Вчера на 16.11.2019 во НУ Дом на култура „Кочо Рацин“ Кичево се одржа промоција на книгата „Кичевската нахија според извори на османски јазик“ од авторката Викторија Алексоска. Рецензенти на настанот беа м-р Неџад Мехмедовиќ, асистент-истражувач во институтот за национална историја од Скопје и Оливера Ширговска – претседател на литературниот клуб во Кичево.

„Со оваа книга се обидов да направам едно истражување за мојот роден град Кичево, кое што досега воопшто не било тема на разработка во ниедно друго дело, односна темата на овој научен труд е “Кичевската нахија според извори на османски јазик (XV-XVII век)“. До оваа идеја дојдов додека бев на пост-дипломски студии по османистика-туркологија во Центарот за источни јазици и култури на катедрата по туркологија и алтаистика на Софискиот универзитет „Св. Климент Охридски“ во Софија, Република Бугарија. За истите добив целосна стипендија од Министерството за образование и наука на Македонија.

Во еден разговор со мојот ментор, односно научен раководител проф. д-р Стојанка Кендерова изразив желба дека сакам да истражувам за мојот роден крај и темата за одбрана на магистерска да ми биде токму за Кичево. Таа беше воодушевена и ми кажа каде можам да најдам оргинални документи напишани на османски јазик од периодот на османското владеење. Ме упати во Националната библиотека во Софија, каде со посебни процедури имав пристап до голем број на документи во ориенталскиот оддел. Со оглед на тоа што требаше да одберам конкретен период и тема, се одлучив тоа да бидат финансиски регистри за собирање на данокот џизие кои ги покажуваат резултатите од собирањето на задолжителниот данок џизие, наметнат врз немуслиманското население во Османската империја (христијани и евреи). Разработив еден документ од XV век, каде се претставени некои села од нахијата Кичево, додека пак другите се од XVII век, каде Кичево се споменува како вилает Крчова.

Значаен документ кој го претставувам во книгата е ферман од селото Брждани – Кичевско, кој претставува заповед од султанот Абдул Азиз со кој се овозможува да се изгради разрушената црква „Св. Никола“ во селото Брждани. Интересно е тоа што вакви султански фермани ретко се преведени, а истите докажуваат дека Османската империја имала почит кон другите народи кои биле со различна религија од нив да им овозможат да изградат свои светилишта, а исто така било строго забрането да се попречува нивниот процес на изградба или реновирање. Ова е еден голем знак дека уште во тоа време Османската империја функционирала како што денес функионира една секуларна држава.

При самата разработка користени се различни методи, како што се табеларни пресметки, статистика за сумите на данокот џизие и превод и транскрипција на оригиналите. Исто така, вклучени се и текстови на зачувани до денес легенди и преданија поврзани со минатото на Кичево, како и фотографии. Користени се научни публикации и референтни дела од македонски, бугарски, турски и автори од западните земји, а истите се прикажани во библиографијата на крајот од книгата.

Со оглед на тоа што документите за данокот џизие се напишани на писмото сијакат, кое претставува писмо кое е најтешко за расчитување, можам да кажам дека нивното пренесување на арабица, како и транскрипцијата која ја направив беа еден предизвик за мене, затоа што токму тој дел беше најтешкиот за мене од ова истражување.“ – за нашиот портал вели Викторија Алексоска

„Врз основа на османските документи, извлечени се важни заклучоци за демографската состојба во Кичевската Нахија во наведениот период. Се разбира, овие заклучоци и забелешки треба да продолжат, привлекувајќи нови, неискористени извори. Со својата иницијатива и енергија, Викторија Алекоска докажува дека е подготвена да ја продолжи својата работа во оваа област. Таа дефинитивно покажува приврзаност кон родниот крај и желба да даде свој скромен придонес во откривањето на неговото минато.“ изјавува – проф. д-р Стојанка Кендерова од Софија, Р. Бугарија.

„Книгата е значајна како за историчатите и османистите, така и за општата читателска јавност. Истата е посебно значајна за кичевчани со оглед на тоа што ни дава до сега не објавени оригинални податоци за демографската структура на Кичевската нахија, но и многу други значајни, до сега не објавени податоци за кичевско. Секој автор е по малку пристрасен кога пишува за својот роден крај, но тоа не е случај со авторката Алексоска. Таа во делото многу реално ја прикажува општествената состојба на Кичевската нахија при што ги зема во предвид сите значајни фактори кои влијаеле на процесите во периодот за кој трудот се однесува.“ м-р Неџад Мехмедовиќ, асистент-истражувач од Институтот за национална историја Скопје.

„Ова дело на младата Викторија , ќе остави траен белег како националното богатство на нашиот народ , низ страниците и архивските податоци се забележува огромната желба на нашиот народ за зачувување на својата историска определба , желбата за зачувување на мајчиниот јазик и културните вредности кои ги имал и поседувал во тој период . Многу архивски податоци и веродостојни документи ќе бидат мотив за ова научно истражување каде авторката ќе го долови и самиот зародиш на градот Кичево.“ додава – Оливера Ширговска, претседател на литературниот клуб од Кичево