, германски археолог, кој го истражуваше Вавилон.
-
1890 – Роден Франц Верфел, австриски писател и драматург.
-
1906 – Излегува првиот број на „Шабачка чивија“, хумористичен весник.
-
1927 – Родена Има Сумак, перуанска пејачка со уникатен гласовен опсег.
-
1981 – „Герника“ на Пабло Пикасо е вратена во Шпанија по смртта на Франко.
-
2010 – Почина Раде Марковиќ, еден од најголемите југословенски актери.
Несреќи и катастрофи
-
1976 – Судир на авион на „Бритиш ервејс“ и ЈАТ над Загреб – 176 жртви.
-
2011 – Потонува брод со 600 патници покрај Танзанија – над 165 загинати.
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 2 септември

На денешен ден 2 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🛡️ Воени битки и борби
-
31 п.н.е. – Битката кај Актиум: Октавијан ја победил флотата на Марко Антониј и Клеопатра.
-
1807 – Британската морнарица го бомбардирала Копенхаген за да спречи Наполеон да ја користи данската флота.
-
1866 – Бунт на Крит против Турците; прогласено укинување на турска власт и обединување со Грција.
-
1898 – Битката кај Омдурман: англо-египетските трупи ја поразиле махдистичката војска, Британците го зазеле Судан.
📜 Договори, мировни спогодби и политички одлуки
-
1666 – Големиот пожар во Лондон (четиридневен, уништена и катедралата „Свети Павле“).
-
1752 – Британија и колониите го замениле јулијанскиот календар со грегоријанскиот.
-
1829 – Адријанополски договор: Србија ги добива шесте нахии, Грција добива автономија.
-
1872 – Петти конгрес на Првата интернационала во Хаг, седиштето префрлено во САД.
-
1945 – Прогласена Демократска Република Виетнам (Хо Ши Мин претседател).
-
1945 – Јапонија потпишува капитулација на палубата на „Мисури“, завршува Втората светска војна.
-
1996 – Мировен договор меѓу Филипини и муслимански бунтовници (крај на 24-годишна војна).
-
1996 – Формирана коалицијата „Заедно“ во Србија (СПО, ДС и ГСС).
-
2012 – Избори во Ангола, MPLA освојува 74% од гласовите.
✈️ Откритија, истражувања и летови
-
1930 – Француски пилоти го извршиле првиот директен лет Европа–САД со авионот „Прашалник“.
✊ Протести и демонстрации
-
1989 – Во Кејптаун, полицијата уапсила повеќе од 400 демонстранти против апартхејдот.
-
2017 – 60.000 Рохинџа избегале во Бангладеш поради конфликт во северозападен Мјанмар.
⚰️ Смртни случаи на познати личности
-
1838 – Родена кралицата Лилиуокалани од Хаваи (последна владетелка).
-
1910 – Почина францускиот сликар Анри Русо.
-
1937 – Почина Пјер де Кубертен, основач на модерните Олимписки игри.
-
1973 – Почина Џ. Р. Р. Толкин, автор на „Господар на прстените“ и „Хобитот“.
-
2001 – Почина Кристијан Барнард, хирург кој ја изврши првата трансплантација на срце.
-
2006 – Почина поетот Ѓерѓ Фалуди.
-
2007 – Почина пејачот Сафет Исовиќ, мајстор на севдалинка.
-
2013 – Почина Фредерик Пол, писател на научна фантастика.
-
2014 – Убиен американскиот новинар Стивен Сотлоф од ИСИС.
-
2021 – Почина Микис Теодоракис, грчки композитор („Зорба Гркот“, „З“).
На денешен ден
Времеплов: На денешен ден – 1 септември

На денешен ден 1 септември, важни историски настани кои се случиле во различни години и делови од светот. Еве краток преглед на клучните теми и значење на овие настани по хронолошки ред по категории:
🕊️ Смрт и загуби
-
1159 – Починал папата Адријан IV, единствениот Англичанец избран за папа.
-
1953 – Загинал францускиот виолинист Жак Тибо во авионска несреќа.
-
1967 – Починал рускиот писател Иља Еренбург.
-
1982 – Починал Владислав Гомолка, поранешен лидер на Полска.
-
2012 – Починал Хал Дејвид, автор на многу познати песни.
⚔️ Војни и конфликти
-
1531 – Војна во Швајцарија помеѓу Цирих и католичките кантони (Битка кај Капела).
-
1916 – Бугарија ѝ објавила војна на Романија во Првата светска војна.
-
1939 – Германија ја нападнала Полска – почеток на Втората светска војна.
-
1983 – Советски борбен авион соборил јужнокорејски „Боинг 747“.
-
1993 – Пропаднале преговорите во Женева за војната во БиХ.
-
1999 – УНХЦР објавил масовни бегалски движења по конфликтот во Косово.
-
2004 – Заложничка криза во училиштето во Беслан, Русија.
-
2010 – Обама објавил крај на борбената мисија на САД во Ирак.
🌍 Политички и државни настани
-
1928 – Албанија прогласена за кралство со Зогу I.
-
1945 – Усвоен закон за административна поделба на Србија (Војводина и Косово-Метохија).
-
1961 – Прва конференција на неврзаните во Белград.
-
1969 – Гадафи го соборил кралот Идрис I во Либија и прогласил република.
-
1974 – Анастасио Сомоза избран за претседател на Никарагва.
-
2000 – ДОС потпишал „Договор со Србија“ во Белград.
-
2003 – Холандија прва дозволила легална употреба на марихуана како лек.
-
2013 – Стапил во сила Договорот за стабилизација и асоцијација меѓу Србија и ЕУ.
-
2018 – Судот во Бразил ја поништил кандидатурата на Лула да Силва.
🌋 Природни катастрофи
-
1923 – Земјотрес во Јапонија: уништени Јокохама и дел од Токио, 142.000 жртви.
-
1962 – Земјотрес во северозападен Иран, 12.000 жртви.
🎭 Култура, наука и спорт
-
1972 – Боби Фишер го победил Спаски и станал светски шампион во шах.
-
Спорт22 часа
(ФОТО) Кичевски „ФК Напредок“ ги наполни трибините со љубители на фудбалот, а играчите им возвратија со победа за почеток на сезоната
-
Спорт1 ден
„ФК Напредок“ денес на домашен терен го игра првиот натпревар од новата сезона, ве повикуваме сите на градски како во старите добри времиња
-
Хороскоп2 дена
Хороскоп за недела (14 септември)
-
Хороскоп20 часа
Хороскоп за понеделник (15 септември)
-
Магазин1 ден
Microsoft потсетува: Остануваат само 30 дена…
-
Магазин1 ден
iOS 26, iPadOS 26, watchOS 26 и macOS 26 пристигнуваат на 15 септември – компатибилни уреди и нов дизајн
-
Македонија5 часа
Од ноќеска цените на горивата се намалуваат
-
Временска прогноза9 часа
Од денес ќе дува засилен ветер од северен правец, додека времето ќе биде стабилно